Përgatiti Orjona Tresa
Nëse duam një kulturë të pasur dhe një art të vërtetë, duhet të heqim dorë nga koncepti se artisti mund të funksionojë si një produkt i kontrolluar dhe i shtrënguar brenda rregullave të një formati të caktuar.
Artistët nuk mund të jetojnë të mbërthyer brenda kornizave të një mbikëqyrjeje të përhershme. Ata nuk mund të krijojnë nën një vëzhgim 24-orësh, duke iu nënshtruar një kontrolli që kufizon frymëmarrjen e tyre krijuese. Arti lind nga përvoja, nga ndjenjat e lira, nga rrjedha e mendimeve të pashtruara nga censura apo frika. Kufizimi i artistëve është kufizimi i vetë shoqërisë dhe pasurimit të saj kulturor.
Në një shoqëri që pretendon të mbështesë artin dhe kulturën, nuk mjafton vetëm ekspozimi i krijimeve artistike në televizion. Televizioni është një platformë e fuqishme, por jo e vetmja. Mbështetja e artistëve duhet të vijë në shumë forma: duke u dhënë hapësira për të performuar në teatro, duke krijuar mundësi për shfaqje të drejtpërdrejta dhe duke investuar në projekte që nuk kufizohen vetëm në spektakle televizive.
Artit i duhet një skenë e gjallë, një publik që e ndjen nga afër, një komunikim i drejtpërdrejtë mes artistit dhe spektatorit.
Nëse duam një kulturë të pasur dhe një art të vërtetë, duhet të heqim dorë nga koncepti se artisti mund të funksionojë si një produkt i kontrolluar dhe i shtrënguar brenda rregullave të një formati të caktuar. Krijimtaria nuk ka kufij dhe liria artistike është e shenjtë.
Është detyrë e shoqërisë dhe institucioneve të saj që të mos e mbajnë artin të mbyllur brenda kornizave të televizionit, por ta përhapin në çdo skenë të mundshme. Vetëm atëherë do të kemi një art të lirë, të pastër dhe të ndershëm.
Artistët, eksperimentet sociale dhe fatura e dëmit
Përdorimi i artistëve për eksperimente sociale është një temë delikate. Nëse një eksperiment social është i menduar për të ndriçuar realitete shoqërore dhe nuk shkel integritetin e artistëve, ai mund të ketë vlerë. Por në shumë raste, formatet televizive që përfshijnë artistët nuk janë aspak eksperimente të mirëfillta sociale janë më shumë mekanizma për të krijuar drama artificiale, për të rritur shikueshmërinë dhe për t’i kthyer artistët në objekt spektakli sesa në krijues të mirëfilltë.
Formatet televizive që përdorin artistët shpesh i dëmtojnë ata duke i zhvendosur nga roli i tyre si krijues të pavarur në role të manipuluara për argëtimin masiv. Kjo mund të ketë disa pasoja negative:
1.Humbja e lirisë krijuese – Artistët shpesh ndihen të detyruar të ndjekin skenarë ose të sillen sipas pritshmërive të prodhuesve të programit, gjë që kufizon autenticitetin e tyre.
2.Reduktimi i artit në spektakël boshe – Në vend që të shfaqin artin e tyre, ata shndërrohen në pjesë të një loje televizive ku rëndësi ka vetëm krijimi i tensionit dhe emocioneve të shpejta për publikun.
3.Stresi dhe presioni publik – Ndikimi psikologjik i vëzhgimit të vazhdueshëm mund të jetë i dëmshëm për një artist, duke ndikuar në vetëbesimin dhe kreativitetin e tij.
Në fund të fundit, artistët nuk duhet të trajtohen si objekte për eksperimente televizive, por si mendje të lira që kërkojnë hapësira për të krijuar. Nëse duam t’i mbështesim, atëherë duhet t’u japim skena të vërteta dhe mundësi reale për të shprehur artin e tyre, jo për t’i kthyer në figura të konsumit të shpejtë.
Eksperimentet sociale, një nevojë për vëmendje, rikthim në skenë, ekran, apo diçka tjetër?
Artistët bien “prè” e spektakleve të tilla për disa arsye, dhe shpesh është një kombinim faktorësh që i shtyn ata të marrin pjesë.
1.Nevoja për vëmendje dhe relevantë – Bota e artit është konkurruese dhe shumë artistë ndihen të detyruar të jenë vazhdimisht në qendër të vëmendjes për të mos u harruar. Spektaklet televizive ofrojnë një ekspozim të madh, duke i lejuar ata të rikthehen në vëmendjen e publikut, edhe nëse kjo nuk vjen përmes artit të tyre, por përmes formatit të shfaqjes.
2.Rikthimi në skenë apo ekran – Shumë artistë, sidomos ata që nuk janë më aktivë në industri, e shohin këtë si një mundësi për të rifituar vendin e tyre në treg. Në një epokë ku arti dhe muzika nuk gjenerojnë më të njëjtat të ardhura si dikur, prania në TV mund të shërbejë si një platformë për projekte të ardhshme.
3.Çështje financiare – Jo të gjithë artistët kanë të ardhura të qëndrueshme. Shumë prej tyre mund të marrin pjesë në këto formate sepse pagesat janë të mira dhe i ndihmojnë të mbajnë një stil jetese të caktuar.
4.Iluzioni i suksesit të shpejtë – Disa artistë mendojnë se një ekspozim i madh në një format televiziv mund të ringjallë karrierën e tyre. Ata shpresojnë se fama nga një shfaqje e tillë mund të përkthehet në më shumë koncerte, projekte apo sponsorizime, edhe pse kjo nuk ndodh gjithmonë.
5.Presioni i industrisë dhe menaxhimit – Ndonjëherë, artistët nuk e bëjnë këtë zgjedhje vetë, por ndihen të detyruar nga menaxherët, produksionet apo njerëzit që ndikojnë në karrierën e tyre. Ata mund të marrin pjesë në spektakle jo sepse duan, por sepse u thuhet se kjo është “e vetmja mënyrë për të qëndruar në lojë”.
Megjithatë, pjesëmarrja në këto formate është një zgjedhje personale, por ajo vjen shpesh nga pasiguria, mungesa e alternativave më të mira dhe nga mënyra se si është ndërtuar industria e argëtimit sot. Problemi nuk është vetëm tek artistët, por edhe tek sistemi që i detyron ata të zgjedhin midis autenticitetit dhe mbijetesës në një treg të pamëshirshëm.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
