Në muajt e fundit, Shqipëria është përfshirë nga një debat i thellë dhe shpesh i polarizuar mbi projektligjin e ri “Për Barazinë Gjinore”, një iniciativë që synon të rishikojë dhe zgjerojë kuadrin ligjor për të drejtat gjinore në vend. Kjo përpjekje, e nisur nga Ministria e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, është paraqitur si një hap i domosdoshëm drejt përmbushjes së standardeve evropiane dhe ndërkombëtare për barazi dhe mosdiskriminim. Por paralelisht, ajo ka hapur një fushë të re tensioni në opinionin publik, duke prekur ndjeshmërinë kulturore, politike dhe ideologjike.
Thelbi i projektligjit nuk qëndron thjesht në promovimin e barazisë midis grave dhe burrave, siç ka qenë kuptuar tradicionalisht, por në zgjerimin e këtij koncepti drejt një qasjeje më gjithëpërfshirëse që njeh dhe mbron gjithashtu të drejtat e individëve me identitete gjinore dhe orientime seksuale të ndryshme. Kjo zhvendosje semantike dhe politike ka sjellë përplasje mes palëve që e shohin ligjin si një progres të nevojshëm dhe atyre që e konsiderojnë si një rrezik për strukturën tradicionale të familjes dhe kuptimin binar të gjinisë.
Një nga elementët më të debatuar të projektligjit është përfshirja e nocioneve si “identitet gjinor” dhe “shprehje gjinore”. Sipas mbrojtësve të ligjit, kjo përfshirje është një reflektim i realitetit shoqëror bashkëkohor dhe një përpjekje për të siguruar që të gjithë qytetarët të trajtohen në mënyrë të barabartë para ligjit, pavarësisht karakteristikave të tyre personale. Në të kundërt, kritikët, përfshirë parti politike opozitare dhe figura të njohura publike, argumentojnë se ky ligj mund të përdoret për të legjitimuar ide që janë në kundërshtim me vlerat tradicionale të shoqërisë shqiptare. Në këtë kuptim, kundërshtimi nuk është thjesht ligjor, por thellësisht kulturor.
Nga pikëpamja teknike, projektligji përfshin masa konkrete për promovimin e barazisë gjinore në fushat e arsimit, punësimit, shëndetësisë dhe jetës publike. Ai parashikon krijimin e mekanizmave mbikëqyrës dhe strukturave përgjegjëse në nivel lokal dhe kombëtar për të siguruar zbatimin e tij, si dhe vendosjen e sanksioneve për rastet e diskriminimit.
Përtej debateve politike, një dimension tjetër i rëndësishëm është ai edukativ. Ligji, nëse miratohet në formën aktuale, do të ketë ndikim të drejtpërdrejtë në mënyrën si mësohet dhe trajtohet çështja e gjinisë në shkolla, në mediat publike dhe në institucionet shtetërore. Kjo ka ngritur shqetësime mbi “ideologjizimin” e arsimit dhe ndikimin që mund të ketë te të rinjtë në formimin e identitetit të tyre. Në këtë kontekst, sfida më e madhe nuk është vetëm ligjore, por shoqërore. Si mund të ndërtohet një klimë ku barazia gjinore të mos shihet si kërcënim, por si një vlerë që i shërben të gjithëve?
E gjithë kjo tregon se ligji për barazinë gjinore nuk është vetëm një çështje normative. Ai është bërë një pasqyrë ku përplasen dy vizione të ndryshme për shoqërinë shqiptare: njëra që kërkon ta hapë shoqërinë ndaj diversitetit dhe të garantojë të drejtat individuale pavarësisht normave tradicionale dhe tjetra që synon të ruajë vlerat konservatore dhe modelin klasik të familjes dhe gjinisë.
Harmonizimi mes sistemit politik dhe shoqërisë shqiptare për të zhvilluar një debat të matur, të bazuar në fakte dhe jo në frikë, për një temë që prek thellësisht identitetin, moralin dhe të ardhmen e vendit, është thelbësor. Ligji për barazinë gjinore, nëse do të miratohet në një formë të balancuar, ka potencialin të forcojë demokracinë, të garantojë dinjitetin e individit dhe të përmirësojë jetën shoqërore në tërësi.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
