Konflikti mes nënës dhe vajzës nuk është gjithmonë një disavantazh, përkundrazi. Ndonjëherë mund të jetë shenjë e dëshirës për t’u rritur nga ana e vajzës. Edhe pse prindërit i kushtojnë më shumë vëmendje fëmijëve të tyre në familjet e sotme, një konflikt i caktuar brezash mbetet, edhe pse në një masë më të vogël se në të kaluarën.
“Një nivel i moderuar i kundërshtimit që karakterizon marrëdhëniet midis prindërve dhe fëmijëve adoleshentë mund të konsiderohet si një fenomen i thjeshtë adaptiv, që sinjalizon nevojën për një ndryshim në marrëdhënie dhe jo për prishjen e saj” – shpjegon psikologu Roberto Pani, profesor i klinikës së psikologjisë. në Universitetin e Bolonjës.
Por pse konflikti mes nënës dhe vajzës mund të marrë konotacione shumë intensive nëse jo të dhimbshme?
“Shpjegimi qëndron në faktin se është nëna ajo që, në një nivel të thellë dhe të pavetëdijshëm, përfaqëson atë lloj magneti që i tërheq vajzat e saj drejt një të shkuare, thirrjen e së cilës ato e ndjejnë pjesërisht”.
Ndryshimi në marrëdhënie gjatë adoleshencës
Në fillim, sidomos në vitin e parë të jetës, në mendjen e fëmijës qëndron vetëm “nëna gjithçka”, në një marrëdhënie të karakterizuar nga varësi totale.
Me kalimin nga fëmijëria në adoleshencë, është pikërisht ajo figurë “arkaike”, e lashtë, e një nëne të gjithëfuqishme që përsëritet në pavetëdijen e fëmijëve të saj. Kjo nënë, tek e cila ndonjëherë paraadoleshenti tundohet të strehohet përpara se të rifillojë rrugën e autonomisë, ka një aspekt shumë ambivalent: nga njëra anë prania e saj e qetëson atë, nga ana tjetër e shqetëson duke e bërë të ndihet plotësisht e varur. “Është kjo “nënë e brendshme”, kjo figurë imagjinare që shpesh ka pak të bëjë me nënën e vërtetë, e cila i vendos fëmijët përballë nevojës për t’u çliruar, për të thyer simbiozën origjinale për të afirmuar identitetin e tyre. Ajo që është thënë deri më tani është e vërtetë si për meshkujt ashtu edhe për femrat. Megjithatë, vajza e vogël has në vështirësi më të mëdha për t’u ndarë nga nëna e saj, sepse identiteti gjinor e bën marrëdhënien nënë-bijë më spekulare”, – shpjegon psikologu Roberto Pani.
Zhvlerësimi i figurës së nënës
Ndodh që ndërsa i afrohet pubertetit, vajza para adoleshencës fillon të ndiejë se lidhja me nënën e saj përfaqëson një rrezik për pushtimin e feminitetit të saj: kjo lidhje e fortë, edhe në ambivalencën e saj, e kthen atë në ato forma të fëmijërisë, varësisë që ajo kërkon në çdo mënyrë ta kundërshtojë.
“Për këto arsye ndodh që vogëlushja të kalojë nga mbivlerësimi i një figure të plotfuqishme të nënës, si në aspektin pozitiv, ashtu edhe në atë negativ, në forma zhvlerësimi që nuk kanë më naivitetin e kritikës së fëmijërisë. Sulmet e saj marrin tonin e një ballafaqimi midis grave, në të cilin ndonjëherë zvarritet zilia: një ndjenjë e pavetëdijshme, e cila mund të shprehet përmes shfaqjeve krejtësisht të pamotivuara të përbuzjes, që duket se kanë si qëllim të vetëm dëshirën për të lënduar nënën. Si çdo mekanizëm mbrojtës, edhe zhvlerësimi i figurës së nënës ka efektet e tij mbrojtëse: shërben për të reduktuar idealizimin e fortë që e bën nënën të shfaqet si një model i paarritshëm. Domethënë, në marrëdhënien e adoleshentit me nënën, inaugurohet një mekanizëm që është i pranishëm edhe në marrëdhëniet mes të rriturve: një idealizim i tepruar dhe jokritik pasohet thuajse pashmangshmërisht nga një fazë zhvlerësimi, shpeshherë po aq jokritike dhe e tepruar” – vazhdon psikologu Roberto Pani.
Kërkoni për identitetin tuaj
Sado irrituese dhe shpeshherë të dhimbshme të jenë qëndrimet zhvlerësuese të bijës ndaj nënës, nuk duhet harruar se në realitet ato përfaqësojnë sinjalin e një kthese jo vetëm të pashmangshme, por edhe pozitive. Në fakt, pikërisht përmes këtij vështrimi të ri kritik, vajza e vogël fillon të çlirojë lidhjen emocionale të fëmijërisë në të cilën ndihet ende e mbyllur. «Është një lidhje nga e cila duhet të çlirohet për t’u afruar me marrëdhëniet e tjera femërore, që do t’i lejojë asaj të pasurojë identifikimin e saj origjinal me nënën krahas një sërë modelesh të tjera, të dobishme për të plotësuar mozaikun e feminitetit të saj në një mënyrë më të lirë dhe më autonome”- shpjegon psikologu Roberto Pani.
Dëshira për rritje
Nëse në këtë fazë babai zakonisht mbetet i padëmtuar nga sulmet pak a shumë të qarta të vajzës, kjo ndodh sepse për paraadoleshentët lidhja me nënën paraqet një rrezik më të madh sesa lidhja me babain: lidhja me nënën në fakt përbën një pengesë më serioze për dëshirën e paraadoleshentit për t’u rritur.
“Nga ky këndvështrim, pra, situatat në të cilat vajza e vogël vazhdon të jetojë nën hijen e nënës së saj, duke ruajtur një admirim për të që e shtyn atë ta imitojë, të jetë si ajo dhe në të njëjtën kohë, meritojnë vëmendje më të madhe. Koha për t’u tërhequr në një botë fëminore. Sigurisht, me një vajzë që nuk e konteston kurrë nënën, gjithçka shkon më mirë, pa mosmarrëveshje dhe konflikte. Por në këtë qetësi në të cilën duket se asgjë nuk ndodh, mund të mblidheshin hijet e një ndarjeje të vështirë nga figura e nënës dhe e një vështirësie më të madhe për t’u rritur. Ekziston një element tjetër, më pak “universal” dhe më i lidhur me kohën, i cili mund të komplikojë, në një nivel më pak të dukshëm, marrëdhënien mes nënës dhe vajzës adoleshente”, – përfundon psikologu Roberto Pani.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
