Në një botë të përshpejtuar, ku lajmet për kriza sociale, mjedisore dhe konfliktet dominojnë çdo ditë, shpesh ndiejmë pafuqinë për të ndryshuar diçka. Ne kërkojmë drejtësi, mirësi dhe përmirësim në shoqëri, por shumë herë presim që zgjidhjet të vijnë nga jashtë, nga liderët, politikanët, apo institucionet. Por a e kemi menduar ndonjëherë se ndryshimi i vërtetë dhe i qëndrueshëm fillon me veprimet tona të përditshme, me mënyrën se si ne sillen, mendojnë dhe reagojnë?
Në këtë realitet, të qenit pjesë e ndryshimit nuk është një ide filozofike e largët, por një përgjegjësi e menjëhershme dhe e prekshme për secilin prej nesh.
1.Psikologjia e ndryshimit të vetvetes
Psikologu humanist Carl Rogers, në qasjen e tij të quajtur Person-Centered Therapy, theksonte se ndryshimi i vërtetë tek individi ndodh vetëm kur ai ndihet i pranuar pa gjykim dhe fillon të zhvillojë një vetëdije të sinqertë për veten. Sipas tij, çdo njeri ka tendencën natyrore për të realizuar potencialin e vet, por shpesh bllokohet nga presionet e jashtme, modelet që imiton, apo pasiguritë e brendshme. Në këtë kontekst, kur një njeri arrin të ndryshojë vetveten, mënyrën si mendon, si reagon, si komunikon, ai pa e kuptuar bëhet shembull i gjallë për të tjerët. Kjo është mënyra më e fuqishme për të ndikuar, jo përmes këshillave apo qortimeve, por përmes modeleve të gjalla dhe autentike të sjelljes dhe qëndrimit.
2.Ndikimi i brendshëm dhe vetë-reflektimi
Psikiatri austriak Viktor Frankl, autor i Man’s Search for Meaning, shkroi se “kur nuk mund ta ndryshojmë një situatë, sfida jonë është të ndryshojmë veten”. I mbijetuar i kampeve naziste të përqendrimit, Frankl nuk e pa ndikimin te forca fizike, por te kuptimi që i japim jetës, edhe në rrethana të vështira. Ai besonte se secili njeri është i lirë të zgjedhë qëndrimin e tij ndaj çdo situate, dhe kjo zgjedhje është akti më i fuqishëm i ndikimit që mund të kemi, si mbi jetën tonë, ashtu edhe mbi të tjerët. Në këtë kuptim, ndryshimi që dëshirojmë të shohim në botë, më shumë drejtësi, më shumë mirësi, më shumë ndjeshmëri, duhet së pari të bëhet pjesë e përditshmërisë sonë personale.
3.Efekti modelues
Psikologu Albert Bandura, në teorinë e tij të mësimit përmes vëzhgimit, tregon se njerëzit mësojnë dhe formojnë sjelljen e tyre duke parë të tjerët. Ai e quajti këtë proces modelim, dhe është baza e shumë dinamikave sociale, përfshirë edukimin, marrëdhëniet familjare, dhe ndikimin e liderëve. Në këtë dritë, çdo individ që jeton me përkushtim ndaj vlerave të tij, drejtësi, ndershmëri, eupati, nuk është thjesht një person i mirë, por një instrument aktiv i ndikimit pozitiv. Shpesh, një akt i thjeshtë i mirësisë ka efekt më të madh se një mijë fjalë të bukura.
4.Inteligjenca emocionale dhe përgjegjësia personale
Daniel Goleman, në teorinë e inteligjencës emocionale, vuri theksin te rëndësia e vetëdijes emocionale dhe menaxhimit të emocioneve personale për të ndërtuar marrëdhënie të shëndetshme dhe për të krijuar ndikim pozitiv. Ai argumenton se personat që kuptojnë dhe menaxhojnë emocionet e tyre janë më të aftë të kuptojnë edhe të tjerët, të ndërtojnë empati dhe të krijojnë mjedise më të qeta, më të bashkëpunueshme. Nëse dëshirojmë një botë më të ndjeshme, më të qetë, më bashkëpunuese, duhet ta fillojmë këtë qasje në mënyrën si flasim, si reagojmë, si dëgjojmë dhe si qëndrojmë të pranishëm në jetën tonë dhe të të tjerëve.
Ndryshimi si akt i brendshëm dhe i përditshëm
Të bëhesh ndryshimi që dëshiron të shohësh në botë nuk do të thotë të jesh perfekt. Do të thotë të jesh i vetëdijshëm, të marrësh përgjegjësi për mënyrën si jeton dhe si ndikon në të tjerët, qoftë edhe në mënyrat më të vogla. Do të thotë të ndalosh së prituri që të tjerët të sillen më mirë, dhe të fillosh ti vetë të sillesh më mirë. Sepse, siç e shpjegojnë autorët më të mëdhenj të psikologjisë moderne, ndryshimi i vërtetë nuk vjen nga jashtë, por lind nga brenda dhe përhapet natyrshëm, përmes shembullit, jo vetëm fjalës.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
