Lajmet dramatike të luftës nga Ukraina theksojnë lëvizjen e fundit, zakonin e kërkimit të lajmeve të këqija në internet që na goditën tashmë gjatë pandemisë Covid. Ja si të mos përfundoni në skllavëri.
Pas pandemisë vjen versioni i fundit i luftës. Doomscrolling, “veprimi i lëvizjes me detyrim nëpër faqet e lajmeve, tabelës së buletineve në rrjetet sociale, në kërkim të lajmeve të këqija”, ishte një aktivitet kaq i përhapur sa fitoi titullin e fjalës së 2020-ës në fjalorin e Oxford-it. Zakoni për të qëndruar të përditësuar me lajme, duke lëvizur ekranin e celularit, u theksua gjatë pandemisë Covid, së pari nga pamundësia për të dalë nga shtëpia, dhe më pas, sot, nga pushtimi i Ukrainës. Për shëndetin tonë mendor është i dëmshëm: megjithatë, për disa arsye, ndërprerja prej tyre duket e pamundur.
Distanca nga lajmet
Aftësia për të provuar ndjeshmëri është thelbësore për marrëdhëniet njerëzore, megjithatë një tepricë e ndjeshmërisë ndaj situatave tragjike, e përcjellë pa filtra dhe drejtpërdrejt nga mediat sociale, mund të çojë në vazhdimin e të menduarit në mënyrë të përsëritur për mendime negative, një rrugë që mund të çojë në ankth dhe depresion. Kjo re e zezë e vazhdueshme thith energji njohëse nga detyrat e tjera të përditshme dhe mund të krijojë probleme me vëmendjen dhe kujtesën. Bëhet më e vështirë të imagjinosh këndvështrime të ndryshme të kesh elasticitet mendimi dhe rrezikon të ngecësh në logjikën e “nuk do të dalim kurrë prej saj”.
Nëse dhemb, pse ta bëjmë?
Dëshira për të kërkuar informacione që e dimë se do të na lëndojnë është kaq e papërmbajtshme për arsye të ndryshme, të cilat janë plotësisht të kuptueshme, edhe pse jo gjithmonë të lehta për t’u pranuar: ndjenja e sigurisë dhe iluzioni i kontrollit që na jep njohja e gjërave; ndjenja e të qenit i sigurt ndërsa gjithçka po shkatërrohet; dhe sigurisht mënyra se si media sociale ka për të nxjerrë në pah lajmet më me ndikim. Por mbi të gjitha, lëvizja për të ditur më shumë është një formë shpërqendrimi që është gjithmonë pranë: lajmet e këqija janë të shumta dhe ne i kemi gjithmonë celularët në xhepa.
Siç shpjegoi Megan E. Johnson, psikologe klinike, për botimin amerikan të Wired, “Doomscrolling është në thelb një teknikë shmangieje që ne përdorim për të menaxhuar ankthin. Nëse një person është i prekshëm ndaj ankthit, ky mund të bëhet një mekanizëm i pashëndetshëm përballues.” Duke parë që gjërat shkojnë keq diku tjetër, për një moment ju shpërqendroheni nga një emocion i pakëndshëm për shkak të një problemi pune, një shqetësimi personal apo të marrëdhënies. Me përjashtim të faktit që, koha e përthithur nga mbikëqyrja me kokë është koha që ne largojmë nga të gjitha ato aktivitete që mund të na bëjnë të ndihemi më mirë: marrëdhënie reale jashtë linje, një hobi argëtues, një punë e kënaqshme, një stërvitje në natyrë ose thjesht gjumi. Prandaj, ajo që krijohet është një rreth vicioz i sëmundjes.
Si të ndërhyhet?
Për të ndaluar lëvizjen e kërkimit, si dhe atë që britanikët e quajnë envy-scrolling, domethënë spiunimi i jetëve të të tjerëve në mediat sociale për të nxjerrë vetëm një pakënaqësi të thellë personale, është para së gjithash e nevojshme të njihet arsyeja që qëndron pas kësaj sjelljeje kompulsive. Cila është baza e interesit tim për lajmet e këqija ose kujdesi i tepruar për opinionet e të tjerëve? Nëse, për shembull, po lëvizni për të shpërqendruar veten nga ankthi i punës, mund të përpiqeni ta plotësoni këtë nevojë me zgjidhjen më të lehtë dhe më të afërt: për shembull duke folur me një koleg, duke mësuar të delegoni, duke iu drejtuar një dashurie familjare ose një miku, duke marrë një ditë pushimi.
Pyesni, por jo shumë
Kur ndihemi të pushtuar nga një shqetësim, mendojmë se duke mbledhur sa më shumë informacion mbi atë temë do ta kemi më shumë nën kontroll situatën. Fatkeqësisht, nuk është kështu: në epokën që jetojmë, nuk ka kufi për numrin e informacionit që mund të mbledhim dhe sado të përpiqemi të jemi të përditësuar, gjithmonë kemi perceptimin se nuk dimë mjaftueshëm.
Duhet pranuar se një sasi më e madhe e lajmeve të lexuara kalimthi nuk barazohet domosdoshmërish me informacion cilësor, përkundrazi: shumë të dhëna të ngatërruara rrezikojnë të rrisin ndjenjën e pasigurisë. Më mirë të kufizojmë numrin e burimeve, duke zgjedhur ato më autoritative dhe të mësojmë të mos e humbim vëmendjen në labirintin e lajmeve në rrjet. Nuk do t’i kemi kurrë të gjitha lajmet me një shikim: përpiqemi të përcaktojmë atë që na mjafton.
Vendosni kufij
Përveç kufizimit të sasisë së informacionit të tretur, është e dobishme të caktohen dritare kohore të kufizuara në të cilat të përdoret informacioni në internet. Mund të vendosni të lexoni faqet e gazetave në mëngjes ose pas drekës dhe të përditësoheni në rrjetet sociale në mbrëmje, por të bëni gjëra të tjera në “momentet e tjera të vdekura” të ditës. Vendosja e barrierave fizike mes nesh dhe telefonave inteligjentë është gjithashtu një parandalim i mirë kundër lëvizjes së dënimit: nëse e lini celularin larg nga shtrati, ne do të shmangim kërkimin e lajmeve të këqija gjatë natës.
Përgatiti Orjona Tresa | Burimi Focus.it
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
