Komunikimi i përzemërt i referohet akteve të respektit pozitiv dhe intim për një person tjetër me sjellje të tilla si puthja, prekja, përqafimi, shkëmbimi i informacionit intim dhe thënia “Të dua”.
Sipas teorisë së shkëmbimit të dashurisë, këto akte dashurie kontribuojnë në mbijetesën dhe riprodhimin duke inkurajuar lidhjen dhe rritjen e aksesit në burime (p.sh., strehim, mbështetje sociale). Dashuria gjithashtu sjell përfitime për shëndetin: ul presionin e gjakut, rrit oksitocinën, ul kortizolin dhe përmirëson funksionimin e imunitetit (p.sh., ftohje më të rralla, simptoma më të lehta gripi).
Megjithatë, aktet e dashurisë dhe intimitetit, kur janë të padëshiruara (p.sh., prekja e papërshtatshme) mund të shkaktojnë ose përkeqësojnë stresin dhe ankthin, sipas një studimi nga van Raalte et al. Ky hulumtim, i botuar në Journal of Social and Personal Relationships, do të përshkruhet më poshtë.
Por së pari, çfarë kualifikohet si dashuri e padëshiruar? Prekni dikë pa pëlqimin e tij? Përqafoni dikë për një kohë të gjatë? Të dyja? Varet. Teoria e shkëmbimit të dashurisë sugjeron se ka dallime midis njerëzve në nevojën e tyre për të shprehur dhe marrë dashuri (p.sh., disa njerëzve nuk u pëlqen të preken fare) dhe çdo gjë përtej tolerancës optimale (p.sh. niveli i rehatisë) mund të përjetohet si e padëshiruar dhe duke shkaktuar kështu shqetësime ose probleme të shëndetit mendor.
Për shembull, sistemi nervor simpatik i një personi që nuk i pëlqen të preket, por shpesh preket, aktivizohet rregullisht, duke shkaktuar zgjim të vazhdueshëm fiziologjik (p.sh., rritje të presionit të gjakut dhe tensionit të muskujve). Stresi i tillë kronik mund të kontribuojë në ankth, depresion dhe sëmundje fizike (p.sh., sëmundje të zemrës).
Si të testohen këto pretendime të teorisë? Për shkak se testimi i parashikimeve të teorisë së shkëmbimit të dashurisë në një mjedis laboratorik është i vështirë dhe i diskutueshëm nga pikëpamja etike – p.sh., prekja e vazhdueshme e pjesëmarrësve që nuk e pëlqejnë prekjen fizike – ne kemi nevojë për një qasje alternative. Për shembull, mund t’u kërkojmë njerëzve që kanë pasur përvoja me prekje të padëshiruara ose forma të tjera dashurie që të kujtojnë këto dukuri. Kjo është ajo që van Raalte et al. bëri, siç përshkruhet më poshtë.
Hetimi i dashurisë së padëshiruar
Mostra: 532 studentë (253 gra); mosha mesatare 19 vjeç; 495 heteroseksual; 344 kaukazianë. Shumica (158) raportuan incidente të dashurisë së padëshiruar që përfshinin miqtë; të tjerët përfshinin të njohur (107), partnerë romantikë (60), anëtarë të familjes (56), ish-partnerë romantikë (51), kolegë ose shokë të klasës (32) dhe të panjohur (31).
Masat
Ankthi: Inventari i tipareve shtetërore për shkallën e ankthit kognitiv dhe somatik vlerësoi ankthin kognitiv (p.sh., të menduarit se më e keqja do të ndodhë) dhe ankthin somatik (p.sh. dridhje, tension muskulor) të përjetuar gjatë ngjarjes së kujtuar.
Stresi: Shkalla e stresit të perceptuar vlerësoi stresin negativ (p.sh., ndjenja nervore, vështirësi në përballimin) gjatë ngjarjes.
Negativiteti i ngjarjeve: Vlerësohet duke përdorur artikujt, “U ndjeva jashtëzakonisht jo rehat” dhe “Kisha shumë ndjenja negative”.
Llojet e dashurisë së padëshiruar
Përshkrimet e pjesëmarrësve të ngjarjeve u koduan në kategori joverbale dhe të padiferencuara (shpjegimet dhe shembujt janë në kllapa):
Sjelljet joverbale
- Haptikët (kontakti i padëshiruar fizik, si në prekjen ose përqafimin e padëshiruar)
- Proksemikë/okulezikë (dikush që qëndron shumë afër, shikon)
- Kronemikat (një person që dëshiron të “kalojë gjatë gjithë kohës”)
Sjelljet verbale
- Shkeljet e zbulimit personal (duke u thënë informacion shumë personal dhe privat)
- Kontakt i shpeshtë (duke dërguar shumë mesazhe)
- Emrat e kafshëve shtëpiake
- Shprehje të parakohshme dashurie (duke thënë “të dua” pas një jave takimi).
I padiferencuar
- Synimi romantik (interesi i tepruar romantik kur ndjenjat nuk janë të ndërsjella)
- Shfaqje publike të dashurisë
- Dhurata
- Shprehje të pasinqerta (dikush që shtiret me interes për personin)
- Toleranca ndaj dashurisë (ndjenja e “mbytjes”)
Dhe përgjigjet ndaj dashurisë së padëshiruar u koduan në tre kategori:
- Refuzim i qartë (duke i thënë atij/asaj të ndalojë)
- Reduktimi ose ndalimi i kontaktit (duke u përkulur “larg nga prekja”)
- Injorimi i dashurisë (të pretendosh se sjellja nuk ishte e bezdisshme)
Dashuria e padëshiruar dhe shëndeti mendor
Analiza e të dhënave tregoi:
-Negativiteti i perceptuar i një ngjarjeje të kujtuar u shoqërua me stres dhe ankth më të keq (ankth trupor dhe ankth kognitiv).
-Negativiteti i ngjarjeve ishte zakonisht më i lartë kur përfshinte takime me individë më pak të njohur, si të huaj ose kolegë, por edhe ish-partnerë romantikë.
-Dashuria e padëshiruar nga të huajt lidhej me nivelin më të ulët të stresit dhe ankthit kognitiv.
-Më e rëndësishmja, dashuria e padëshiruar nga një ish-partner romantik lidhej me negativitetin, stresin dhe ankthin kognitiv të ngjarjeve më të larta
Siç tregojnë këto rezultate, dashuria e padëshiruar (p.sh. prekja e padëshiruar, dhuratat e padëshiruara, epitetet me emra të vjetër kafshësh shtëpiake) nga ish-partnerët romantikë mund të jetë veçanërisht shqetësuese. Ndërsa ndërveprimet me një ish mund të ngjajnë me ndërveprimet me të huajt – pa emocione, të lezetshme, të sjellshme dhe të largëta – ato shpesh shkaktojnë emocione, mendime dhe kujtime të dhimbshme që lidhen me intimitetin e kaluar.
Vetëm pasi të ketë kaluar një kohë e mjaftueshme, gjatë së cilës personi nuk është më i përditësuar me atë që po ndodh në jetën e ish-dashnorit, mund të zbehet njohuria intime e ish-it. Deri atëherë, do të ketë një ndjeshmëri të konsiderueshme ndaj dashurisë ose intimitetit të padëshiruar nga ish-i.
Por pse në përgjithësi, dashuria e padëshiruar shkakton stres dhe ankth? Ndoshta sepse marrësi…
- i përjeton gjestet e padëshiruara si përpjekje për manipulim.
- ndjen detyrimin të kthejë përzemërsinë (pavarësisht se nuk dëshiron).
- përjeton konfuzion rreth natyrës së marrëdhënies (p.sh., kur një koleg ndan detaje shumë personale me marrësin)
Burimi / https://fearlesspsychology.wordpress.com/
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
