Një studim me nxënës shkolle në Itali zbuloi se fëmijët me autizëm dhe çrregullime specifike të të mësuarit kanë më shumë vështirësi në njohjen e emocioneve të fytyrës në krahasim me fëmijët e padiagnostikuar. Tek fëmijët autikë, ankthi më i lartë social shoqërohet me njohje më të mirë të emocioneve, ndërsa tek ata me çrregullime të të nxënit, ankthi më i lartë shoqërohet me më shumë vështirësi në njohjen e emocioneve. Studimi u botua në Development and Psychopathology.
Të jesh në gjendje të njohësh gjendjen emocionale të një personi tjetër duke parë fytyrën e tij/saj është një aftësi thelbësore për funksionimin shoqëror. Shumë individë mund të nxjerrin një mori informacionesh rreth gjendjeve të brendshme psikologjike ose karakteristikave të një personi tjetër vetëm nga sinjalet joverbale. Kjo aftësi për të njohur emocionet e një personi tjetër duke parë shprehjen e fytyrës së tij/saj quhet njohja e emocioneve të fytyrës.
Çrregullimi i spektrit të autizmit, i njohur zakonisht si autizëm, është një gjendje neurozhvillimore e karakterizuar nga sfida në ndërveprim social, komunikim dhe sjellje të përsëritura ose interesa të kufizuara. Ashpërsia e këtyre simptomave mund të ndryshojë shumë. Ata me forma më të lehta të autizmit mund të jetojnë në mënyrë të pavarur, të përfundojnë arsimin e tyre, të ruajnë punësimin dhe të kenë marrëdhënie të kënaqshme shoqërore. Megjithatë, individët me forma më të rënda mund të kenë nevojë për mbështetje të vazhdueshme gjatë gjithë jetës së tyre.
Një nga karakteristikat kryesore të autizmit janë vështirësitë në ndërveprimet sociale. Studimet sugjerojnë se të paktën një pjesë e këtyre vështirësive mund të jetë për shkak të aftësisë së zvogëluar të individëve autikë për të njohur shprehjet emocionale dhe mendore duke përdorur shenja joverbale.
Autorja e studimit Rachele Lievore dhe kolegët e saj u përpoqën të eksploronin aftësinë për të njohur emocionet e fytyrës, nivelet e ankthit social dhe faktorët njohës te nxënësit e shkollës me dhe pa autizëm dhe paaftësi specifike të të mësuarit. Fëmijët me aftësi të kufizuara specifike të të nxënit përjetojnë sfida të rëndësishme në lexim, shkrim dhe/ose matematikë. Ndërsa dallohen nga autizmi, studimet e mëparshme kanë treguar se këta fëmijë shpesh kanë nivele më të ulëta të aftësive të ndryshme njohëse, duke i shtyrë studiuesit të hetojnë aftësitë e tyre të njohjes së emocioneve.
Studimi përfshiu 263 fëmijë dhe adoleshentë të moshës 8 deri në 16 vjeç. Midis tyre, 60 kishin autizëm, 63 kishin paaftësi specifike të të mësuarit dhe 140 kishin asnjë diagnozë. Të gjithë pjesëmarrësit ishin italisht folës amtare.
Pjesëmarrësit përfunduan një detyrë për njohjen e emocioneve të fytyrës, ku iu shfaqën çifte imazhesh të aktorëve që shprehnin emocione specifike. Detyra e tyre ishte të përcaktonin nëse aktorët shprehnin të njëjtat emocione ose të ndryshme në secilën palë imazhe. Në total ishin 144 çifte, ku gjysma tregonin të njëjtin emocion dhe gjysma tjetër emocione të ndryshme.
Prindërit e pjesëmarrësve përfunduan një vlerësim të ankthit social të fëmijëve të tyre duke përdorur formularin e raportit të prindërve të Shkallës Shumëdimensionale të Ankthit për Fëmijët. Fëmijët gjithashtu plotësuan tre teste të funksioneve ekzekutive, të cilat vlerësuan kontrollin frenues, përditësimin dhe zhvendosjen e grupeve.
Kontrolli frenues është aftësia për të shtypur përgjigjet impulsive dhe për t’i rezistuar shpërqendrimeve për të ruajtur sjelljen e drejtuar nga qëllimi. Përditësimi i referohet kapacitetit për të monitoruar dhe rishikuar memorien e punës me informacione të reja, relevante. Ndërrimi i grupeve është aftësia për të ndërruar vëmendjen dhe për t’u përshtatur me ndryshimin e detyrave, rregullave ose perspektivave në mënyrë fleksibël.
Rezultatet treguan se pjesëmarrësit me autizëm dhe aftësi të kufizuara specifike të të mësuarit ishin më pak të aftë për të njohur emocionet e fytyrës në krahasim me fëmijët pa këto diagnoza. Ata me autizëm gjithashtu kishin funksionim ekzekutiv më të dobët se dy grupet e tjera. Fëmijët dhe adoleshentët me autizëm dhe aftësi të kufizuara specifike të të mësuarit shfaqën nivele më të larta të ankthit social.
Tek fëmijët që vuajnë nga autizmi, ata me ankth të lartë social priren të jenë më të mirë në njohjen e emocioneve në fytyra. Në bashkëmoshatarët e tyre me aftësi të kufizuara specifike të të mësuarit, ankthi më i ulët social shoqërohej me aftësi më të mira për njohjen e emocioneve të fytyrës.
“Në përgjithësi, pavarësisht nga dobësitë e ngjashme në FER [njohja e emocioneve të fytyrës] në ASD [çrregullime të spektrit të autizmit] dhe SLD [paaftësi specifike të të nxënit], mekanizma të ndryshëm themelorë mund të qëndrojnë pas performancave të tilla në këto dy kushte të ndryshme neurozhvillimore. Kuptimi i këtyre dallimeve mund t’i udhëzojë praktikuesit në hartimin e ndërhyrjeve të individualizuara, të përshtatura për sfidat specifike të profilit klinik të ekzaminuar, “përfunduan autorët e studimit.
Studimi jep një kontribut të vlefshëm në kuptimin shkencor të lidhjeve midis autizmit, aftësive të kufizuara specifike të të mësuarit, ankthit social dhe aftësive të njohjes së emocioneve të fytyrës. Megjithatë, është e rëndësishme të theksohet se aftësitë e njohjes së emocioneve të fytyrës u matën duke përdorur imazhe statike të aktorëve që simulonin shprehje emocionale, në vend që t’i përjetonin ato. Kjo, së bashku me natyrën statike të imazheve, ndryshon nga mënyra se si njihen emocionet në situatat e botës reale.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
