Ndoshta nuk ka rëndësi ajo që të thonë, por mënyra se si e interpreton. Historia jote personale, nevoja jote për autonomi ose tipare të caktuara të personalitetit mund të jenë shkaku i këtij reagimi.
Nëse nuk e duroni dot të ju thonë çfarë të bëni, kjo është arsyeja sipas ekspertëve të psikologjisë.
“Duhet të qetësohesh”, “bëje siç të them unë”, “mos e bëj këtë, është gabim”… Nëse zemërohesh ose acarohesh kur dëgjon këto fraza, sepse e urren të të thonë çfarë të bësh, është koha ta rivlerësosh sjelljen tënde. Reagimi negativ ndaj urdhrave dhe këshillave të dhëna nga të tjerët me qëllime të mira mund të rrjedhë nga përvojat e kaluara, tiparet e personalitetit apo edhe mënyra se si ata ju flasin. Le të shqyrtojmë më thellë pse nuk mund t’i duroni këto gjëra dhe çfarë mund të bëni për të adresuar secilën situatë.
Nevojë për autonomi
Një shpjegim i zakonshëm është dëshira natyrale për të ndjerë sikur po i merrni vetë vendimet. Teoria e vetëvendosjes sugjeron që njerëzit duhet të dinë se kanë kontroll mbi jetën e tyre për të ruajtur mirëqenien emocionale. Nëse dikush ju thotë se çfarë të bëni, ju mund ta perceptoni atë si një kërcënim për atë autonomi, edhe nëse qëllimet e personit tjetër nuk janë keqdashëse. Çfarë duhet të bëni? Para se të reagoni, merrni frymë thellë dhe mos e merrni atë që keni dëgjuar si një urdhër; përkundrazi, mendojeni si një sugjerim të thjeshtë. Vendosni me vetëdije nëse do ta pranoni apo jo. Mos harroni se ju i kontrolloni emocionet dhe vendimet tuaja.
Refuzimi i autoritetit
Vënia në dyshim ose rezistenca ndaj figurave autoritare mund të burojë nga ndjenja se ato nuk e kanë merituar respektin tuaj, ose mund t’i shoqëroni ata me përvoja negative ku autoriteti është ushtruar padrejtësisht ose poshtërues. Për shembull, prindër tepër autoritarë, shefa kontrollues ose mësues joempatikë. Kjo rezistencë mund të jetë e pavetëdijshme, por shkakton një përgjigje mbrojtëse si: “Mos më thuaj çfarë të bëj, unë e di çfarë po bëj”. Për të menaxhuar këto situata, pyet veten se çfarë po e shkakton zemërimin: personi që po të flet apo përmbajtja e mesazhit. Ndonjëherë, ndarja e mesazhit nga lajmëtari të ndihmon të shohësh nëse ka ndonjë vlerë në informacionin që po merr.
Përvojat e kaluara të kontrollit
Të rritesh në një mjedis ku ke përjetuar manipulim, ose ku je ndjerë i kufizuar ose i heshtur, mund të të bëjë të reagosh intensivisht kur dikush të thotë se çfarë të bësh. Kjo ndodh sepse trupi dhe mendja jote e perceptojnë situatën si një kërcënim, edhe nëse konteksti aktual nuk është i tillë. Në këto raste, identifikoni se reagimi juaj buron nga e kaluara, jo nga momenti i tanishëm. Mund t’i thoni vetes: “Kjo më kujton një situatë të kaluar, por tani jam i rritur dhe mund të zgjedh si të veproj.”
Tiparet e personalitetit
Njerëzit e pavarur, perfeksionistë ose dominues shpesh e kanë të vështirë të pranojnë udhëzime, veçanërisht nëse besojnë se kanë mënyrën e tyre – dhe ndoshta më të mirë – për të bërë gjërat. Kjo nuk ka të bëjë me arrogancën; është thjesht një mënyrë e veçantë e lidhjes me kontrollin dhe përgjegjësinë. Nëse mendoni se duhet të keni gjithmonë të drejtë, përpiquni të dëgjoni pa ndërprerë dhe pa u përgjigjur, “Faleminderit, do ta marr në konsideratë.” Nuk po merrni një angazhim, por as nuk po e mbyllni veten ndaj dialogut.
Mënyra se si ju tregojnë
Tonet përçmuese, autoritare ose joempatike mund të shkaktojnë një reagim të menjëhershëm. Truri dëgjon fjalët dhe qëllimet. Nëse mendoni se diçka po ju imponohet pa marrë parasysh pikëpamjen tuaj, ka të ngjarë të reagoni me bezdi. Çfarë mund të bësh? Nëse toni të shqetëson më shumë sesa mesazhi, përgjigju me qetësi: “E kuptoj çfarë do të thuash, por do të më ndihmonte më shumë nëse do ta diskutonim ndryshe.” Në këtë mënyrë, vendos një kufi pa u përballur drejtpërdrejt.
Nuk është e pazakontë të ndihesh sikur e urren të të thonë se çfarë të bësh. Ky reagim mund të lidhet me historinë, personalitetin ose një nevojë themelore për liri. Sidoqoftë, të kuptuarit e arsyeve të ndihmon të kuptosh nëse shqetësimi yt ka më shumë të bëjë me ty sesa me personin tjetër dhe të lejon të reagosh më me vetëdije. Së fundmi, nëse dëshiron, mund të konsultohesh me një psikolog për të kuptuar më mirë emocionet dhe sjelljet e tua.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
