Të gjithë kemi dëgjuar për stoikët, një grup filozofësh që formuan mendimin grek dhe më pas atë modern. Kulmi i shkollës së tyre ishte vetëdija se gjithçka që ndodh rreth nesh na lë vetëm një diferencë shumë të vogël veprimi, sepse është një zbulim i fatit dhe ekzistencës sonë, të cilit ne thjesht duhet t’i nënshtrohemi.
Sipas shumë prej këtyre mendimtarëve ekziston një rend universal i aftë të rregullojë gjithçka përreth nesh. Me fjalë të tjera, është sikur të ishim thjesht objekte të zhvendosura brenda një tabele më të madhe shahu dhe drejt së cilës nuk mund të qëndrojmë në asnjë mënyrë tjetër përveçse ta ndjekim atë. Një nga personalitetet më të famshëm të asaj kohe ishte sigurisht Seneka.
Kur kemi parasysh të menduarit stoik, nuk duhet të imagjinojmë një linjë të përsosur të fatit, pa gabime ose defekte. Më së shumti për historianët, ekziston një formë koherence që përshkon çdo aspekt të jetës sonë dhe që përfundon duke ndikuar në të. Sikur secili veprim i përgjigjet një veprimi të saktë dhe të pazëvendësueshëm. Sikur gjithçka që ndodh të ketë një arsye dhe një qëllim.
Në realitet, stoikët nuk janë shkolla e vetme e mendimit që mbështet dhe privilegjon këtë ide gjithëpërfshirëse të krijimit. Në fakt, ka shumë filozofi lindore dhe pothuajse të gjitha fetë që ndajnë një ide shumë të ngjashme. Në thelb mendimi stoik mund të përmblidhet me konceptin tonë perëndimor dhe modern të fatit. Natyrisht që nuk është domosdoshmërish një fat i shkruar tashmë dhe i pandryshueshëm, mbase është gjithashtu një fat për të cilin ne mund të themi fjalën tonë, por që do të përfundojë duke na kapur në komplotin e tij.
Rrethanat dhe linja e fatit
Nëse keni arritur këtë pikë në artikull, do të keni kuptuar se të menduarit stoik bazohet në një sërë rrethanash që janë të afta të shënojnë fatin dhe ekzistencën tonë që nga fëmijëria. Prova e parë dhe më e dukshme është sigurisht lindja: keni zgjedhur të lindni apo thjesht ka ndodhur? Padyshim që kjo është një pyetje retorike, ishin prindërit tuaj që ju dhanë jetën duke bërë këtë zgjedhje për ju. Pikërisht për këtë arsye, nuk keni qenë ju që keni zgjedhur, por prindërit tuaj në një sërë rrethanash, që kanë lindur ekzistencën tuaj.
Padyshim që askush prej nesh nuk ka kontroll mbi momentin e lindjes sonë, dhe me të drejtë. Në një moment, thjesht e gjejmë veten të katapultuar në këtë botë me vëllezërit dhe motrat, xhaxhallarët dhe kushërinjtë që nuk i kemi zgjedhur. Është e qartë se ky është shembulli i parë që mund të sjellim në kauzën tonë, por nëse mendoni për këtë edhe mjedisi i thjeshtë ku keni kaluar fëmijërinë tuaj dhe arsimi juaj ju ka formuar deri në atë pikë sa t’ju dallojë totalisht nga njerëzit e tjerë që mund të kenë tipare të përbashkëta me ju.
Pranoni fatin tuaj si diçka pozitive dhe të pashmangshme
Sipas stoikëve, të pranosh fatin e dikujt nuk do të thotë të heqësh dorë fare nga vetja: Seneka, në radhë të parë, e pa atë si një pranim të thjeshtë të realitetit të fakteve. Nuk bëhet fjalë për pafuqinë njerëzore përballë vullnetit të një krijese hyjnore ose të një natyre më të fortë dhe më të vendosur, është thjesht një çështje e të kuptuarit se si ekzistenca jonë është një pjesë pafundësisht e vogël e asaj që është universi i zgjeruar.
Ajo që bëjmë me jetën tonë është një histori krejt tjetër: na lejohet të marrim vendime për të promovuar mirëqenien tonë, por gjithmonë do të ketë disa rrethana që do t’i kundërshtojnë të gjitha këto, ajo që mund të bëjmë është të jemi të vetëdijshëm për to duke i pranuar dhe duke vepruar në përputhje me rrethanat.
Nuk duhet të kemi frikë nga ajo që na pret nga e ardhmja, sepse me siguri veprimet tona mund t’i japin jetë rrethanave të tjera, të afta për të përmirësuar ekzistencën tonë dhe njerëzit përreth nesh.
Përgatiti Orjona Tresa / Burimi Apri la Mente
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
