Krahasimet janë një nga problemet më të mëdha kur bëhet fjalë për arsimin. Shumicën e kohës, të gjithë bëhen ekspert pedagogjik dhe fëmijët janë nën presion nëse nuk respektojnë periudha të caktuara. Po kush janë këto kohë? Kush i dikton? Tabelat? Parulla reklamuese që flakërojnë në veçantinë e qenies njerëzore individuale, të drejtën për të qenë vetvetja, por më pas ata e etiketojnë një fëmijë si “dembel”, nëse nuk ecin brenda 12 muajve ose “mbrapa” nëse nuk respektojnë parametrat që shoqëria e nxituar na kërkon.
Por një farë e vogël duhet të ketë kohën e saj për të ndërtuar tërë ekzistencën e saj brenda vetes, për të hedhur më pas rrënjë dhe të shkojë të kërkojë dritën, të fortë dhe të sigurt, derisa të lulëzojë në gjithë shkëlqimin e saj. Nëse e ujitim atë gjatë gjithë kohës, nëse përpiqemi ta fekondojmë në mënyrën më të mirë, nuk do të lulëzojë para se të jetë gati.
Unë shpesh dëgjoj prindërit të thonë “eh, vëllai në moshën e tij ka “folur”, “ecur”, “bënte këtë apo atë”… me pak fjalë, i porsaardhuri është qartësisht ndryshe nga vëllai më i madh. Kjo klimë e konkurrencës së vazhdueshme e shkaktuar nga kjo shoqëri do të përfundojë në shkatërrimin e marrëdhënieve të vërteta njerëzore, ato që kanë vërtet rëndësi. Kjo përballje e vazhdueshme nga e cila, në mënyrë të pashmangshme, njëri prej të dyve del i mposhtur, nuk i bën njerëzit të angazhohen më shumë (nëse bëhet fjalë për një krahasim pune për shembull), por çon në një ulje të vetëvlerësimit, në rritjen e zemërimit; ushqen konfliktin e bashkëmoshatarëve dhe vuajtjet e thella.
Ne kemi tendencë të krahasojmë fëmijë të familjeve të ndryshme, vetëm në bazë të moshës, pa marrë parasysh historinë fëmijëve, të atyre familjeve, të stimujve të marrë, të mjedisit në të cilin ata jetonin. Tani po mendojmë të bëjmë të njëjtin krahasim midis dy të rriturve. E njëjta moshë dhe asgjë tjetër e përbashkët. Ne i vëzhgojmë ata në ambiente të ndryshme: në natyrë, përpara aftësive më shumë “kurrikulare”, ndërsa hanë drekë. A mendoni se do të japin të njëjtat rezultate? A do të jenë ata po aq kompetent në fusha të ndryshme? Apo njëri prej tyre do të ketë një talent në diçka dhe një tjetër për diçka tjetër? Dhe nëse talenti i dytë nuk do të dilte, sepse ndoshta është në një zonë që ne nuk e kemi vërejtur, do thoshim: “Eh po ai e di se si ta bëjë këtë dhe ti jo”?
Unë nuk mendoj se do ta lejonim veten të krahasoheshim me një të rritur. Pse atëherë e lejojmë veten ta bëjmë atë me një fëmijë? Ai që po punon me zell për krijimin e qenies së tij? Kush e sheh veten përmes figurës që i referohemi? A nuk ka të drejtë ai ta shohë veten dhe të ndjehet unik, i paimitueshëm, i bukur? Jo më mirë se sa ose më pak i mirë se…, por thjeshtë ai vetë, me talentin dhe vështirësitë e tij.
Shpesh ndodh që ardhja e një vëllai ose motre përfshin krahasimin e menjëhershëm dhe një seri pritjesh që nuk marrin parasysh individualitetin e të porsalindurit. Ai ka lindur tashmë i investuar me një detyrë të ngarkuar nga nëna dhe babai i tij, në trashëgimi nga vëllai i tij ose motra më e madhe. Dhe kështu do të matet sa peshë do të shtojë në muajin e parë, sa shpejt do të hajë, sa herë në natë do të zgjohet, kur do të fillojë zvarritjen, të flasë, të ecë. Kur do të jetë hera e parë që do të hajë vetëm dhe çfarë sporti do të bëjë dhe si.
Të gjitha këto të dhëna do të krahasohen së bashku me ato të vëllait, për një vizion më të saktë të aftësive të njërit ose tjetrit. Epo, të dy këta fëmijë do të shkatërrohen në qenien e tyre, ata do të zhvillojnë zemërimin ndaj vëllait / motrës së tyre, ata do të krijojnë marrëdhënie konkurruese në fusha të ndryshme të jetës së tyre dhe do të ndjehen të detyruar të shkëlqejnë, të jenë “perfekt”, në vetëdijen e trishtuar për të qenë të papërshtatshëm. Sepse, sado të përpiqemi, pa marrë parasysh sa mundohemi, ai gjithmonë do të ketë atë që bën më pak. Dhe kjo më pak do të peshojë si gur.
Ardhja e një vëllai/motre gjithmonë i bën presion fëmijës së madh, sepse mendoni pak për atë që ndodh. Unë, një vajzë 2,3,4 vjeç, me prindër të dashur, që më kushtojnë kaq shumë kohë, që më quajnë princeshë, të cilët më thonë që janë më e bukura në botë, gjyshërit që luajnë me mua dhe që më mbulojnë me vëmendje. Papritur, një ditë, mbërrin ajo që të gjithë e quajnë “motra juaj e vogël”, e cila ka aromë të mirë, por qan, nuk bën asgjë vetë dhe qëndron gjithmonë në krahët e të gjithëve. Dhe koha është përgjysmuar, nëna është e lodhur, të gjithë ata që vijnë në shtëpi thonë, “çfarë bukurie!”, Gjyshërit më thonë që të pres, sepse qan. Me siguri që kjo pamje nuk është ajo që imagjinojmë kur mendojmë për ardhjen e një vëllai ose motre. Ne planifikojmë t’i dhurojmë fëmijës tonë të parë një dhuratë për jetën. Dhe kjo është ajo, por kërkon kohë.
Në fillim, përgjithësisht, emocionet që kalojnë janë zemërimi, trishtimi, xhelozia, pakuptimi, frika. Shpesh fëmija nuk di të shpjegojë pse ndjehet në këtë mënyrë, sepse arsyetimi kalon nga barku dhe jo përmes kokës. Varet nga ne që të kuptojmë, mirëpresim dhe të japim një çelës për të kuptuar emocionet e ndjera nga fëmija dhe mbi të gjitha, për të shmangur çdo krahasim.
Sipas pikëpamjes së djalit të dytë, nga ana tjetër, situata nuk është e lehtë edhe nga këndvështrimi i tij, ai do ta bëjë të vetën fjalën “mbijetesë”. Ai shpesh do të ndihet nën akuzë, në gabim, duke garuar me vëllain e tij të madh për të fituar vendin e tij në familje. Asnjëherë nuk do të jetë ai i “kohërave të para”, ai do të vishet me rrobat e të vëllait, do të përdorë biçikletën e tij, do të ndajë vëmendjen e të gjithëve me vëllanë e tij dhe do të përpiqet të duhet aq sa vëllai i tij. Po ashtu, në këtë rast, i takon prindit të qetësojë, konfirmojë dashurinë e tij, vendin në familje që është me të drejtë i tij dhe mbi të gjitha, të mos krahasohet kurrë me vëllain.
Kur bëhet fjalë për një kontekst shkollor, përkundrazi, krahasimi i fëmijëve me njëri-tjetrin nuk bën gjë tjetër veçse mpreh sensin konkurrues sesa atë bashkëpunues, asgjëson prindin që ndjehet i paaftë sepse fëmija nuk është aq i mirë sa çdo fëmijë tjetër, dhe po rrezikon të bjerë në paragjykime shumëvjeçare, duke dëmtuar marrëdhëniet midis arsimtarit dhe fëmijës, vetëvlerësimin e vetë fëmijës, marrëdhëniet midis moshatarëve dhe vetë mësimin. Të gjithë mësojnë ndryshe, por ka studime të neuroshkencës që na tregojnë se si është më e lehtë ta bësh atë:
- Përmes motivimit të brendshëm
- Përmes lëvizjes dhe lojës
- Duke pasur një rol aktiv
- Duke bashkëpunuar me të tjerët
Nëse e përdorim krahasimin si një mënyrë marrëdhënieje me fëmijët, ne gjithashtu do të dëmtojmë këtë proces mësimi, duke komplikuar më tej gjërat.
Çdo fëmijë është një qenie unike, që mëson me modalitetet dhe kohërat e tij. Nuk ka kohë “të duhur” dhe ne nuk duhet të bëjmë presion mbi të për të arritur “objektivat” e kërkuar nga shoqëria e nxitimit, me qëllimin e vetëm për t’i bërë ato sa më shpejt të jetë e mundur dhe të miratohen të gjithë.
Ne u japim fëmijëve mjete për të mësuar me kohën dhe mënyrat e tyre; ne besojmë dhe zbatojmë strategji efektive për të mësuar. Ne i ndihmojmë fëmijët të bashkëpunojnë dhe jo të konkurrojnë, ne stimulojmë kuriozitetin e tyre dhe e lejojmë veten të udhëhiqet prej tyre.
“Njeriu është si një objekt i bërë me dorë: secili është ndryshe nga tjetri, secili ka shpirtin e vet krijues, gjë që e bën atë një vepër arti të natyrës” M. Montessori
Përgatiti: Brikela Daci | Burimi / https://www.eticamente.net
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
