Përgatiti Esmeralda Birçaj, eksperte e shëndetit mendor
Për ata që nuk jetojnë në një flluskë rozë, jeta është një luftë e vazhdueshme me kundërshtarin kryesor që janë kërkesat e përditshme. Dhe natyrisht stresi! Stresi i të pasurit gjithçka nën kontroll – për të rritur fëmijët tanë si duhet, të jemi në rregull me detyrimet tona. Si rezultat, ne jemi vazhdimisht në arrati dhe humbasim momente të rëndësishme në jetën tonë. Dhe në fund na kushtuan shtrenjtë.
Sëmundja mendore është pandemia e kulturës moderne. Depresioni, detyrimet, fobitë dhe veçanërisht stresi. Sepse ne vrapojmë. Ne jemi duke vrapuar për të kapur jetën dhe nuk e kuptojmë se jeta ka mbetur pas nesh…
Ne nuk jetojmë, vrapojmë.
Të gjithë vrapojmë, diçka për të kapur, diçka për të bërë, dikush për të parë, diçka për të paguar, diçka për të dëgjuar, diçka për të mësuar, diçka për të lexuar, diçka.
Që nga momenti kur hapim sytë derisa t’i mbyllim, vrapojmë. Edhe në momentet kur pushojmë, edhe në kohën tonë të lirë, edhe atëherë duhet të bëjmë diçka.
“Çfarë po bën?”
“Asgjë” (kjo është përgjigjja më shqetësuese).
“Çfarë po bën?”
“Vrapoj” (kjo është përgjigjja më e zakonshme).
Nëse qëndroni për një orë pa bërë asgjë, thjesht shikoni murin ose pemën përballë, ndiheni fajtorë. Nëse të shohin të qëndroni kështu për një orë pa bërë asgjë, thjesht duke parë murin ose pemën përballë, do të sugjerojnë antidepresantë. Sepse përveç punës që duhet të bëni, përveç detyrave tuaja, ju mund ta shfrytëzonit këtë kohë duke lexuar, dëgjuar muzikë, duke bërë gjimnastikë – në vend që të humbni kohën tuaj. Është sikur koha e faljes është një jetë e humbur. Është sikur pjesa tjetër e jetës, ku gjithmonë jemi duke vrapuar për të kapur, është një jetë fituese. Edhe fëmijët tanë ushqehen me idealin e përpjekjes së palodhur.
Stimuli, madje edhe më shumë stimuj, një stuhi stimulesh nga djepi, as mos dëgjoni Mozart, as mos bisedoni me të dy, dhe më shumë stimuj më pas dhe lojëra edukative dhe lexime dhe muzikë, parashkollorë dhe aktivitete jashtëshkollore dhe lojë konstruktive etj.(sikur loja mund të jetë diçka tjetër) dhe DVD, tablet, pishinë dhe dy gjuhë të huaja që në moshë të re (sepse atëherë mësojnë më lehtë) dhe fëmijët tanë vrapojnë pas nesh.
Vrapojmë ne, edhe fëmijët tanë vrapojnë
Gjithmonë duhet të bësh diçka, për të mos “humbur kohën”, për të mos shpenzuar kohën. Por kjo kohë e zbrazët është një nevojë njerëzore. Kur lëmë mendjet tona të boshatisen atëherë i afrohemi thelbit tonë. Sepse gjithçka që kemi mësuar dhe gjithçka mësojmë, gjithçka që bëjmë dhe gjithçka që ne bëjmë për të marrë, gjithçka që ju jepni, gjithçka që merreni, gjithçka që blini – lypni, huazoni ose vidhni), janë rroba të mendjes dhe kur e ngarkoni mendjen, atëherë ajo në mënyrë të pashmangshme në një moment, shembet.
Sëmundja mendore është pandemia e kulturës moderne. Depresioni, detyrimet, fobitë dhe veçanërisht stresi. Sepse ne vrapojmë. Ne jemi duke vrapuar për të kapur jetën dhe nuk e kuptojmë se jeta ka mbetur pas nesh. Ajo që ne jemi duke ndjekur është ‘zana-morgana’ e pritjeve që duhet të kemi.
Për shkak se duhet të jemi të suksesshëm, duhet të kemi më shumë para, duhet të jemi të kulturuar-të zgjuar-të bukur-të përshtatshëm-të dobët-të gëzuar-të lumtur, duhet të kemi fëmijët më të zgjuar, dhe duhet të tejkalojmë të tjerët, të kemi më shumë para se të tjerët, për të qenë më të kulturuar-më të zgjuar-më të bukur-më të përshtatshëm-më të dobët-më të gëzuar-më të lumtur se të tjerët…
Duhet të bëjmë, duhet të jemi, duhet të kemi diçka më shumë dhe diçka më shumë dhe kështu të gjithë përpiqemi ta kemi atë dhe vazhdojmë të përpiqemi ta arrijmë këtë diçka më shumë, këtë të madhe, dhe më në fund vjen momenti kur e kuptoni se e keni humbur atë të voglën dhe atë”pak më poshtë” që keni pasur.
Nuk e kënaqët trupin dhe rininë tuaj, sepse gjithmonë keni dashur të jeni më të hollë, më të bukur, më seksi, më shumë Brad Pitt dhe Angelina Jolie. Por kur je tetëdhjetë vjeç dhe shikon fotot e rinisë, kupton se ke qenë më e bukur nga sa mendoje në atë kohë.
Nuk e kënaqët partnerin tuaj, sepse ai vazhdimisht qahej pse nuk po fitonte para të mjaftueshme, dhe se ai nuk ishte mjaftueshëm romantik – i pashëm – erotik dhe sepse nuk keni arritur të merreni me të, keni vrapuar.
Por në vitet tetëdhjetë, kur nuk do ta keni më përkrah, ju mungojnë ulërimat dhe të metat e tij dhe ajo mënyra prej budallai që ju tha: “Epo, po, të dua. Përsëri të njëjtën gjë do themi?” Ju nuk i kënaqët fëmijët tuaj, sepse ju duhej t’i dërgoni në kopshtin e fëmijëve në mënyrë që të mund të kandidonit për t’u ofruar atyre gjithçka dhe ju duhej t’i përgatisnit për në kopshtin e fëmijëve, t’i dërgonit të lexuar në shkollën fillore, t’i dërgonit të mësonin anglisht-frëngjisht- muzikë-teatër-balet-kompjuter dhe ata duhej të lexonin tërë ditën për të shkuar në universitet dhe pastaj u larguan nga shtëpia para se ta kuptonit.
Dhe në vitet tetëdhjetë, shikoni fotot e fëmijëve tuaj dhe e kuptoni se nuk keni arritur t’i përqafoni ata aq sa dëshironit, nuk keni arritur të luani me ta, sepse ju duhej të vraponit dhe ata duhej të vraponin gjithashtu. Shikoni prapa dhe e kuptoni se nuk keni kapur asgjë.
As miqtë tuaj për të parë dhe as prindërit tuaj për të kuptuar, as dashuritë të jetoni, as të kërceni, as të bëni ato që ju i konsideruat të rëndësishme kur ishit fëmijë. Dhe kjo tingëllon e çuditshme për ju. Vrapove gjatë gjithë kohës por akoma nuk e kapët.
Pse vrapove atëherë? Për të paguar të gjitha faturat? Por ju ende keni borxhe dhe faturat e reja vijnë çdo ditë. Dhe ti e kupton që ke vrapuar për të mbijetuar. Më vjen keq që po jua them, por tani, në vitet tetëdhjetë, nuk keni kohë të pendoheni.
Ende keni ca kohë për të jetuar, mos e humbni atë me keqardhjen për atë që nuk keni jetuar. Në fund të fundit, koha është gjithmonë e tillë, pa marrë parasysh sa vjeç jeni. Merrni frymë thellë dhe pastroni mendjen. Mos vrapo më. Stop!
Dhe nëse nuk jeni tetëdhjetë, nëse keni fëmijë të vegjël, mbajini ata nga duart, i përqafoni, luani me ta. Aq shpejt, para se ta dini, se nuk do të duan t’i mbani nga duart sepse nuk do të jenë fëmijë.
Edhe ti nuk do të jesh i ri, i gjallë për shumë kohë. Jeta hapet dhe mbyllet ndërsa hapni dhe mbyllni sytë. Stop! Merrni frymë!
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
