Intuita është e vështirë të përkufizohet. Steve Jobs ka deklaruar vazhdimisht se intuita është një aftësi më e fuqishme se intelekti, në fakt, edhe nëse e shfrytëzojmë fjalorin e Treccanit, del se intuita është: njohuri e drejtpërdrejtë dhe e një të vërtete, e cila shfaqet tek mendja pa nevojën për t’iu drejtuar arsyetimit. Intuita konsiderohet si një formë e privilegjuar e dijes që lejon një kuptim më të vërtetë dhe më të thellë, duke kapërcyer skemat e intelektit.
Intuita ka të bëjë shumë me psikikën – Në fakt, kushdo me intuitë mund të përfitojë nga arsyetimi i pavetëdijshëm që na shtyn të bëjmë, të themi diçka ose të kuptojmë kur, si dhe pse të ngjarjeve të caktuara. Natyra e intuitës i shpëton edhe mendjeve më të mëdha, megjithatë ajo ka qenë një burim frymëzimi në shkencë, mjekësi, psikologji apo filozofi…! Ndoshta ju nuk keni ndalur kurrë së menduari për të, por komuniteti shkencor po.
Intuita është diçka e studiuar – Studimet sugjerojnë se intuita është një lloj arsyetimi i pavetëdijshëm për të cilin qeniet njerëzore janë pak ose aspak të vetëdijshëm dhe mund të na tregojnë se si ai person i veçantë ndërvepron me mjedisin e jashtëm dhe të brendshëm. Për më tepër, intuita duket se udhëheq shumicën e vendimeve tona duke shfrytëzuar, ndër të tjera, kanalet emocionale (emocionet).
Mendja intuitive është dhurata më e çmuar dhe shkon përtej intelektit
“Mendja intuitive është një dhuratë e shenjtë dhe mendja racionale është një shërbëtor besnik. Ne kemi krijuar një shoqëri që nderon shërbëtorin dhe ka harruar dhuratën”. (Albert Einstein). Albert Einstein e dinte mirë rëndësinë e intuitave, ai që kishte aq shumë sa për të hedhur themelet e fizikës teorike, ai që ishte vetëm 5 vjeç kur, për herë të parë, duke vëzhguar një busull, kuptoi se “diçka” në Hapësira “e zbrazët” veproi mbi gjilpërën duke e lëvizur atë në drejtim të veriut.
Ajnshtajni e përshkroi këtë përvojë si një nga më zbuluesit e jetës së tij, nuk është rastësi që ai hyri në histori edhe për studimet e tij mbi ndërveprimin midis trupave të ngarkuar në lëvizje dhe fushës elektromagnetike (elektrodinamika e trupave në lëvizje). Ishte ai busull që vuri në lëvizje kureshtjen e tij të pafund për Albertin dhe nxiti, njëra pas tjetrës, intuitat më të zgjuara të shekullit të 20-të dhe ndoshta edhe të gjithë historisë së njerëzimit.
Albert Ajnshtajnit iu dha një busull xhepi nga babai i tij në moshën 5-vjeçare dhe ai vetë e ka përshkruar këtë si një kujtim katartik. Thuhet se kujtimi i parë që kemi për fëmijërinë tonë mund të jetë zbulues për jetën tonë të rritur, për Albert Ajnshtajnin sigurisht që ishte!
Të jesh i vetëdijshëm për veten është të jesh në gjendje të kuptosh pjesët jomateriale që ekzistojnë në qenien fizike. Përfitimet e këtij lloji të të kuptuarit janë padyshim të pafundme, por të gjitha sfidat që vijnë me akordimin në “njohuri” intuitive diskutohen rrallë.
Sipas neuroshkencës, intuita bazohet në mbledhjen dhe analizën e informacionit shqisor që truri ynë përpunon sa herë që duhet të marrë një vendim ose të formulojë një mendim praktik. Disa shkencëtarë flasin për përshtatje të pavetëdijshme duke iu referuar atyre subjekteve që janë më të aftë për t’u përshtatur me situatat ose rrethanat ose mjediset e reja, sepse ata kanë një aftësi më të mirë për t’u përshtatur, përshtatur dhe riorganizuar mënyrën e tyre të veprimit në lidhje me nevojat ose burimet e reja.
Aftësia për t’u përshtatur është ajo darviniane, për të cilën specia që mbijeton nuk është më e forta apo më rezistente, por është ajo që më së shumti dhe më shpejt përshtatet me sistemet e reja dhe përshtatet sipas tyre duke arritur të mbijetojë në të njëjtën mënyrë. E njëjta gjë vlen edhe për individin, në realitet shoqëria nuk njeh vlerën e forcës fizike por atë të aftësisë për t’u ripërtërirë çdo herë për t’iu përshtatur nevojave që ndryshojnë vazhdimisht në jetë si për shkak të rrjedhës së moshës, të brendshme apo të jashtme. ndryshimet për shkak të konteksteve të reja mjedisore ose sociale. Prandaj, individët më të talentuar janë ata që dinë të zbulojnë dhe përshtaten më mirë me variacionet më të vogla mjedisore, sociale, kulturore etj.
Intuita gjithashtu lejon realizimin e ëndrrave dhe ambicieve, madje edhe atyre më të pakuptimta dhe që janë lënë mënjanë gjithmonë në mënyrë racionale për arsye praktike, por që në fakt përfaqësojnë nevojat e çdo individi, arsyen e të qenit dhe zgjedhjet që e bëjnë atë të lumtur. Prandaj mund të themi se intuita është rruga më e drejtpërdrejtë drejt kënaqësisë, mirëqenies, kënaqësisë dhe lumturisë. Pa u larguar më tej në kuptimin dhe rëndësinë që kanë pasur intuitat për komunitetin shkencor, në këtë artikull unë propozoj 10 gjërat që njerëzit me intuitë bëjnë ndryshe nga turma.
1.Dëgjojnë zërin e tyre të brendshëm
Ju shpjegova se intuita lidhet me arsyetimin e pavetëdijshëm. Njerëzit intuitivë kanë një “lidhje të veçantë me pavetëdijen e tyre”, kështu që ata janë në gjendje të hyjnë në kontakt me “zërin e tyre të brendshëm”; një aftësi që ata e kanë rafinuar me kalimin e kohës, duke u kushtuar gjithmonë vëmendje ndjesive dhe duke i dhënë hapësirë intuitave. Dëgjimi i zërit tuaj të brendshëm ka përparësi të mëdha: ju lejon të bëni gjithmonë zgjedhjet e duhura, ose në çdo rast në harmoni me nevojat tuaja reale. Në fakt, të pavendosurit përjetësisht janë ose shumë të pasigurt ose nuk janë fare në kontakt me zërin e tyre të brendshëm.
2.Kalojnë kohë vetëm
Ata nuk janë domosdoshmërisht të vetmuar, por u pëlqen të krijojnë hapësirë për veten e tyre dhe e vlerësojnë shumë vetminë. Vetmia mund të “mprehë intuitën”, mund të lindë të menduarit krijues dhe të na ndihmojë të lidhemi me veten tonë më të thellë. Për të përfituar nga vetmia për të mprehur intuitën tuaj, ju sugjeroj të lexoni artikullin tim që shpjegoj pse më pëlqen vetmia.
3.Janë krijues
Kreativiteti priret të jetë në maksimumin e tij kur funksionon në mënyrë intuitive, dhe në të vërtetë, njerëzit intuitivë janë shumë krijues.
4.Parashikojnë të ardhmen
Njerëzit intuitivë janë të vëmendshëm pa e ditur: ata arrijnë të kapin detaje që të tjerëve u mungojnë. Intuita është një përpunim i veçantë mendor: për t’u “përpunuar” janë nuancat, detajet, të cilave mendja është në gjendje t’u japë kuptimin e duhur dhe kështu të parashikojë atë që do të ndodhë. Falë intuitës, është e mundur jo vetëm të parashikosh sjelljen e të tjerëve, por edhe të kuptosh rastësi, modele sjelljeje dhe modele që të tjerët nuk i vënë re.
5.Kanë ndjeshmëri konstruktive
Empatia është një burim kyç për intuitën. Njerëzit intuitivë janë në gjendje të lidhen emocionalisht me të tjerët, në një nivel më të lartë, gjë që u lejon atyre të ndihmojnë të tjerët ose të vërejnë atë që po përjetojnë pa rënë në ndjeshmëri shkatërruese.
6.Heqin dorë nga emocionet “negative”
Njerëzit intuitivë janë shumë “të ndjeshëm” dhe e perceptojnë plotësisht botën emocionale përreth. Në fakt, intuita mund të gjenerojë ndjesi të pakëndshme, por njerëzit intuitivë nuk e lënë veten të bllokohen nga këto. Ata janë të vetëdijshëm se emocione të tilla si zhgënjimi, zemërimi ose pakënaqësia e mbytin jetën. Kjo do të thotë, përsëri, se ata arrijnë të shmangin aspektet negative të ndjeshmërisë dhe se janë plotësisht të vetëdijshëm për emocionet e tyre dhe se si t’i trajtojnë ato me mençuri.
7.Janë proaktivë
Ata janë të orientuar drejt ndryshimit, përmirësimit dhe vetë-afirmimit. Njerëzit intuitiv zhvillojnë vetëbesim të madh, kështu që ata mund të përballen me vështirësitë e jetës në mënyrë proaktive. Kanë një sens të mprehtë të iniciativës që është në përputhje të përkryer me emocionet dhe mendimet. Ata nuk ngjiten pas njerëzve, nuk ngjiten pas gjërave në jetë, pozitive apo negative. Kjo aftësi u lejon të tjerëve t’i përshkruajnë njerëzit intuitivë si “njerëz të fortë emocionalisht”.
8.Nuk ndjekin modele të ngurtë
Njerëzit intuitivë nuk kanë modele të ngurtë, nuk kanë mendime fikse. Ata e lënë mendimin të rrjedhë, janë në gjendje të ndryshojnë mendje shpejt kur kanë një intuitë dhe nuk janë të ankoruar në një etiketë. Shijet dhe zakonet e tyre mund të evoluojnë lehtësisht me kalimin e kohës.
Kjo nuk do të thotë se personi intuitiv nuk ka personalitetin e tij të përcaktuar: do të thotë se ai është i hapur ndaj ndryshimeve dhe gjithmonë arrin të ndjekë zërin e brendshëm për të përjetuar kushte më të mira për veten dhe për ata që e rrethojnë.
9.Nuk fajësojnë të tjerët
Njerëzit intuitivë e dinë se janë përgjegjës për jetën e tyre dhe për vendimet e tyre. Nëse diçka shkon keq, ata nuk përpiqen të vënë në dukje askënd, as nuk e izolojnë veten nga bota: ata i marrin në konsideratë zgjedhjet e tyre duke i kontekstualizuar në rrethanat e përjetuara. Ata gjithmonë priren të kërkojnë përgjigje brenda vetes, sepse e dinë se marrin vendime bazuar në pritjet, nevojat ose iluzionet e tyre.
10.Nuk janë gjithmonë në gjendje të shpjegojnë “përse-në”
“Arsyeja e të pavetëdijshmes” ka shumë mistere dhe njerëzit intuitivë, sado të vetëdijshëm që të jenë, nuk janë të imunizuar ndaj tyre. Kështu, ndonjëherë, ata mund ta gjejnë veten duke parashikuar skenarë katastrofikë ose duke marrë vendime të rëndësishme pa e ditur pse. Njerëzit intuitivë nuk mund t’ua shpjegojnë gjithmonë në mënyrë racionale zgjedhjet e tyre të tjerëve. Ndonjëherë, mungesa e arsyeve logjike mund të shkaktojë dyshime dhe më pas duhet të bëjmë një hap prapa dhe të pyesim më shumë me vëmendje dhe zërin tonë të brendshëm.
Mbaj mend!
Intuita për të vepruar me vetëdije dhe me njohuri të fakteve mund të bëjë një ndryshim në jetën tonë, para së gjithash për veten tonë, pastaj për të tjerët për të cilët kujdesemi dhe në fund për zgjedhjet e jetës me të cilat jemi thirrur vazhdimisht të përballemi dhe që duhet të jenë pasqyra e dëshirave tona përndryshe rrezikojmë të kemi jetuar kot.
Një lexim me vlerë
Shumë shpesh dëgjoj se vullneti është i mjaftueshëm për të ndryshuar. Ky është besimi më naiv në botë! Përpiquni të zhbllokoni një rrufe në qiell me vullnet të plotë, do të përfundoni vetëm duke dëmtuar gishtat! Duhet të njohësh bulonin, duhet të njohësh kalibrin dhe më pas të kesh një çelës dhe të kuptosh drejtimin e duhur për ta zhbllokuar atë.
Dhe ja, ky është ndryshimi, vetëm se në rrezik nuk është vetëm një varg dhe një kalibër për t’i deshifruar… Duhet të njohësh veten, duhet të kuptosh si funksionon mendja jote dhe pastaj t’i përdorësh një e nga një, të gjitha mjetet e nevojshme për të ndryshuar dhe kthyer në jetë.
* Ana Maria Sepe, psikologe
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
