Në këto ditë krize dhe ankthi, rezistenca jonë është më e rëndësishme se kurrë. Është një ushtrim transformimi, në të cilin duhet t’ia nisësh nga dobësitë për t’i bërë pikat e forta të lulëzojnë dhe të përballen më mirë me të tashmen dhe të ardhmen.
Në këto ditë krize dhe ankthi, rezistenca jonë është më e rëndësishme se kurrë. Është një ushtrim transformimi, në të cilin duhet t’ia nisësh nga dobësitë për t’i bërë pikat e forta të lulëzojnë dhe të përballen më mirë me të tashmen dhe të ardhmen. Është fjala e momentit, e dimë, dhe megjithatë është vërtet e nevojshme dhe një burim frymëzimi. Mësimet e qëndrueshmërisë në kohën e koronavirusit nuk janë vetëm një sugjerim ose një mesazh për të postuar në profilet tona sociale. Është një ushtrim për shëndetin psikologjik, i cili është i nevojshëm të kuptohet, si ata që ruajnë sekretet e një thesari, për ta ndjerë atë çdo ditë të jetës së tij.
Së pari, qëndrueshmëria nuk është një tipar. Nuk është një mekanizëm që qenia njerëzore aktivizon automatikisht kur gjërat ndërlikohen. Është më tepër një proces, një muskul për t’u stërvitur, duke pasur parasysh se do të ketë ditë më pak të lehta, në të cilat do të ndihemi të dobët dhe në të cilat do të luftojmë për të marrë peshën e botës. Duke sjellë në vëmendje citatin e famshëm të Niçes “Çfarë nuk na vret, na bën më të fortë”, duhet të shmangim që fatkeqësitë të na shkatërrojnë plotësisht ose të na lënë përfundimisht pa burime. Mund të rrëzohemi dhe të ndjehemi deri të mundur për një periudhë të caktuar kohe. Sidoqoftë, duhet të dalim nga rrënojat e jetës sonë dhe të ngrihemi nga hiri ynë, me shpresë dhe guxim.
Të këmbëngulim: është një proces kompleks që kërkon angazhim. Të lulëzosh midis betonit është arti më kompleks, por edhe më i bukuri i qenies njerëzore. Bukuria e jetës është një proces, nuk është gjendje shpirtërore, thotë Carl Rogers, psikoterapist dhe eksponent i qasjes humaniste në psikologji. E njëjta gjë ndodh me vuajtjet, frikën dhe krizat.
Vuajtja nuk është gjendje shpirtërore e një qenieje njerëzore: nuk jemi në botë për të vuajtur, dhe as nuk duhet të ndihemi keq për të ditur se çfarë është jeta. Dhimbja duhet të jetë gjithmonë e përkohshme dhe të rritet në përvojën e mëtejshme të jetës. Sidoqoftë, në mënyrë që gjithçka të jetë e shkurtër dhe të na lejojë të përshtatemi shumë më mirë me kompleksitetin e mjedisit përreth, duhet të mësojmë të jemi elastikë.
Por çfarë do të thotë në të vërtetë? Në fakt, edhe nëse jemi mësuar ta dëgjojmë këtë term, është një ide që lindi në fushën e fizikës dhe që filloi të përdorej në fushën e psikologjisë në vitet ’40. Mund ta përkufizojmë si aftësinë e qenies njerëzore të rikuperohet nga fatkeqësia pa u dëmtuar. Tani, ndërsa në fizikë dhe inxhinieri del ideja që “materialet elastike” mund të kthehen në gjendjen e tyre origjinale pasi të kenë pësuar një ndikim, në psikologji kjo fazë nuk është e pranishme.
Në realitet, pasi përjetojmë një periudhë të vështirë, askush nuk është më i njëjti. Nuk kthehemi në gjendjen origjinale: përmirësohemi, mësojmë aftësi të reja për t’u përballur me pengesa, për të lundruar më mirë në detin e jetës. Jo, ne nuk jemi 100% elastikë: është një aftësi për të cilën duhet punuar. Dimë që është e rëndësishme të zbatohet qëndrueshmëria në kohën e koronavirusit, por psikologjia na mëson se shumë pak njerëz mund të mbështeten 100% në këtë tipar.
Për ta provuar, thjesht referojuni Shkallës së Qëndrueshmërisë së Connor-Davidson (CD-RISC-25):
- Arrij të përshtatem lehtë me ndryshimet.
- Priren të përballoj me sukses çdo pengesë ose ndërlikim.
- Mundohem t’i shoh anën pozitive çdo situate kur duhet të përballem me një problem.
- Di ta menaxhoj stresin.
- Kam tendencën të shërohem mjaft mirë pas një sëmundjeje, dëmtimi apo pengesë tjetër.
- Jam i aftë në arritjen e qëllimeve të mia.
- Kur jam nën presion, mendoj dhe veproj me kthjelltësi dhe me vendosmëri.
- Dështimi nuk më bën të humbas zemrën.
- E konsideroj veten një person të fortë kur përballem me sfidat dhe vështirësitë e jetës.
- Menaxhoj me shkathtësi emocione të tilla si trishtimi, frika dhe zemërimi. Fshihet në natyrën tonë dhe duhet ta stërvitim: forca jonë mund të dalë nga dobësia jonë.
Universiteti i Kolumbias zhvilloi një studim të thelluar mbi ndikimin psikologjik të 11 shtatorit mbi të mbijetuarit. Një fakt i verifikueshëm është se indeksi i stresit post-traumatik nuk ishte aq i lartë sa mendohej fillimisht. Shumica e viktimave treguan një qëndrueshmëri të jashtëzakonshme.
65% e këtij studimi demonstroi një qëndrueshmëri të rëndësishme, gjatë së cilës u zbatuan strategji të ndryshme. E para ishte pranimi i dobësisë. Që do të thotë, të kuptojmë se të gjithë mund të vuajmë ndikimin e pengesave në lëkurën tonë dhe se është e drejta jonë absolute të vuajmë, të ndjehemi të pambrojtur, të lënduar… Gjithashtu u konkludua se tek secili prej nesh qëndron një impuls, një forcë e brendshme që na fton në një rrugë shërimi, që konsiston në mësimin nga përvoja jonë dhe shikimin e së tashmes me një vështrim më të fortë, më vendimtar dhe më shpresëdhënës.
Mësimet e qëndrueshmërisë në kohën e koronavirusit: pranimi dhe përgatitja për ndryshim Nassim Taleb, shkrimtar dhe autor i librave si ‘Mjellma e Zezë’, kohët e fundit shkroi se gjatë pandemisë aktuale është mirë të mbajmë në mend një aspekt: megjithëse fjala ‘rezistoj’ është futur në gojën tonë, ai preferon ta eliminojë atë nga ky ekuacion.
Të rezistosh do të thotë të mbledhësh forcat për të duruar diçka që na mbyt dhe na shtyp. Sipas shkrimtarit, nuk është koha të shpenzojmë energji duke bërë përpjekje; është koha e pranimit dhe diçka më shumë. Ne duhet të përgatitemi për ndryshim dhe kjo do të thotë të përdorim një lloj tjetër energjie. Mësimet e rezistencës në kohën e koronavirusit përkthehen në nevojën për ndryshim dhe transformim.
Kushdo që merr përsipër të rezistojë mbetet i vendosur në të njëjtën pikë, përkundrazi duhet të shkojmë përpara; para së gjithash duke mbijetuar, duke jetuar, duke u siguruar që jemi mirë. Por e ardhmja përfshin dhe rezervon ndryshime. Vetëm zemra dhe mendja elastike do të jenë në gjendje të përshtaten dhe ta shfrytëzojnë sa më shumë këtë kapitull të ri të jetës suaj, ndaj ju ftojmë që të mendoni për këtë gjë.
Përgatiti: Orjona TRESA | Botuar në Revistën “Psikologjia”, Nr. 161
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
