Në një prej fjalimeve më të fuqishme të historisë së kinemasë, Charlie Chaplin, përmes filmit The Great Dictator (1940), tha: “Mendojmë shumë e ndjejmë shumë pak.” Ishte një thirrje e fuqishme për të mos harruar njerëzoren në një botë që po rrëshqiste drejt makinerisë, luftës, dhe shpërbërjes shpirtërore. Gati një shekull më vonë, kjo fjali kumbon sërish, më aktuale se kurrë më parë.
Jetojmë në një kohë ku inteligjenca artificiale përparon çdo ditë, ku çdo përgjigje është vetëm një kërkim larg, ku njerëzit punojnë për të krijuar makina që mësojnë, por shpesh harrojnë të mësojnë si të duan. E kemi rrethuar veten me teknologji që na lidh në mënyrë konstante, por paradoksalisht, na ka ndarë më shumë se kurrë. Në mesazhe, “emoji”-t zëvendësojnë emocionet e vërteta, ndërsa komunikimi ballë për ballë po kthehet në diçka të rrallë, të sikletshme, të harruar.
Në rrjete sociale, paraqesim versionin më të mirë të vetes, një version të kuruar, të menduar, të ndërtuar për të marrë pëlqime. Por, sa herë ndjejmë thellë? Sa herë ndalemi për të kuptuar se çfarë ndjen dikush tjetër përballë nesh? Mendojmë për reputacionin tonë, për suksesin, për produktivitetin, për të nesërmen. Por harrojmë të ndjejmë për dikë që ka nevojë për një fjalë të ngrohtë sot.
Kemi mësuar të justifikojmë indiferencën me logjikë. Varfëria? Një çështje komplekse ekonomike. Lufta? Një konflikt gjeopolitik. Emigracioni? Një krizë sistemike. Kështu i mbyllim ndjenjat në kutinë e arsyes, për të mos ndjerë përgjegjësi. Sepse është më e lehtë të analizosh një situatë, sesa të lëndohesh nga ajo.
Kjo ndarje mes mendjes dhe zemrës është ajo që e bën thënien e Chaplinit kaq të fortë: nuk është një kritikë ndaj të menduarit, por një apel për të mos e braktisur ndjeshmërinë. Logjika dhe ndjenja nuk janë kundërshtarë – janë shtylla që duhet të ecin krah për krah në një shoqëri të shëndetshme.
Në kohën që jetojmë, kemi nevojë për më shumë njerëz që guxojnë të ndiejnë. Të ndiejnë dhimbjen e tjetrit, të ndiejnë përgjegjësinë për diçka më të madhe se vetja, të ndiejnë kurajën për të qenë të butë në një botë që shpesh e barazon forcën me ftohtësinë. Empatia nuk është dobësi, është forma më e lartë e mençurisë njerëzore.
Thënia e Chaplinit nuk është vetëm një reflektim mbi të kaluarën, por një pasqyrë e së tashmes dhe një paralajmërim për të ardhmen. Nëse nuk rizgjojmë ndjeshmërinë, nëse nuk mësojmë të dëgjojmë, të falim, të kuptojmë, atëherë edhe mendimi më i sofistikuar nuk do të na shpëtojë nga boshllëku shpirtëror që po përhapet.
Në një botë që mat gjithçka, por harron të kuptojë shpirtin, le të kujtojmë se të mendosh është e rëndësishme, por të ndjesh është ajo që na bën njerëzorë. Nëse do të kemi guximin të ndjejmë më shumë, do të kemi gjithashtu forcën për ta bërë këtë botë më të mirë.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
