Shumica e kafshëve, përfshirë njerëzit, mbajnë një orë të brendshme hënore, të akorduar me ritmin 29.5-ditor të Hënës. Ajo udhëzon gjumin, riprodhimin dhe migrimin e shumë specieve. Por në epokën e dritës artificiale, ai sinjal i lashtë po venitet – i zbehur nga shkëlqimi i qyteteve, ekraneve dhe satelitëve.
Ashtu si ritmi cirkadian mban kohën me rrotullimin 24-orësh të Tokës, shumë organizma gjithashtu ndjekin ritmin më të ngadaltë të Hënës. Të dy sistemet mbështeten në sinjale drite, dhe një studim i kohëve të fundit që analizon ciklet menstruale të grave tregon se ndërsa planeti ndriçohet nga drita artificiale, kontrastet natyrore që dikur strukturonin kohën biologjike po mjegullohen.
Shumë kërkime sugjerojnë se cikli hënor ende ndikon në gjumin e njeriut. Një studim i vitit 2021 zbuloi se në komunitetet indigjene të Toba (të njohura edhe si Qom) në Argjentinë, njerëzit shkonin në shtrat 30-80 minuta më vonë dhe flinin 20-90 minuta më pak në tre deri në pesë netët para Hënës së plotë.
Modele të ngjashme, megjithëse më të dobëta, u shfaqën në më shumë se 400 studentë të Seattle në të njëjtin studim, madje edhe mes ndotjes së madhe të dritës së qytetit. Kjo sugjeron që drita elektrike mund ta zbehë, por jo ta fshijë këtë efekt hënor.
Studiuesit zbuluan se modelet e gjumit ndryshonin jo vetëm me fazën e Hënës së plotë, por edhe me fazat e Hënës së re dhe gjysmëhënës. Ky ritëm 15-ditor mund të pasqyrojë ndikimin e tërheqjes gravitacionale në ndryshim të Hënës, e cila arrin kulmin dy herë në muajin hënor, gjatë Hënës së plotë dhe Hënës së re, kur Dielli, Toka dhe Hëna rreshtohen. Ciklet e tilla gravitacionale mund të ndikojnë në mënyrë delikate në ritmet biologjike së bashku me sinjalet që lidhen me dritën.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
