Sot, më 29 nëntor, ditë kur mbarë shqiptarët kujtojnë sakrificën, lirinë dhe qëndresën e një kombi të tërë, pas kaq kohësh, ritakohem me Viktor Zhustin, një nga figurat më të dashura të teatrit dhe të kinemasë shqiptare.
Ai nxitonte, kushedi se për ku, ngase gjithë kohës është gjithmonë i angazhuar me shfaqje e projekte që nuk i pushojnë asnjëherë. Edhe pse në një moshë ku i ka kaluar të 80-tat, energjia dhe freskia djaloshare që reflekton që në pamje të parë është për t’u admiruar e për t’u pasur zili. Në ato pak çaste bisede, pashë në sytë e tij gjithë dritë jo vetëm aktorin brilant që ka prekur prej dekadash zemrat e brezave të shqiptarëve, por edhe një njeri me një histori të thellë, mbresëlënëse, të heshtur…
Me Viktorin kemi një histori jete shumë të ngjashme që lidhet me vitet e fëmijërive tona — fatin e të qenit jetim. Ka njerëz që lidhen nga idetë, nga ideologjitë, nga ëndrrat, nga arti.
Me Viktorin më lidh një boshllëk i madh i munguar, padyshim edhe i pazëvendësueshëm përgjatë gjithë jetës: mungesa e nënës, mungesa e atyre duarve të buta që nuk i pamë asnjëherë të na përkëdhelin e përkundin. Të dy, që në foshnjërinë tonë të pafajshme, jetuam jetët tona me mungesën më të madhe, të nënës, që ka pranë çdo qenie njerëzore, por që kurrë nuk e kthyem në një humbje të përhershme…
Të jesh jetim nuk është thjesht një rrethanë biografike, është një plagë e heshtur, një peshë që nuk duket në fotografi, por që rri e shkruar dhe e strukur diku aty, në brendinë e njeriut. Është një pyetje e përditshme për atë që mund të kishe qenë, por u bëre ndryshe. Megjithatë, ka edhe një tjetër të vërtetë, më të madhe, më të bukur: mungesa nuk na theu, as na mposhti… Përkundrazi, na farkëtoi dhe na bëri më të fortë, më të mirë e më të dobishëm.
Kush rritet pa nënë, mëson ta njohë botën me duart e veta. Mëson të mos presë që dikush tjetër t’i zgjidhë një problem, ti lehtësojë dhimbjet, t’i fshijë lotët a t’i hapë rrugët. Dhe pikërisht në këtë vetmi formohet karakteri dhe forca e heshtur, ajo që nuk shfaqet me fjalë të mëdha, por me vepra të qeta, me punë të përkushtuar, me jetë të ndërtuara nga hiçi.
Viktor Zhusti e solli këtë forcë në jetë dhe veçanërisht në art si rrallë prej të ngjashmëve… Në çdo rol të tij, njeriu sheh një shpirt që ka luftuar për të kuptuar botën, një njeri që ka mësuar t’i japë vetes zë, sepse nuk e pati atë të nënës. Në personazhet dhe rolet e tij ka dhimbje, por një dhimbje të kthyer në dritë; ka brishtësi të transformuar në dashuri për jetën; ka plagë, por të shndërruara në forcë në mahnitshme artistike. Edhe unë, në mënyrën time, kam mbajtur të njëjtën peshë. Një fëmijëri e cila duhej të gjente brenda vetes atë që të tjerëve ua jep familja. Një rritje pa një zë femëror që të thotë “mos u tremb”, “jam këtu”, “shko përpara”. Këto fjalë nuk i dëgjova kurrë. Duhej t’i shpikja vetë, t’i besoja vetë, t’i sillja në mendje kur jeta më pëplasi kaq e kaq herë me dallgët e saj të pamëshirëshme dhe më të egra.
Dhe ja ku jemi sot: të dy njerëz të dobishëm për veten, për familjen, për shoqërinë, për vendin. Të dy njerëz që nuk e përdorëm dhimbjen si një “kartë të mëshirës sociale” dhe arsyetim për t’u dorëzuar, por si shkak për t’u ngritur më lart. Si provë se shpirtit i mjafton një çarje e vogël drite që të bëhet dritare e madhe për jetën dhe dinjitetin njerëzor.
Ka shumë njerëz që sot e gjejnë veten në situata të ngjashme — fëmijë që iu kanë humbur prindërit, të rinj që ndihen të pambrojtur, njerëz që kanë ndjerë zbrazëtinë në zemër. Këto radhë nuk janë vetëm një rrëfim personal, por një dëshmi edhe për ta. Një mesazh i qartë:
Mos u thyeni! Mos i përdorni dhimbjet si armiq, por si mësuesit më të vërtetë të jetës! Mungesa është e tmerrshme, por ju mund ta ktheni në forcë.
Në fund të fundit, jeta nuk matet nga ajo që të jep, por nga ajo që ti zgjedh të ndërtosh me atë pak që ke në fillim. Dhe ne, ish-fëmijët jetimë që sot jemi burra të fortë — jemi shembulli më i pastër se edhe nga rrënjët që duken të thara mund të çelin pemët më të qëndrueshme.
A kam të drejtë, miku im i dashur dhe i vyer, artisti ynë i përkorë Viktor Zhusti…?
Jam i bindur se në këtë rast nuk më thua: “JO!”
Tiranë, e shtunë, 29 nëntor 2025
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
