Fundviti shpesh shpallet si “stina e gëzimit”, por për një pjesë të madhe të shoqërisë, ai bëhet një periudhë thellësisht sfiduese. Vetmia ndjenjën e izolimit social e amplifikon fuqishëm nga pritshmëritë kolektive: çdo reklamë, çdo këngë dhe çdo ekran social duket se i kujton individit mungesën e “gëzimit të ndarë”. Në këtë kontekst, psikologjia na ofron jo vetëm ngushëllim, por edhe një udhërrëfyes praktik: si ta transformojmë ndjenjën e zbrazëtisë në një ushtrim të fuqishëm të përkujdesjes për veten dhe vetë-dhembshurisë.
Normalizimi i vetmisë sezonale
Hapi i parë është de-stigmatizimi i vetmisë festive. Ajo nuk është një dështim personal, por një përvojë njerëzore e zakonshme e nxitur nga faktori i kontrastit. Psikologu social, Dr. John Cacioppo, theksonte se vetmia është një sinjal evolutiv, i ngjashëm me urinë, që na nxit të kërkojmë lidhje. Kur nuk plotësohet, ajo shkakton dhimbje emocionale. Në fundvit, ky sinjal bëhet “alarm” për shkak të:
Pritshmërive kulturore: Implikimi i vazhdueshëm se festat duhet të shpenzohen me të tjerët.
Shënuesit kohorë: Ndjenja se të gjithë po vazhdojnë përpara ose po lidhen, ndërsa ne mbetemi në vend.
Njohja se nuk jeni vetëm në këtë ndjenjë është çliruese.
Refuzimi i “diktatit të gëzimit”
Një nga kurthet më të mëdha psikologjike të kësaj stine është detyrimi për të qenë i lumtur. Terapia Njohëse-Biheviorale na këshillon të identifikojmë dhe sfidojmë këto mendime të patolerueshme. Shëndeti mendor përfshin lejen për të ndjerë emocionet tona, përfshirë trishtimin, mallin apo zbrazëtinë.
Teknika e sfidimit njohës: Kur mendimi “Duhet të jem në një festë dhe të ndjehem i lumtur” shfaqet, zëvendësojeni me një mendim më realist dhe të dhembshur: “Është normale të ndjehem pak i trishtuar këtë vit, por po zgjedh të kaloj kohë me veten dhe kjo është po aq e vlefshme.”
Vetmia si hapësirë: Kthimi në mënyrën e përkujdesjes për veten
Në vend që ta shohim vetminë si një mungesë, psikologjia pozitive sugjeron ta shohim si një kohë të dhuruar. Përkujdesja për veten këtu nuk është maskim i trishtimit, por investim aktiv në mirëqenien tonë. Këtu janë tre shtylla të përkujdesjes së bazuar në nevojat e individit:
A. Përqafimi i kënaqësisë seksuale. Këto janë veprimtari që thjesht na bëjnë të ndjehemi mirë, duke angazhuar shqisat dhe trupin.
Krijo ritualin tënd: Gatuaj pjatën që nuk do ta gatuaje kurrë për të tjerët, ose bëj një banjë të gjatë me kripëra aromatike.
Angazhimi: Përqendrohu tërësisht në aktivitet (psikologu Mihaly Csikszentmihalyi e quan këtë “Rrjedhë” ose Flow), duke parandaluar kështu mendimet negative që të të pushtojnë.
B. Investimi në vetë-kuptimin. Këto janë veprimtari që ndërtojnë kuptim, qëllim dhe rritje personale.
Reflektimi me qëllim: Përdorni kohën për të shkruar në ditar jo rreth mallit, por rreth arritjeve të vogla të vitit dhe qëllimeve realiste për të ardhmen.
Vullnetarizmi virtual ose lokal: Angazhimi në aktivitete kuptimplotë (duke ndihmuar të tjerët) është një mënyrë e fuqishme për të kundërshtuar ndjenjat e izolimit, pasi na jep një ndjenjë përkatësie dhe vlere.
C. Mbrojtja e hapësirës fizike dhe mentale. Vetmia nuk do të thotë izolim total, por menaxhim i hapësirës.
Përdorimi i zgjedhur i mediave sociale: Kufizojeni ekspozimin ndaj “perfeksionit” të kuruar të festave të të tjerëve. Kujtojini vetes se këto janë vetëm theksimet dhe jo realiteti i plotë.
Lidhja e qëllimshme: Nëse ndjeni nevojën për lidhje, bëni një telefonatë të planifikuar (jo spontane) me një mik të ngushtë që e kupton situatën tuaj.
Kultivimi i dhembshurisë
Fundviti në vetmi nuk është një pengesë për t’u kapërcyer, por një mundësi për të kultivuar marrëdhënien më të rëndësishme që keni: atë me veten. Dr. Kristin Neff, një figurë kryesore në fushën e vetë-dhembshurisë, argumenton se sjellja ndaj vetes me të njëjtën mirësi që do t’i ofronim një miku të dashur, është thelbi i shëndetit mendor. Kthejeni zbrazëtinë në paqe dhe vetminë në përkujdesje. Festat janë për gëzim, por mbi të gjitha, ato janë për mirëqenie, dhe mirëqenia fillon nga brenda.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
