Në përditshmërinë tonë, shpeshherë ndjejmë se gatishmëria jonë ndryshon pa ndonjë arsye të qartë. Ndonjëherë, mjafton një bisedë me një person të zemëruar apo një pasdite me një mik të gëzuar, dhe gjendja jonë emocionale fillon të reflektojë gjendjen e tyre. Kjo nuk është rastësi.
Psikologjia moderne shpjegon se qëndrimet dhe gatishmëria e njerëzve janë ngjitëse, dhe kjo ndodh veçanërisht kur qëndrojmë të ekspozuar ndaj tyre për një kohë të gjatë.
Neuronet pasqyruese: çelësi i ndjeshmërisë dhe “ngjitjes” emocionale
Përgjegjës për këtë fenomen janë të ashtuquajturat neurone pasqyruese (mirror neurons), të zbuluara për herë të parë në vitet 1990 nga studiuesit italianë. Këto neurone aktivizohen jo vetëm kur ne kryejmë një veprim, por edhe kur shohim dikë tjetër duke e kryer atë. Në thelb, truri ynë “pasqyron” përvojën e tjetrit sikur ta përjetonte vetë.
Ky mekanizëm neurologjik është themelor për zhvillimin e empatisë, një aftësi që na lejon të kuptojmë dhe ndjejmë emocionet e të tjerëve. Ne nuk mësojmë vetëm përmes mendimit racional, por edhe përmes përjetimit emocional të asaj që përjetojnë të tjerët. Është pikërisht kjo aftësi që na bën njerëzorë, të lidhur dhe të ndjeshëm ndaj njëri-tjetrit.
Anët pozitive të ndjeshmërisë sociale
Kur qëndrojmë pranë njerëzve pozitivë, entuziastë dhe mbështetës, edhe ne vetë fillojmë të ndjejmë më shumë energji, shpresë dhe motivim. Studimet tregojnë se ndjeshmëria emocionale është një ndër faktorët kryesorë që përforcon marrëdhëniet shoqërore, bashkëpunimin dhe kohezionin në grupe. Ambientet pozitive kanë fuqinë të përmirësojnë jo vetëm shëndetin tonë mendor, por edhe produktivitetin dhe mirëqenien e përgjithshme.
Kur ndjeshmëria kthehet në barrë: përhapja e negativitetit
Megjithatë, kjo ndjeshmëri ka edhe një anë të errët. Po aq lehtë sa ndjejmë gëzimin e të tjerëve, mund të thithim edhe stresin, ankthin, pesimizmin apo zemërimin e tyre. Nëse kalojmë shumë kohë me persona që shfaqin vazhdimisht mendime negative, sjellje të padurueshme apo qëndrim të viktimizuar, ka shumë gjasa që edhe ne të fillojmë të ndjejmë lodhje emocionale apo të imitojmë padashur atë sjellje.
Kjo është arsyeja pse psikologët flasin për konceptin e lodhjes empatike – një gjendje ku personi ndien emocionet e të tjerëve në mënyrë kaq të thellë, saqë kjo ndikon negativisht në gjendjen e tij psikologjike.
Si të ruhemi nga ndikimi negativ emocional?
Vetëdija është hapi i parë. Sa më shumë e kuptojmë se ndjenjat e të tjerëve na ndikojnë, aq më mirë mund të vendosim kufij emocionalë.
Vlerëso mjedisin tënd shoqëror. Rretho veten me njerëz që nxisin zhvillimin dhe mirëqenien, jo vetëm ata që “shkarkojnë” tek ti problemet e tyre.
Mëso të ndash ndjeshmërinë nga identifikimi emocional. Është e shëndetshme të kuptosh dhe të ndjesh për dikë, por nuk ke pse të përjetosh gjithçka si të ishe vetë personi tjetër.
Kujdesu për shëndetin tënd mendor. Praktikat si meditimi, ditari emocional, ushtrimet fizike dhe momentet e vetmisë së shëndetshme ndihmojnë në rregullimin e disponimit dhe në mbrojtjen nga mbingarkesa emocionale.
Ndjeshmëria është forcë, por kërkon mençuri
Aftësia jonë për të pasqyruar emocionet e të tjerëve është një dhuratë që na lidh si qenie njerëzore. Por është e domosdoshme që këtë dhuratë ta përdorim me mençuri. Të jesh empatik nuk do të thotë të humbasësh veten në emocionet e të tjerëve. Të kuptosh pa u zhytur plotësisht në trishtimin apo zemërimin e tyre është një balancë që ia vlen të kultivohet.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
