Miqësia është një nga lidhjet më të çmuara që kemi në jetë. Ajo na ofron mbështetje, gëzim dhe ndjesinë se nuk jemi vetëm. Por çfarë ndodh kur një miqësi bëhet burim stresit dhe dhimbjes? Kur miqtë tanë, përmes egoizmit, kritikave të vazhdueshme apo negativitetit, na “vjedhin” lumturinë dhe na dëmtojnë emocionalisht? Ky është momenti kur duhet të kuptojmë se është koha të themi “mjaft”, për të ruajtur shëndetin tonë mendor dhe vetëvlerësimin.
Si na dëmtojnë miqtë toksikë?
Miqtë që sjellin negativitet janë shpesh egocentrikë dhe të përqendruar vetëm tek vetja, duke harruar ose injoruar ndjenjat tona. Ata mund të jenë kritikë të ashpër, manipulatorë apo njerëz që kërkojnë vëmendje vetëm kur u nevojitet diçka. Psikologjikisht, kjo sjellje shkakton:
Ulje të vetëbesimit: Kur dikush që quhet mik, vazhdimisht na minimizon ose na gjykon, fillojmë të dyshojmë tek vetja. Ky proces gradual i uljes së vetëvlerësimit mund të shkaktojë ankth apo depresion.
Ngarkesë emocionale: Negativiteti i vazhdueshëm konsumon energjinë tonë emocionale dhe e bën të vështirë të jemi pozitivë apo produktivë në jetën e përditshme.
Shkatërrim i vetëvlerësimit dhe vetë-respektit: Të pranosh një sjellje toksike është si të pranosh që dikush të trajtojë keq. Në një moment të caktuar, kjo është shenjë që duhet të ndërmarrim hapa.
Shembuj konkretë nga jeta
Shembulli 1: Miqësia e kritikës së vazhdueshme
Arta, një grua e re, kishte një mik që gjithmonë, pavarësisht arritjeve të Artës, i thoshte: “Nuk është diçka e madhe”, ose “Mund të kishe bërë më mirë”. Fillimisht Arta tentoi të justifikohej, por pas disa muajsh filloi të ndihej keq dhe të mos kishte dëshirë të ndante më sukseset e saj.
Shembulli 2: Mikja që nuk të dëgjon kurrë
Drita kishte një shoqe që në çdo takim fliste vetëm për problemet e veta, duke i lënë Dritës pak hapësirë të shprehë ndjenjat. Pas disa takimeve, Drita ndjeu lodhje emocionale dhe filloi të shmangte shoqen.
Shembulli 3: Miqtë që kërkojnë vetëm favor
Erioni ishte gjithmonë ai që jepte ndihmë, por nuk merrte asgjë në kthim. Kur kërkonte mbështetje, miqtë shpesh ishin të zënë ose indiferentë. Kjo e bëri Erionin të ndjehej i përdorur dhe i vetmuar.
Përse nuk duhet “t’i falim” lehtë këto sjellje?
Në psikologji, vetë-mbrojtja emocionale është kyçe për mirëqenien tonë. Nëse lejojmë marrëdhënie që na dëmtojnë, pa vendosur kufij, efekti afatgjatë mund të jetë i rëndë:
Shëndeti mendor në rrezik: Stresi kronik nga marrëdhëniet toksike mund të çojë në depresion, ankth, probleme me gjumin dhe çrregullime të tjera emocionale.
Vetë-respekti në rënie: Të pranojmë trajtime të këqija në marrëdhënie është si të na thuhet që nuk jemi të denjë për më shumë.
Modeli për të tjerët: Kur nuk vendosim kufij, i mësojmë të tjerët se mund të na trajtojnë si të duan.
Si të vendosim kufij dhe të themi “mjaft”?
Njohja e situatës: Pyet veten: A ndihem më keq pas takimit me këtë mik? A ndjehem i lodhur emocionalisht? Nëse përgjigja është po, kjo është sinjal që duhet të marrësh vendime.
Komunikimi i hapur: Ndonjëherë një bisedë e sinqertë mund të ndryshojë gjërat. Shpjego ndjenjat e tua pa akuzuar, për shembull: “Kur më kritikon vazhdimisht, ndjehem i pavlerësuar.”
Vendosja e kufijve: Nëse sjellja vazhdon, fillo të pakësosh kontaktin ose të marrësh distancë emocionale. Kjo mund të jetë një mënyrë për t’u mbrojtur.
Ndihma profesionale: Në raste të vështira, kërko mbështetje nga psikologë ose këshilltarë që të ndihmojnë të menaxhosh emocionet dhe marrëdhëniet.
Miqtë që na vjedhin lumturinë janë një sfidë serioze për mirëqenien tonë. Të themi “mjaft” nuk është veprim egoist, por një akt i guximshëm vetë-mbrojtjeje. Miqtë e vërtetë janë ata që na mbështesin, na inkurajojnë dhe na respektojnë, dhe meritojmë të kemi më shumë nga këto marrëdhënie në jetën tonë.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
