Zemra jonë nuk duhet të ketë pronar, as parcela me qira, as qoshe të huazuara. Është e jona, ka vetëm një zot, dhe ne jemi vetvetja, sepse falë saj ne nxisim autonominë tonë, falë saj ajo pompon mjaftueshëm vetëvlerësim dhe oksigjenin e vetëvlerësimit për të qenë në gjendje të duam plotësisht, të jemi zotërinj të shtigjeve tona dhe arkitektë të një jete dinjitoze.
Arritja e kësaj autonomie personale, e cila nga ana tjetër integron ndjenjën e intimitetit me të tjerët e rëndësishëm që duam, nuk është pikërisht një detyrë e lehtë. Në fakt, nëse shikojmë modelin më klasik dhe tradicional të marrëdhënieve në çift, kuptojmë se autonomia dhe intimiteti janë shpallur, në disa mënyra, të papajtueshme.
Nga ana tjetër, nuk mungojnë rrymat filozofike që na kujtojnë se askush nuk është i lirë nga ndikimi kur bëhet fjalë për vendosjen e një qëllimi dhe për përcaktimin e një rruge. Ne të gjithë i nënshtrohemi normave të caktuara shoqërore, kulturore dhe madje edhe ideologjike. Tani, larg përvetësimit të këtij lloj qasjeje në momente deterministe dhe disi të munguara të optimizmit, është gjithmonë mirë të kujtojmë se çfarë na tregojnë studimet mbi psikologjinë individuale.
Ne duhet të bëjmë një përpjekje për të përfshirë një angazhim të vërtetë ndaj vetes në shtyllat tona . Autonomia personale dhe aftësia për të vendosur se çfarë duam dhe çfarë nuk duam në çdo moment të caktuar janë parime themelore të mirëqenies psikologjike, të cilat ia vlen t’i përfshijmë në angazhimin tonë të përditshëm. Zemra jonë, e kuptuar si dimensioni metaforik që përmban botën tonë emocionale dhe identitetin tonë, është një univers në rritje të vazhdueshme.
Le ta lejojmë pastaj të zgjerohet, duke ndjerë gjithmonë kontrollin e vetes; por, në të njëjtën kohë, të jemi mjaftueshëm të përulur dhe të ndjeshëm për t’u lidhur në mënyrë autentike me njerëzit përreth nesh. Sepse magjia varet në fije të perit.
Ne humbasim autonominë në vendime të vogla të përditshme
Lënia mënjanë e planeve tona profesionale sepse partneri ynë dëshiron që ta bëjë këtë . Heqja dorë nga dashuria e jetës sonë sepse prindërve tanë nuk u pëlqen. Ndryshimi i hobive tona sepse miqtë tanë gjithmonë kanë plane të tjera. Heqja dorë para kohe sepse askush nuk i mbështet qëllimet tona (…) Këto janë vetëm disa shembuj të përgjithshëm dhe të gjerë të asaj që do të thotë të sulmosh dinjitetin tonë, vetëvlerësimin dhe identitetin tonë. Ky sabotim, dhe kjo është e rëndësishme të mbahet mend, nuk vjen ekskluzivisht nga njerëzit përreth nesh; ai vjen gjithashtu, dhe në shumë raste mbi të gjitha, nga vetja jonë.
Nuk duhet të fajësojmë vetëm ata që na i vënë frenat e kontrollit dhe pengesat e tyre mbi ne. Le të marrim përgjegjësi, duke kuptuar se ata që dorëzohen dhe i nënshtrohen një burgimi dhe dhune të tillë jemi edhe ne vetë. Megjithatë, le të kujtojmë se ata që i lënë frenat e jetës së tyre në duart e të tjerëve nuk e bëjnë këtë në kohë ose spontanisht. Në realitet, është një ushtrim i përditshëm që ne e lëmë pas dore vullnetarisht, si ata që një ditë vendosin të ndalojnë së lari, të krehin flokët, të krehur flokët ose të presin thonjtë. Është higjiena psikologjike dhe një parim i shëndetit emocional që ne e shtyjmë mënjanë dhe madje ua lëshojmë të tjerëve. Kjo nuk është gjëja e duhur për t’u bërë.
Dinjiteti ynë nuk duhet të preket nga duart e të tjerëve. Askush nuk mund (ose nuk duhet) të mbjellë farat e dëshirave të veta egoiste në zemrat tona ose të na shesë qëllime që nuk përputhen me vlerat tona. Akoma më shumë, nuk ka rëndësi nëse ato duar të mësuara me sabotimin e identitetit tonë janë ato të partnerit tonë, të prindërve tanë apo të të ashtuquajturit mik/mikeshë më të mirë. Ka toka private që askush nuk mund t’i kalojë. Kujdesi për pronën që e kemi të shtrenjtë është diçka që të gjithë duhet ta bëjmë, një detyrë e përditshme higjienike që nuk mund të neglizhohet në asnjë kohë.
Merr frymë, numëro deri në 10 dhe rifito pavarësinë tënde.
Dr. Carol D. Ryff, e Universitetit të Pensilvanisë, është një nga eksponentet kryesore të psikologjisë pozitive. Midis viteve 1989 dhe 1998, ajo zhvilloi modelin magjepsës të “Mirëqenies Psikologjike”, i cili, edhe sot, vazhdon të jetë një nga kontributet më pasuruese në rritjen personale. Ka shumë të bëjë me parimin e shëndetit që sapo diskutuam. Ju sugjerojmë të reflektoni mbi pikat kryesore të saj për të filluar menjëherë punën për autonominë tuaj emocionale dhe psikologjike.
Modeli i mirëqenies psikologjike që të gjithë duhet ta praktikojmë
Një nga aspektet më interesante të qasjes së Dr. Ryff është lidhja e saj me neuroshkencën. Siç shpjegon ajo, kur ndodh diçka përreth nesh që shkon kundër vlerave tona, ose kur dikush na imponon mendimin e tij ose na detyron të bëjmë diçka që nuk na pëlqen, sistemi ynë limbik reagon menjëherë. Ajo strukturë e trurit e lidhur me emocionet është si një zë paralajmërues. Është ajo sirenë e brendshme që na pëshpërit: “Kini kujdes, diçka nuk shkon”. Stresi lind menjëherë dhe kortizoli vërshon në qarkullimin tonë të gjakut. Situata ideale në këto raste është që ne të jemi në gjendje të përballojmë atë ndjenjë dhe thjesht të numërojmë deri në 10. Pastaj, të reagojmë sipas nevojave tona reale.
Nuk është e lehtë, por mund ta arrijmë pak nga pak nëse mësojmë t’i integrojmë këto parime të mirëqenies psikologjike në jetën tonë.
Praktikoni vetëpranimin çdo ditë.
Bëjeni përparësi ndërtimin e marrëdhënieve pozitive dhe pasuruese me njerëzit. Nëse një marrëdhënie specifike, qoftë miqësi apo marrëdhënie, nuk është në përputhje me këto parime, merrni në konsideratë të bëni një ndryshim.
Ki një qëllim të qartë dhe objektiv në jetë. Lufto për të.
Investoni në rritjen tuaj personale. Çdo kohë është koha e duhur për ta bërë këtë.
Mbani kontrollin e duhur mbi realitetin tuaj. Ju jeni ai që drejton, ju jeni ai që udhëzon, ju jeni ai që vendos, ju jeni ai që fillon, ju jeni ai që përfundon, ju jeni ai që përcakton dhe ju jeni ai që duhet të merrni përgjegjësi për vendimet tuaja.
Së fundmi, e kuptojmë se këto strategji nuk arrihen brenda natës. Duhet vullnet, guxim dhe këmbëngulje. Megjithatë, mbani mend se nëse në ndonjë moment ndiheni të bllokuar ose vini re se po humbni pavarësinë, zbatoni ilaçin më klasik nga të gjithë: merrni frymë, numëroni deri në 10 dhe REAGONI, sepse në zemrën tuaj, vetëm JU keni kontrollin.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
