Të gjithë, edhe më të privilegjuarit mes nesh, kanë situata që do të donin t’i ndryshonin. Në fillim të shekullit të gjashtë, filozofi romak Boethius shkroi: “Dikush ka para me bollëk, por duhet të turpërohet nga përulësia e lindjes; ky i fundit është i famshëm për prejardhjen e tij, megjithatë, i burgosur nga ngushtësia e mjeteve të tij do të preferonte të ishte më pak i famshëm, por më i pasur. Tjetri është i rrethuar nga të dyja këto pasuri, por ai kalon një jetë pa grua”.
Mendoni për jetën tuaj dhe për diçka që ju shkakton siklet, shqetësim ose trishtim. Për shembull, e keni të vështirë të ndjeni interes ose kënaqësi në punën tuaj ose ndoshta miqësitë tuaja nuk ju japin shumë dhe ndiheni të vetmuar. Si mund të përmirësohet situata? Ju mund të thoni, “Unë duhet të vazhdoj, të kërkoj një punë tjetër dhe të takoj njerëz të rinj”. Me fjalë të tjera, ju duhet të ndryshoni botën e jashtme dhe ta bëni atë një vend më të mirë për ju.
Megjithatë nuk është e lehtë, apo jo? Të bësh një lëvizje, të ndryshosh punë dhe të bësh miq të rinj mund të jetë e pamundur në këtë fazë të jetës suaj dhe do të kishit gjithmonë dyshime për t’i mbajtur problemet tuaja me vete, sepse, me pak fjalë, nuk mund të largoheni nga vetja.
Margjina e lirisë
Tani do t’ju zbuloj një sekret që mund t’ju ndihmojë. Ekziston një hapësirë midis kushteve që ju rrethojnë dhe mënyrës se si reagoni ndaj tyre. Në këtë hapësirë ju keni një kufi lirie. Ju mund të zgjidhni të përpiqeni të riformoni botën ose mund të filloni duke ndryshuar mënyrën se si reagoni ndaj saj. Ndonjëherë dalja nga situatat në të cilat ndodhesh është e vështirë, por absolutisht e nevojshme. Ky është rasti në situata të abuzimit apo dhunës. Herë të tjera është mjaft e lehtë: nëse ju flihet shumë çdo mëngjes, filloni duke shkuar për të fjetur më herët në mbrëmje.
Gjysmë milioni vjet më parë, duke marrë kohë për të menaxhuar emocionet tuaja, do t’ju kishte kthyer në drekën e një tigri.
Megjithatë, në zonën gri midis këtyre ekstremeve, lufta kundër realitetit mund të jetë ose e pamundur ose tepër e paefektshme. Ju mund të jeni diagnostikuar me një sëmundje kronike për të cilën nuk ka një kurë. Ndoshta partneri juaj ju ka lënë kundër dëshirës tuaj dhe ju nuk mund ta bëni atë të kthehet prapa. Në këto lloj situatash ndryshimi i mënyrës se si ndiheni mund të jetë në fakt shumë më i lehtë sesa ndryshimi i realitetit aktual, edhe nëse kjo mund t’ju duket e panatyrshme.
Emocionet tuaja mund të duken jashtë kontrollit në rastin më të mirë dhe kjo ndjenjë përkeqësohet në kohë krize, pikërisht kur ndryshimi i këtyre emocioneve mund të jetë vërtet i mirë për ju. Emocionet negative si zemërimi dhe frika aktivizojnë amigdalën, e cila rrit nivelin e vëmendjes ndaj kërcënimeve dhe përmirëson aftësinë tuaj për të identifikuar dhe shmangur rreziqet. Me fjalë të tjera, stresi ju bën të luftoni, të ikni ose të paralizoheni, të mos mendoni.
Strategjitë e dëmshme
Në botën moderne stresi dhe ankthi janë zakonisht kushte kronike, jo episodike. Ka të ngjarë që amigdala të mos ketë më nevojë t’ju ndihmojë të mposhtni tigrin pa kërkuar leje nga truri juaj i ndërgjegjshëm. Në fakt, ju e përdorni atë për të menaxhuar problemet jo vdekjeprurëse që ju shqetësojnë gjatë gjithë ditës. Edhe nëse nuk keni tigra për të mposhtur, nuk mund të relaksoheni në shpellën tuaj pasi emailet vazhdojnë të grumbullohen.
Prandaj, nuk është për t’u habitur që stresi shpesh shkakton strategji jo-përshtatëse të përshtatjes në jetën moderne: për shembull, abuzimi me drogën dhe alkoolin, përsiatjen mbi origjinën e stresit, dëmtimin e vetvetes ose fajësimin e vetes. Këto përgjigje jo vetëm që nuk japin lehtësim në planin afatgjatë, por ato mund të përkeqësojnë problemet tona me varësinë, depresionin ose ankthin. Kur kjo lloj strategjie përshtatjeje nuk është e dobishme, një person mund të heqë dorë nga administrimi i emocioneve të tij negative dhe të përpiqet të ndryshojë botën e jashtme.
Mendimtarët e lashtësisë e kuptuan këtë vështirësi, por ishin të bindur se me mjetet e duhura mund të arrijmë t’i menaxhojmë në mënyrë efektive reagimet tona. Budizmi postulon se mendjet tona janë zakonisht, por jo në thelb të pabalancuara; gjithçka ka të bëjë me ndërtimin e shprehive të reja të të menduarit. Në mënyrë të ngjashme, stoikët mendonin se arsyeja njerëzore, e praktikuar me zell, mund të mbizotërojë mbi emocionet impulsive. Këto ide kanë frymëzuar shkollat moderne të psikoterapisë si terapia racionale-emocionale të sjelljes dhe terapia kognitive e sjelljes, të cilat synojnë të krijojnë strategji praktike për të ndryshuar reagimet tona ndaj situatave negative në jetën tonë dhe për rrjedhojë të jemi më të lumtur.
Katër hapa
Nëse keni vlerësuar atë që ju shqetëson dhe keni vendosur se menaxhimi i emocioneve tuaja negative është një strategji më e mirë sesa të përpiqeni të ndryshoni botën përreth jush, mund të ndiqni katër hapa për të arritur një gjendje më të lumtur mendore.
Kushtojini vëmendje ndjenjave tuaja
Nëse i vëzhgoni emocionet tuaja sikur i përkasin një personi tjetër, mund t’i jepni vetes këshilla më të mira. Në fund të fundit, nuk do t’i rekomandonit kurrë një miku që po pret me ankth rezultatin e një ekzaminimi mjekësor që të kalonte gjithë ditën duke e menduar dhe më pas të dehej. Për të vëzhguar veten, është e nevojshme t’i kushtohet vëmendje asaj që ndjen në atë moment të caktuar dhe t’u qaseni emocioneve me kuriozitet të shkëputur.
Le të themi se jeni lodhur së punuari nga shtëpia gjatë gjithë ditës, me takime të pafundme në Zoom dhe pa kontakt të vërtetë njerëzor. Në vend që të fantazoni për dorëheqjen tuaj të mundshme, merrni pak kohë për të zbërthyer mërzinë dhe shqetësimin tuaj. Në cilën kohë të ditës përkeqësohen? Sa kohë pas fillimit të një takimi ju tejmbush dëshira për të ikur duke bërtitur? Shkruani situatat në të cilat ndiheni keq në një ditar, duke shënuar kohën e ditës dhe aktivitetin që po bëni. Më pas mendoni se si mund të ndryshoni aspekte të vogla të rutinës suaj për të përmirësuar disponimin tuaj.
Pranoni ndjenjat tuaja
Ideja se duhet të ndryshoni rrethanat në të cilat ndodheni nëse jeni të trishtuar bazohet në supozimin se ndjenjat tuaja negative duhet të zhduken. Në shumë raste, emocionet negative mund të jenë dobësuese dhe për këtë arsye kërkojnë trajtim, si në rastin e depresionit ose ankthit klinik. Megjithatë, në shumicën e rasteve, ndjenjat negative janë pjesë përbërëse e një përvoje të plotë njerëzore; fshirja e tyre do ta bënte jetën më gri. Hulumtimet tregojnë gjithashtu se emocionet dhe përvojat negative mund t’ju ndihmojnë të gjeni kuptimin dhe qëllimin në jetë.
Në ditarin për të cilin folëm në hapin e parë, vlerësoni gjërat që nuk mund t’i ndryshoni dhe emocionet që ato ju shkaktojnë. Pyete veten se çfarë po mëson për veten nga secila prej atyre ndjenjave dhe se si kjo mund t’ju bëjë të rriteni.
Ulni pritshmëritë tuaja
Një herë, kur isha i ri, gjatë një telefonate i thashë babait se po mendoja të lija punën. “Pse?” më pyeti. “Sepse nuk më gëzon”, iu përgjigja. Ai ndaloi për një kohë të gjatë dhe në fund më tha: “Çfarë të bën kaq të veçantë?”. Problemi im – por është një problem mjaft i zakonshëm – ishte se kisha vendosur pritshmëri krejtësisht të paarsyeshme se sa të lumtur duhej të më bënte bota.
Pyesni veten në heshtje nëse po i kërkoni botës diçka që bota nuk mund ose nuk dëshiron t’jua japë. Nëse po, ndoshta po kërkoni në vendin e gabuar për lumturinë tuaj.
Jep më shumë
Një studim nga Insead, një shkollë biznesi franceze, tregon se njerëzit që e shohin veten si viktima të rrethanave nuk ndjejnë se kanë ndonjë përgjegjësi për to. Ata gjithashtu kanë më shumë gjasa të bëhen vetë torturues, duke dëmtuar njerëzit që përpiqen t’i ndihmojnë. Një mënyrë për të thyer këtë rreth vicioz është t’i ndihmoni të tjerët vullnetarisht dhe pa shpagim. Vënia në shërbim të të tjerëve është një nga mënyrat më efektive për të rritur lumturinë tuaj. Jo vetëm kaq: është shumë e vështirë të mbash në të njëjtën kohë idenë për të qenë viktimë dhe një person që ndihmon.
Nëse ndiheni të vetmuar në punë, gjeni dikë që ndoshta ka dhimbje si ju dhe bëjini shoqëri. Nëse keni probleme shëndetësore, kërkoni njerëz të tjerë në të njëjtën gjendje si ju dhe ofrojuni atyre ndihmë. Duke ndihmuar të tjerët do të ndihmoni edhe veten. Boethius, i cili na kujtoi se si të gjithë vuajnë, dinte shumë për problemet. Në fakt, ai i shkroi fjalët që citova më lart nga një qeli burgu në pritje të vdekjes në vitin 524 pas Krishtit, i akuzuar për tradhti nga mbreti ostrogotik Theodoric. Një krim për të cilin ai ndoshta nuk ishte fajtor, por për të cilin në fund u vra vërtetë.
Boethius nuk mund t’i ndryshonte kushtet e tij të tmerrshme. Por ai mund të ndryshonte qëndrimin e tij ndaj tyre dhe pikërisht këtë bëri. “Është aq e vërtetë, saqë asgjë nuk është e trishtueshme, nëse nuk e konsideroni të tillë dhe anasjelltas, çdo fat është i lumtur për ata që e mbajnë me zemër të mirë”. Të bësh vetëm këtë mësim dhe të veprosh në përputhje me të është një nga sekretet më të mëdha për të rritur mirëqenien, por nuk duhet të jetë sekret. Nëse e bëri Boethius, mund ta bëni edhe ju.
Burimi / https://www.internazionale.it/
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
