Disa njerëz shmangin përballimin e problemeve dhe nevojave të tyre emocionale duke u zhytur në punë, dhe sa më shumë, aq më mirë. Megjithatë, sa më të zënë të jemi, aq më të shqetësuar përfundojmë duke u ndjerë… E gjithë kjo çon në gjendje ankthi ose depresioni.
Njerëzit e zënë kanë qëllime për të përmbushur çdo ditë. Nga jashtë, ata duken shumë të motivuar dhe të vendosur; ata lëvizin, shkojnë, planifikojnë, komunikojnë, zgjidhin probleme dhe arrijnë objektiva.
E gjithë kjo na bën të supozojmë se këta burra dhe gra ndihen të kënaqur me veten, se ky hiperaktivitet është qartësisht në përputhje me nevojat e tyre jetësore dhe, për këtë arsye, ata janë të lumtur.
A gabohemi? Jo tërësisht. Sigurisht, do të ketë nga ata që ndihen të përmbushur nga ky stil jetese. Janë ata njerëz që bien të rraskapitur në jastëkët e tyre në fund të ditës , por me kënaqësi dhe mirëqenie që ua mbushin mendjen. Megjithatë, studimet e fundit zbulojnë një lloj tjetër realiteti: të qenit i zënë pjesën më të madhe të ditës nuk na bën të ndihemi të lumtur.
Ky fakt, siç mund ta imagjinojmë tashmë, ka nuanca. Më e dukshmja është e lehtë për t’u kuptuar, dhe ndoshta do ta kuptojmë edhe vetë. Mund të kesh një punë që e do, por koha – si fizike ashtu edhe mendore – që i kushton këtyre detyrave është pothuajse gjithmonë e tepërt . Kryerja e detyrave në këtë nivel na shteron energjinë dhe madje edhe motivimin.
Një faktor tjetër i rëndësishëm është se ne nuk jemi vetëm “të zënë” pjesën më të madhe të ditës, por ndihemi edhe “të shqetësuar”. Ne jemi, si të thuash, një shoqëri hiper-e zënë, por një shoqëri që është gjithnjë e më pak e kënaqur me atë që bëjmë. Dhe ky është një problem serioz në të gjitha nivelet.
Njerëz të zënë që kanë humbur lumturinë
Dikush mund ta ketë humbur lumturinë dhe prapë të funksionojë. E bëjmë nga inercia, sepse realiteti dikton, sepse detyrimet shtyjnë dhe bota lëviz aq shpejt sa na detyron të lëvizim pothuajse pa e kuptuar.
Megjithatë, diçka nuk shkon, ne jemi pothuajse si një orë pa akrepa, si një violinë pa tela ose një kanavacë bardh e zi që ka humbur ngjyrën e saj. Gjëja më mbresëlënëse te njerëzit e zënë është se ata janë të vetëdijshëm se pakënaqësia ekzistenciale është aty, duke u shpuar, duke u fërkuar me çdo lëvizje. Megjithatë, në vend që të përballen ose të përpiqen ta zgjidhin këtë disonancë të brendshme, ata e zhvendosin atë dhe kufizohen duke bërë të vetmen gjë që dinë të bëjnë: të punojnë, të marrin më shumë përgjegjësi, ta mbushin ditën me më shumë aktivitete dhe detyra.
Pse e bëjmë këtë? Pse përfundojmë në këto lloj situatash? Psikologët Keinan, Bellezza dhe Paharia (2019) u thelluan në këtë temë vitin e kaluar. Në një studim që botuan në revistën Opinions Psychology , ata zbuluan disa të dhëna shumë interesante që padyshim na ftojnë të reflektojmë mbi më shumë se një gjë. Ato janë si më poshtë:
Të qenit i zënë, një simbol statusi
Jo shumë kohë më parë, mendonim se ata që kishin shumë kohë të lirë kishin status. Të punuarit pak dhe të pushuarit shumë përcaktonin ata me aftësi të shkëlqyera financiale. Sot, kjo ide ka ndryshuar, aq shumë saqë sot etiketojmë si dembel këdo që nuk bën asgjë, këdo që guxon të jetë “i papunë” për një farë kohe. Kjo shkakton disa gjëra. E para është se ne e përvetësojmë se është e pritshme, madje e natyrshme, të mbushim ditët tona me detyrime dhe aktivitete të shumta; sa më shumë aq më mirë, sepse në këtë mënyrë do të dukemi sikur kemi status më të lartë. Kështu, supozohet se priten ditë të gjata pune dhe se, më pas, është mirë të shkosh në palestër , në pishinë, të ndjekësh një kurs etj., etj.
Gjëja e dytë që shohim shpesh është se njerëzit e zënë e lidhin marrjen përsipër të gjithnjë e më shumë detyrave me ndjenjën e arritjes. Sa më shumë të bëj, aq më mirë do t’u dukem të tjerëve dhe madje do t’i demonstroj vetes se çfarë jam i aftë të bëj.
Njerëzit e zënë kanë probleme me emocionet e tyre
Brene Brown, një profesoreshë në Universitetin e Hjustonit, mban një teori që ia vlen të merret në konsideratë. Njerëzit e zënë, ata që ia kushtojnë një pjesë të madhe të ditës së tyre përgjegjësive të punës, zhyten në detyrat dhe përgjegjësitë e tyre si një mekanizëm mbrojtës për të shmangur të menduarit . Është një mënyrë për të mpirë nevojat e tyre emocionale, ato me të cilat nuk dinë si të merren. Në një farë mënyre, të kthehesh në shtëpi i rraskapitur mendërisht dhe fizikisht është ideale. Sepse në këtë mënyrë, nuk ka vend për ato momente vetmie në të cilat mund të lidhesh me veten dhe të lësh botën tënde emocionale të dalë në sipërfaqe.
Është më mirë të heshtim për atë që ndiejmë në mënyrë që të vazhdojmë të funksionojmë, të vazhdojmë të dukemi kompetentë, efektivë dhe të kemi status. Sepse kushdo që ndalet dhe guxon të jetë i papunë tregon (sipas këtij besimi të rremë) dobësi. E gjithë kjo përkthehet herët a vonë në shfaqjen e çrregullimeve të ankthit ose depresionit.
Të mësosh të jesh “i papunë” për të fituar mirëqenie
“Duhet” dhe “duhet” na distancojnë në mënyrë të pashmangshme nga “dëshirat” dhe “nevojat”. Kur e kalojmë pjesën më të madhe të kohës sonë të zënë ngurtësisht me detyrimet që të tjerët na imponojnë dhe ato që i caktojmë vetes, ne distancohemi gjithnjë e më shumë nga ato prioritete mendore dhe fizike që të gjithë kemi nevojë. Duhet të mësojmë të krijojmë një ekuilibër. Çdo ditë kemi përgjegjësi për të përmbushur, por është jetike që të gjejmë edhe kohë për kohën e lirë dhe pushim. Të qenit i lirë është i shëndetshëm dhe një domosdoshmëri jetësore; në fakt, ndonjëherë “të mos bësh asgjë” është shumë më mirë sesa një qetësues dhimbjesh.
Prandaj, nuk dëmton kurrë të fillosh të bësh ndryshime, të ripërshtatësh aktivitetet, oraret dhe prioritetet. Është gjithashtu thelbësore të kujdesesh për një fushë thelbësore, një që shpesh neglizhohet dhe, kur neglizhohet, rrit rrezikun e vuajtjeve tona shëndetësore mendore. Ne flasim për emocionet tona. Dëgjimi i tyre dhe të kuptuarit e asaj që po na tregojnë është hapi i parë drejt lumturisë.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
