Të jesh në krizë është si e gjithë bota e varur nga një fije. Mendja është rrëmbyer nga stresi dhe nga ajo pasiguri që nxit më tej nervozizmin. Çfarë mund të bëjmë në këto rrethana?
Mendja në krizë nuk dëgjon arsyen, ajo i përgjigjet instinkteve dhe kufizon veten duke na lënë pezull në një gjendje mbijetese. Dikush mund të komunikojë, të shkojë dhe të kthehet në punë, të shoqërohet, etj. Megjithatë, ne jemi të vetëdijshëm se, në mes të këtij normaliteti të dukshëm, asgjë nuk duket se ka kuptim dhe ne ndihemi gjithnjë e më të humbur dhe të bllokuar nga ndjenja e ankthit.
Albert Einstein tha se krizat janë gjithmonë të nevojshme ; Në fund të fundit, ata veprojnë si shtytës të ndryshimit që shoqëritë dhe njerëzit duhet të përditësojnë veten. Megjithatë, si ta bëjmë atë? Si të zbatohet një qasje e tillë konstruktive? Nëse dimë diçka për këto situata, është se ato na lënë të mbërthyer, të bllokuar në dyshime të vazhdueshme, në një det pyetjesh në të cilat lundrojnë frika dhe dyshimet.
Nuk është e lehtë. Për më tepër, për të kuptuar rëndësinë e këtyre situatave jetësore ia vlen të kujtojmë atë që Hipokrati vuri në dukje dikur. Ai argumentoi se fjala krizë i kishte rrënjët në sanskritisht: kibh (për të prerë) dhe ishte asimiluar me greqishten për të formuar termin krisis , që do të thotë ‘duhet të vendosë’.
Babai i mjekësisë perëndimore këmbënguli se këto periudha e vendosin një person në një moment vendimtar nga i cili gjërat mund të shkonin mirë ose keq . Kjo do të thotë, këto situata nuk na shtyjnë automatikisht përpara. Ne duhet ta promovojmë vetë duke marrë parasysh një sërë faktorësh emocionalë, njohës dhe motivues. Le të thellohemi pak më thellë në këtë temë.
Mendja në krizë, si vepron?
Krizat janë të shumëanshme. Ato kanë shumë forma: personale, për shkak të kalimeve të caktuara; shkaktuar nga faktorë socialë, situata emocionale, arsye të lidhura me punën, madje edhe arsye ekzistenciale. Mirëpo, përtej shkasit ekziston një fakt i pamohueshëm dhe ai është se mendja në krizë gjithmonë reagon dhe vepron në të njëjtën mënyrë. Para së gjithash, ajo që shohim para nesh është prishja absolute e stabilitetit tonë. Ka një pengesë që na pengon të ecim përpara dhe të vazhdojmë me gjithçka që kemi marrë si të mirëqenë. Ajo diçka që ndërhyn në ekuilibrin tonë na pushton sepse nuk kemi asnjë mënyrë apo strategji për të ditur se si ta trajtojmë atë. Dhe diçka e tillë gjeneron një ndjenjë të qartë të humbjes së kontrollit dhe ankthit.
Kriza është një sindromë stresi akut
Mendja në krizë përjeton stres dhe përgjithësisht pushtohet nga emocionet kontradiktore , mendimet kaotike dhe ndjenja e të paditurit si të veprohet. Këto janë periudha të tensionit të lartë psikologjik në të cilat është e zakonshme të nxirren ide obsesive të tilla si ” Unë nuk mund ta përballoj këtë” ose “gjithçka po përkeqësohet”. Gjithashtu në rezistencë, “kjo nuk duhej të ndodhte”, madje edhe në kërkim të fajtorëve, “ kjo është për shkak të shefit tim që e ka për mua, për shkak të kësaj familje që nuk më respekton ose për shkak të këtyre politikanëve që bëjnë çdo gjë të gabuar”. Ky lloj fluksi mendor e intensifikon më tej vuajtjen, kështu që ne përfundojmë në një cikël të vazhdueshëm luftë-fluturim, duke dashur të veprojmë dhe në të njëjtën kohë të shpëtojmë nga ajo situatë që na pushton.
Krizat zgjasin mesatarisht tetë javë.
Siç shpjegohet nga profesori i psikiatrisë González de Rivera (2001), mendja në krizë evoluon gjatë 8 javëve . Gjatë asaj kohe ju ose mund të gjeni zgjidhje dhe të ecni përpara ose të bini në një gjendje pafuqie më të madhe . Gjatë kësaj kohe është e zakonshme që personi të kalojë nëpër 4 faza shumë specifike:
Tronditje dhe ndikim përballë një ngjarjeje stresuese.
Çorganizimi psikik. Momenti kur emocionet dhe rrjedha jonë mendore janë komplekse, shqetësuese dhe me vuajtje të madhe.
Rezolucioni. Personi kërkon një strategji përballimi.
Ecni përpara ose filloni nga e para. Aplikimi i këtyre mjeteve për ndryshim dhe përballim mund të jetë ose jo i suksesshëm. Nëse nuk e bëjnë, ne do të kthehemi në fillim, duke përjetuar zhgënjim, duke menduar për rrugëdalje të reja… Tani, kur personi e sheh se dështon në atë përpjekje të parë, gjithçka përjetohet me rraskapitje të madhe mendore dhe fizike. Në fakt, është e zakonshme që ndonjëherë ata vendosin të mos veprojnë, gjë që çon në gjendje depresioni, ankthi etj.
Mendja në krizë, si t’i trajtojmë këto situata?
Hapi i parë për të qetësuar një mendje në krizë është adresimi i gjendjeve emocionale që e kapin atë . Le ta mendojmë këtë univers mendor si ujë i ndotur, plot gjethe, zhul… E gjithë kjo shkaktohet nga stresi, ankthi, frika etj. Ne duhet t’i “sqarojmë” këto ujëra në mënyrë që të shohim se çfarë fshihet poshtë, çfarë problemesh ekzistojnë dhe të jemi në gjendje t’i zgjidhim ato me qartësi dhe qetësi më të madhe.
Hapi i dytë është ripërcaktimi dhe rindërtimi . Ne duhet të kuptojmë se një krizë do të thotë një këputje, diçka që ne e merrnim si të mirëqenë ka ndryshuar ose nuk ekziston më. Po kështu, në këtë proces është shkatërruar edhe një pjesë e vetes sonë dhe, për rrjedhojë, ne jemi të detyruar të ripërcaktojmë veten tonë, për të krijuar një “uni” të ri që mund të jetë në gjendje të përballojë dhe menaxhojë këtë fazë që na pret. E fundit, por jo më pak e rëndësishme , ne duhet të trajnojmë aftësi të reja jetësore, të tilla si vetëbesimi, vetëvlerësimi, zgjidhja e problemeve , menaxhimi i duhur i stresit , një qasje më pozitive ndaj gjërave dhe, natyrisht, elasticiteti.
Më në fund, siç vuri në dukje Konfuci, “një person i mençur është gjithmonë i vëmendshëm ndaj paqëndrueshmërisë së gjërave”. Ndryshimet në jetën tonë të përditshme janë të vazhdueshme dhe ne duhet të mësojmë t’i menaxhojmë ato.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
