Një e vërtetë e vjetër sa vetë njeriu. Shprehja “Më mirë vetëm, sesa në shoqëri të keqe” mund të tingëllojë si një justifikim për të shmangur njerëzit, por në të vërtetë, ajo përmban një urtësi të thellë psikologjike. Në një kohë ku presioni social për të qenë gjithmonë i rrethuar nga të tjerët është i madh, të zgjedhësh vetminë në vend të shoqërisë që të dëmton kërkon guxim, vetëdije dhe pjekuri emocionale.
Fuqia e ndikimit social
Psikologët e dinë prej kohësh se mjedisi social formëson mendimet, emocionet dhe sjelljet tona. Solomon Asch, në eksperimentet e tij për konformizmin, tregoi se njeriu ka tendencë të ndryshojë mendimin e vet për t’u përshtatur me grupin, edhe kur ky grup është i qartë gabim. Kur rrethohesh nga njerëz toksikë që të ulin vetëvlerësimin, që e ushqejnë pasigurinë tënde apo që abuzojnë emocionalisht, truri yt fillon ta perceptojë këtë si normalitet. Në këto kushte, vetmia nuk është një boshllëk, por një zgjedhje për të ruajtur integritetin dhe shëndetin mendor.
Vetmia e shëndetshme si hap drejt rikuperimit emocional
Në psikologji flitet për vetminë funksionale, e cila dallon nga izolimi i pavullnetshëm. Vetmia funksionale është ajo periudhë kur njeriu qëndron vetëm me veten, jo nga mungesa e mundësive sociale, por sepse dëshiron të rikuperojë energjinë e brendshme, të kuptojë veten më mirë dhe të pastrojë “zërat” e huaj nga mendja. Kjo vetmi shërben si një lloj “detoksifikimi emocional”, një proces shërimi që shpesh bëhet i domosdoshëm pas përvojave të vështira me njerëz që nuk e kanë respektuar ndjeshmërinë, kufijtë apo vlerat tona.
Më mirë vetëm, por i vërtetë
Një nga nevojat themelore të njeriut është përkatësia, dëshira për të qenë pjesë e një grupi, për të ndierë që na pranojnë dhe duan. Por kur për të fituar këtë përkatësi na duhet të ndryshojmë thelbin tonë, të shtiremi, të ulim standardet tona morale apo të pranojmë abuzimin, atëherë nuk jemi më të përfshirë në një marrëdhënie, jemi të burgosur në të. Psikologjia humaniste, sidomos ajo e Carl Rogers, thekson rëndësinë e autenticitetit: të jetosh në përputhje me vetveten. Dhe nganjëherë, të jesh i vetëm është e vetmja mënyrë për të mos e tradhtuar veten.
Shoqëria e keqe: cilët janë njerëzit që na konsumojnë?
Jo çdo marrëdhënie e vështirë është toksike, por ka disa tipare që e bëjnë një shoqëri të keqe vërtet të rrezikshme për mirëqenien emocionale:
Kontrolli dhe manipulimi emocional
Neglizhimi i kufijve personalë
Mungesa e empatisë dhe përdorimi i tjetrit për interes personal
Gjykimi i vazhdueshëm dhe ulja e vetëvlerësimit
Xhelozia, konkurrenca e pashëndetshme dhe hipokrizia
Nëse këto sjellje bëhen pjesë e zakonshme e ndërveprimit me dikë, largimi nga kjo marrëdhënie nuk është akt egoizmi, është akt mbijetese psikologjike.
Zgjedhja për të qenë vetëm: një akt pjekurie
Shpesh, njerëzit kanë frikë nga vetmia sepse ajo i përball me mendimet e tyre më të thella. Por nëse mësojmë të mos i trembemi zërit të brendshëm, zbulojmë se vetmia nuk është bosh, ajo është një hapësirë e mbushur me mundësi për rritje personale, kreativitet, introspeksion dhe qartësi.
Të jesh vetëm dhe i paqtë me veten është më mirë sesa të jesh i rrethuar nga njerëz që të bëjnë të ndihesh i zbrazët.
Si të kultivojmë vetminë e shëndetshme?
Për ta kthyer vetminë në një aleate, psikologët sugjerojnë disa praktika:
Zhvillimi i pasioneve personale si leximi, shkrimi, arti, sporti
Mbajtja e një ditari emocional për të reflektuar mbi ndjenjat
Meditimi dhe ushtrimet e frymëmarrjes për të qetësuar mendjen
Vendosja e kufijve të qartë në marrëdhëniet që nuk na bëjnë mirë
Rikujtimi i vlerës personale, pavarësisht nëse dikush tjetër e njeh atë apo jo
Më mirë vetmia, sesa vetësakrifikimi
Nuk është egoizëm të zgjedhësh të mos rrish pranë njerëzve që të dëmtojnë. Është dashuri për veten. Dhe kur ky lloj vetëdashurie kultivohet në heshtje dhe vetmi, krijon një themel të shëndetshëm për marrëdhënie të ardhshme më të thella, më të ndershme dhe më të dashura.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
