Në shumë mjedise shoqërore dhe profesionale, vërehet një fenomen interesant: gratë shpesh ndihen më të mirëkuptuara dhe ndonjëherë edhe më të pranuara në komunikim me burrat, sesa me gra të tjera. Ky është një realitet që për disa duket paradoksal, pasi do të pritej që solidariteti gjinor të nxiste një mirëkuptim më të thellë mes grave.
Ky artikull analizon këtë fenomen nga këndvështrimi psikologjik dhe sociologjik, për të kuptuar më mirë ndasitë që krijohen në marrëdhëniet ndërpersonale mes grave dhe përse shpeshherë burrat shfaqen më të hapur dhe më tolerues ndaj grave në ambiente pune apo në shoqëri.
Këndi Psikologjik: Dinamikat emocionale dhe perceptimet personale
1.Konkurrenca e heshtur dhe krahasimi emocional
Në marrëdhëniet mes grave shpesh shfaqet një lloj konkurrence e padukshme, e cila buron nga krahasimi i vazhdueshëm, qoftë në pamje, aftësi, arritje apo status. Psikologët e shpjegojnë këtë si një ndjenjë e ndërtuar shoqërisht, ku vajzat rriten me idenë e të qenit në krahasim me njëra-tjetrën. Kjo konkurrencë e brendshme, edhe kur nuk është e vetëdijshme, çon në një mospërputhje emocionale, ku një grua nuk ndihet tërësisht e lirë të shprehet mes të njëjtit seks, nga frika e gjykimit, përbuzjes apo nënvlerësimit.
2.Empatia selektive
Ndryshe nga ajo që supozohet, gratë mund të kenë vështirësi në të ndierit empati ndaj njëra-tjetrës, kur kjo bie ndesh me vlerat apo prioritetet e tyre personale. Në raport me burrat, gratë ndihen më të dëgjuara sepse nuk ka aq shumë mbivendosje emocionale apo krahasim të drejtpërdrejtë, çka e bën bisedën më të qetë dhe jo-konkurruese.
3.Nevoja për vlerësim dhe pritshmëritë emocionale
Në marrëdhëniet ndër gra, shpesh ka një pritshmëri të lartë emocionale, gratë kërkojnë të kuptohen nga njëra-tjetra në nivele shumë të thella, dhe kur kjo nuk ndodh, zhgënjimi është më i madh. Ndërkohë, në marrëdhëniet me burra, pritshmëritë emocionale janë më të ulëta dhe vlerësimi për dëgjimin apo mbështetjen është më i lartë, sepse shihet si “bonus”.
Këndi Sociologjik: Roli i kulturës dhe strukturave sociale
1.Roli i ndarë gjinor dhe pritshmëritë shoqërore
Shoqëria tradicionale, veçanërisht në kulturat ballkanike, ka vendosur pritshmëri të ndryshme për burrat dhe gratë. Gratë janë edukuar të jenë më të kujdesshme, më të sjellshme, më të vëmendshme, veçori që ndonjëherë përdoren më me kujdes në raport me burrat, sesa me njëra-tjetrën.
Në ambiente pune, një grua shpesh përpiqet të ruajë një profil të balancuar mes profesionalizmit dhe sjelljes së kujdesshme ndaj burrave për të shmangur keqkuptimet, paragjykimet apo konfliktet. Kjo sjellje e përmbajtur ndonjëherë krijon hapësirë për mirëkuptim më të madh nga ana e burrave, të cilët nuk ndihen të kërcënuar apo sfiduar drejtpërdrejt.
2.Pabarazia strukturore dhe aleancat e heshtura
Në mjedise pune ku burrat janë më të shumtë në numër apo në pozita vendimmarrëse, një grua mund të ndiejë se ka më shumë përfitime duke u afruar me ta sesa duke krijuar aleanca me gratë e tjera, të cilat ndoshta ndajnë të njëjtin nivel hierarkik dhe konkurrim për të njëjtat mundësi. Ky është një mekanizëm mbijetese brenda një sistemi ende patriarkal: duke u afruar me pushtetin (burrat), gruaja merr më shumë mbështetje apo njohje sesa në një rrjet që shpesh nuk ka aq shumë ndikim.
3.Kultura e “gruas së fortë” dhe mungesa e hapësirës për dobësi
Në marrëdhëniet ndër gra, sidomos në punë, shpesh mungon një hapësirë e sigurt për të shfaqur dobësinë. Stereotipi i gruas së fortë që duhet të përballojë gjithçka e bën të vështirë për gratë të ndajnë problemet me njëra-tjetrën pa ndjerë gjykim apo dobësim të imazhit profesional. Ndërsa në komunikim me burrat, njëfarë hapësire për të treguar ndjeshmëri shihet si më e pranueshme dhe madje shpesh përjetohet si një aspekt njerëzor, jo dobësi.
Çfarë i bën gratë më të dëgjuara dhe të toleruara nga burrat?
Komunikimi i filtruar – Gratë zakonisht përdorin një stil më diplomatik dhe të kujdesshëm komunikimi me burrat, për të ruajtur balancën sociale, çka ndihmon në dëgjueshmëri më të lartë.
Perceptimi si jo-kërcënuese – Në shumë raste, burrat nuk e shohin një grua si konkurrencë të drejtpërdrejtë (veçanërisht në fushat e dominimit mashkullor), dhe kjo ul ndjeshëm rezistencën në bisedë.
Kurioziteti gjinor dhe dëshira për të kuptuar “tjetrin” – Komunikimi ndërgjinor nganjëherë është më i suksesshëm për shkak të dëshirës për të kuptuar një perspektivë tjetër nga e zakonshmja. Burrat tregojnë më shumë interes për këndvështrimin e grave, sesa do ta bënin gratë ndaj njëra-tjetrës.
Normat sociale që inkurajojnë dëgjimin e grave nga burrat – Në shumë rrethana, sidomos moderne, burrat ndihen të obliguar të tregojnë vëmendje dhe respekt në komunikimin me gratë, ndonjëherë më shumë sesa gratë me njëra-tjetrën, ku rregullat janë më të lira dhe më pak të formalizuara.
Fenomeni ku gratë ndihen më të dëgjuara, më të mirëkuptuara dhe më të toleruara në marrëdhënie me burrat sesa me njëra-tjetrën është kompleks dhe i ndërthurur mes faktorëve psikologjikë dhe strukturave sociale. Këto ndasi nuk janë gjithmonë rezultat i armiqësisë apo qëllimeve negative, por shpesh pasqyrojnë rritjen, edukimin, pritshmëritë dhe kushtet kulturore ku individët formësojnë marrëdhëniet e tyre.
Zgjidhja qëndron jo në shmangien e këtyre marrëdhënieve ndër gra, por në ndërtimin e një klime më të sigurt emocionale, në zhdukjen e konkurrencës së padukshme, dhe në kultivimin e solidaritetit gjinor si një vlerë e vetëdijshme, jo si një detyrim emocional.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
