Në Psikologjinë Individuale, një nga temat themelore është ajo e ndjenjës sociale, por çfarë është ajo? Si manifestohet tek individët? Ndjenja sociale është “shfaqja bazë e njeriut, e cila krijon tek ai nevojën për t’u integruar me njerëzit e tjerë dhe për të bashkëpunuar me ta. Ajo përfshin ndarjen emocionale, domethënë ndarjen e një gjendjeje emocionale me një ose më shumë njerëz, dhe interesin e komunitetit, domethënë prirjen për bashkëpunim social”.
Sipas Adler, ndjenja sociale është një potencial i lindur që duhet të stimulohet në mënyrë që të zhvillohet dhe mund ta bëjë këtë vetëm brenda kontekstit social. Ky i fundit kuptohet si perceptim individual dhe subjektiv i fëmijës në lidhje me shoqërinë. Ky perceptim rrjedh nga fuqia krijuese e fëmijës i cili udhëhiqet nga mjedisi dhe edukimi i marrë dhe ndikohet nga përvojat trupore dhe vlerësimi që ata japin.
Aftësia për të identifikuar
Në bazë të ndjenjës sociale ekziston aftësia për të identifikuar. Kjo aftësi bën të mundur krijimin e miqësive dhe përballimin e tre problemeve jetike të qenieve njerëzore (puna, përfshirja sociale dhe dashuria) dhe mund të zbatohet vetëm së bashku me të tjerët.
Kur zhvillohet ndjenja sociale, njeriu arrin të gjejë zgjidhje për problemet e tij, “[…] ndihet si në shtëpinë e tij në botë, arrin siguri dhe guxim dhe gjithashtu i afrohet sa më shumë perceptimit real të gjërave”. Për më tepër, ajo ndihmon individin të krijojë aspiratën e tij për epërsi, i lejon ata të arrijnë qëllimet dhe vetë-afirmimin e tyre dhe të përshtaten në mënyrë adekuate me realitetin. Përveç kësaj, ai ndërmjetëson zhvillimin e të gjitha aftësive individuale dhe synon t’i udhëheqë këto aftësi në rrugën e drejtë, pa kufizime të jashtme të vendosura në zhvillimin e tyre”.
Si zhvillohet ndjenja sociale?
Zhvillimi i ndjenjës sociale fillon me marrëdhënien parësore midis fëmijës dhe nënës (ose kujdestarit tjetër të referencës). Në këtë marrëdhënie ka një ndërveprim reciprok, fëmija kërkon kënaqësinë e nevojës për butësi e cila është pararendëse e ndjenjës sociale. Një nënë që di të reagojë as shumë zhgënjyese dhe as shumë përbuzëse ndaj kësaj nevoje, do të jetë një nënë “mjaft e mirë”, e cila do të lejojë një zhvillim adekuat të ndjenjës sociale të fëmijës dhe do të sigurojë mjetet e dobishme për të përballuar realitetin në mënyrë të pavarur.
Ndjenja adekuate sociale zhvillohet edhe përmes koherencës ndërmjet stilit amnor dhe atij atëror. Sipas Adler-it, babai nuk duhet të distancohet shumë nga stili edukativ i nënës, nëpërmjet qëndrimeve shumë të rënda ose shumë lejuese, por të bashkëpunojë me nënën në zgjedhjet edukative. Duke vepruar kështu, fëmija do të ketë mundësinë të brendësojë një stil bashkëpunimi që mund ta riprodhojë më pas në mjedisin jashtë familjes, në shoqëri dhe në marrëdhëniet me të tjerët.
Martesa (ose bashkimet) për Adlerin dhe roli i familjes
Adleri e sheh martesën si një shoqërim të dy individëve për të prodhuar mirëqenie reciproke për çiftin dhe fëmijët e tyre dhe rrjedhimisht për shoqërinë. Imazhi i martesës (ose i bashkimit/bashkëjetesës) dhe stili i ndërveprimit të prindërve që i kthehet fëmijës do të ketë pasoja në zhvillimin e ndjenjës së tij sociale. Sipas Adlerit, aftësia e babait (dhe e çiftit) për të jetuar në anën e dobishme të jetës dhe aftësia e tij për të krijuar miqësi do të sigurojë që familja të marrë pjesë në jetën shoqërore dhe duke e bërë këtë, fëmija mund të përfitojë nga ndikimet e jashtme dhe mënyra se si do të tregohet ndjenja sociale dhe bashkëpunimi.
Vëllezërit dhe motrat luajnë gjithashtu një rol të rëndësishëm në zhvillimin e ndjenjave shoqërore dhe stilit të jetesës së individit. Ndërmjet vëllezërve dhe motrave, si dhe midis prindërve, duhet të jetë në fuqi regjimi i bashkëpunimit dhe ky të stimulohet menjëherë nga prindërit. Sipas Adlerit, fëmijët e parëlindur që nuk janë përgatitur në mënyrë adekuate për lindjen e një vëllai ose motre foshnje dhe që nuk janë mësuar për të bashkëpunuar, mund të zhvillojnë një ndjenjë shoqërore joadekuate dhe/ose jofunksionale.
A ndërtohet ndjenja sociale vetëm në familje?
Jo, sipas Adlerit një rol i rëndësishëm për zhvillimin e ndjenjës sociale i atribuohet edhe shkollës. Sipas autorit, është e nevojshme që fëmijët të edukohen për bashkëpunim dhe jo për konkurrencë në shkollë. Kjo është e rëndësishme pasi konkurrenca sjell një interes për veten dhe jo për tjetrin dhe për këtë arsye stimulon nxitjen për epërsi në anën jo të dobishme të jetës. Përkundrazi, bashkëpunimi drejton drejt tjetrit dhe rrjedhimisht drejt anës së dobishme të jetës.
Figura e mësuesit luan një rol të rëndësishëm në zhvillimin dhe ruajtjen e ndjenjave shoqërore. Ky i fundit, ashtu si nëna, “duhet ta lidh fëmijën me vete dhe ta ndihmojë. E gjithë e ardhmja varet nga interesi që dikush arrin të ngjall tek ai […] “(Adler A., Adler). Përveç kësaj, ai duhet të kuptojë se cilat janë problemet e fëmijës dhe të përpiqet të korrigjojë gabimet edukative të prindërve, për ta bërë këtë, mësuesi duhet të jetë i pari që të interesohet për nxënësit e tij duke i njohur ata në dallimet e tyre. Një detyrë tjetër e tij është të nxisë bashkëpunimin e fëmijëve, kjo sepse edukimi në bashkëpunim në fëmijëri është për Adlerin një faktor mbrojtës nga neuroza, alkoolizmi, krimi dhe vetëvrasja në moshë madhore.
Edhe grupi i bashkëmoshatarëve, veçanërisht gjatë adoleshencës, ka një rol themelor sepse me to individi stërvit ndjenjën e tij shoqërore. Prandaj edhe në ndërveprimin me bashkëmoshatarët individi teston aftësitë e bashkëpunimit që ka mësuar dhe përvetësuar dhe që i japin trup dhe substancë ndjenjës së tij shoqërore.
Kur ndjenja sociale është jofunksionale, nga sjellja kriminale te keqpërshtatja sociale
A mund të zhvillohet në mënyrë joadekuate ndjenja sociale? Cilat mund të jenë shkaqet dhe pasojat? Sipas Adler, shkaqet e një zhvillimi jofunksional ose të pamjaftueshëm të ndjenjës sociale mund të gjurmohen në ngjarje dhe situata të ndryshme. Për shembull, një sëmundje e rëndë gjatë pesë viteve të para të jetës mund ta vendosë fëmijën në qendër të vëmendjes dhe ta bëjë atë të perceptojë aq rëndësi sa ta shndërrojë në një fëmijë të llastuar, i paaftë për të bashkëpunuar me pjesën tjetër të familjes. Natyrisht, jo të gjithë fëmijët që kanë kaluar një sëmundje në fëmijëri do të kenë zhvilluar një ndjenjë jofunksionale sociale, gjithçka varet nga qasja e prindërimit. Shembuj të tjerë i atribuohen rolit të fëmijës brenda familjes, pozicionit të tij të lindjes dhe marrëdhënies me vëllezërit e motrat ose pranisë së konfliktit dhe/ose mosbashkëpunimit midis prindërve.
Duke supozuar se nuk është e mundur të gjendet një individ i imunizuar nga dështimet në bashkëpunim dhe ndjenja sociale, Adler specifikon se te kriminelët, neurotikët, psikotikët dhe vetëvrasësit, dështimet e tilla janë më serioze dhe për rrjedhojë gjenerojnë pasoja më të rëndësishme. Autori vuri në dukje se zhvillimi i dobët i ndjenjave shoqërore kishte efekte negative në perceptimin, arsyetimin dhe konstituimin e vlerave. Veprimet dhe arsyetimet kanë kuptim vetëm për individin neurotik, por nuk kanë asnjë në nivelin e sensit të shëndoshë.
Në punën e tij klinike, Adler vuri re se fëmijët që përfshiheshin në sjellje devijuese (të tilla si vjedhjet e vogla ose agresioni ndaj bashkëmoshatarëve) shfaqnin një ndjenjë të mangët shoqërore, e cila i pengonte ata të gjenin një pikë kontakti me njëri-tjetrin dhe i shtynte ta shihnin tjetrin si një armik ndaj të cilit duhet të jesh i kujdesshëm dhe i paskrupullt.
Burimi / https://psicoadvisor.com/
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
