Skleroza multiple (MS) është një sëmundje autoimune dhe neurodegjenerative që ndikon në sistemin nervor qendror, duke dëmtuar mbështjellësen mbrojtëse të nervave, të quajtur mielinë. Kur kjo shtresë shkatërrohet, komunikimi mes trurit dhe pjesëve të tjera të trupit bëhet i ngadaltë ose i ndërprerë, duke sjellë probleme me lëvizjen, balancën, shikimin dhe funksione të tjera.
Por një studim i ri ka zbuluar një arsye të re pse kjo mielinë nuk riparohet siç duhet tek njerëzit me sklerozë multiple: një “frenë molekulare” që nuk çlirohet kurrë.
Çfarë do të thotë “frenë molekulare”?
Në trupin tonë, proceset biologjike janë të rregulluara nga sinjale që funksionojnë si pedale, disa që e shtyjnë procesin përpara (si gazi në makinë) dhe disa që e ndalojnë ose e ngadalësojnë (si frenat).
Në rastin e qelizave oligodendrocite, të cilat janë përgjegjëse për prodhimin dhe riparimin e mielinës, studiuesit kanë zbuluar një mekanizëm biologjik që vepron si një frenë molekulare, duke penguar pjekjen dhe aktivizimin e këtyre qelizave. Kjo do të thotë se edhe kur trupi përpiqet të riparojë dëmin, frenat mbeten të shtypura, dhe riparimi nuk ndodh.
Si ndikon kjo te pacientët me sklerozë multiple?
Kur oligodendrocitet nuk arrijnë të piqen dhe të aktivizohen, ato nuk mund të rindërtojnë mielinën rreth nervave të dëmtuar. Kjo ngadalëson ose ndalon riparimin natyral të dëmit neurologjik, duke e përkeqësuar gjendjen e pacientit me kalimin e kohës. Si rezultat, simptomat përparojnë, dhe funksionet nervore vazhdojnë të humbasin.
A ka ndikim kjo zbulim në trajtimin e MS?
Po, dhe shumë të madh. Nëse shkencëtarët arrijnë të kuptojnë se si të “çaktivizojnë” frenën molekulare, atëherë mund të mundësojnë që qelizat të piqen siç duhet dhe të fillojnë procesin natyror të riparimit të mielinës. Kjo hap rrugën për trajtime të reja, jo vetëm që synojnë të ndalojnë dëmtimin, por edhe të ndihmojnë trupin të vetëshërohet, duke rikthyer funksionin nervor.
Pse është kjo e rëndësishme edhe nga këndvështrimi psikologjik?
Për pacientët me sklerozë multiple, ndjenja e pafuqisë ndaj përparimit të sëmundjes është një nga aspektet më të vështira emocionale. Të kuptuarit se ka mekanizma specifikë që mund të manipulohen për të përmirësuar gjendjen sjell shpresë dhe motivim – dy faktorë kyç për përballimin afatgjatë të kësaj sëmundjeje kronike.
Për ta përmbyllur, zbulimi i këtij mekanizmi frenues është një hap i rëndësishëm drejt kuptimit më të thellë të sklerozës multiple. Ai na kujton se ndonjëherë, çelësi i zgjidhjes nuk është vetëm të shtojmë trajtime të reja, por edhe të heqim pengesat e padukshme që trupi ka vendosur vetë.
Në një të ardhme jo shumë të largët, ndoshta do të mund të ndihmojmë trupin të heqë frenat dhe të rifillojë vetë riparimin, një ëndërr që për miliona pacientë me sklerozë multiple do të thotë shpresë për një jetë më të plotë.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
