Thënia e Mahatma Gandhit, një nga mendimtarët dhe udhëheqësit më të mëdhenj shpirtërorë dhe shoqërorë të shekullit XX, përmban një mesazh të thellë për ndikimin e ambientit familjar në zhvillimin individual dhe social të njeriut. Në këtë frazë të thjeshtë, ai evidenton faktin që asnjë shkollë, qoftë ajo më prestigjiozja dhe më e avancuara, nuk mund të zëvendësojë mësimet, vlerat dhe ndikimet që një shtëpi e mirë dhe një familje e shëndoshë mund t’i japë një individi. Ky pohim ka një rëndësi të madhe kur e analizojmë nga këndvështrimi psiko-sociologjik.
1.Roli i familjes në zhvillimin psikologjik të individit
Në psikologji, shtëpia dhe familja janë të konsideruara si baza e parë e socializimit dhe formimit të personalitetit. Fëmijët mësojnë jo vetëm gjuhën dhe aftësitë bazë, por edhe emocionet, sjelljet, normat dhe vlerat përmes përvojës së tyre të parë në familje.
Siguria emocionale: Një shtëpi e mirë ofron mbështetje emocionale, dashuri dhe siguri psikologjike. Kjo ndihmon në ndërtimin e vetëbesimit, vetëvlerësimit dhe stabilitetit emocional të fëmijës.
Modelimi i sjelljes: Prindërit janë modelet e para dhe më të fuqishëm të sjelljes. Fëmijët mësojnë duke imituar dhe internalizuar vlerat, etikat dhe normat që familja promovon.
Mjedisi i sigurt dhe stimulues: Një ambient shtëpiak ku mbizotëron respekti, dialogu dhe mirëkuptimi krijon një mjedis ku individi zhvillohet në mënyrë optimale.
Kur mungon ky mjedis, pavarësisht nga shkolla apo edukimi formal, individi mund të përballet me vështirësi psikologjike dhe sociale, siç janë problemet me vetëbesimin, vështirësitë në ndërveprim me të tjerët, apo mungesa e motivimit.
2.Roli social i familjes dhe ndikimi i saj në edukimin formal
Nga këndvështrimi sociologjik, familja është institucioni i parë social që njihet dhe luan një rol kyç në përcaktimin e vendit të individit në shoqëri.
Përgatitja për jetën sociale: Shtëpia mëson rregullat e bashkëjetesës, përgjegjësitë dhe rolet që do të duhet të marrë një individ në shoqëri.
Vlerat kulturore: Familja transmeton traditat, zakonet dhe kulturën, të cilat nuk mund të mësohen në mënyrë të plotë vetëm në shkollë.
Mbështetja për suksesin akademik: Studimet tregojnë se fëmijët që vijnë nga familje ku ka mbështetje për arsimimin, komunikim aktiv dhe kujdes emocional, kanë performanca më të mira në shkollë.
Ndikimi në aspiratat dhe motivimin: Një familje e fortë dhe e përkushtuar ngre standardet dhe aspiratat për anëtarët e saj, duke ndikuar kështu pozitivisht në synimet edukative dhe profesionale të fëmijëve.
3.Kufizimet e shkollës në mungesë të një shtëpie të mirë
Megjithëse shkolla është një institucion i rëndësishëm edukativ, ajo ka kufizime që nuk mund të zëvendësohen nga asnjë sistem formal:
Mungesa e ngrohtësisë emocionale: Shkolla, me natyrën e saj formale, nuk mund të ofrojë dashurinë dhe sigurinë që vjen nga një familje.
Mungesa e mbështetjes individuale të vazhdueshme: Një mësues mund të kujdeset për nxënësit, por nuk mund të sigurojë kujdesin personal dhe të vazhdueshëm që një prind apo familje mund të ofrojë.
Çështjet socio-ekonomike: Shkolla mund të ofrojë njohuri, por kur një fëmijë vjen nga një ambient ku mungojnë ushqimi, mbështetja psikologjike apo kushtet bazë, ajo nuk ka mjetet për të kompensuar të gjitha këto nevoja.
4.Shtëpia si “shkollë” e parë dhe e vazhdueshme e jetës
Në fakt, shtëpia është ajo që formon bazën e gjithçkaje që më pas do të zhvillohet në shkollë dhe në jetën e mëvonshme:
Mësim i vërtetë për jetën: Vlerat si ndershmëria, përgjegjshmëria, puna e palodhur, respekti dhe empatia fillojnë nga shtëpia.
Stabiliteti psikologjik dhe emocional: Një shtëpi e mirë ofron bazën ku individi mund të rikuperojë dhe të rritet, edhe në situata të vështira jashtë familjes.
Formimi i identitetit: Identiteti personal dhe social formohet kryesisht nga përvoja në familje. Një identitet i fortë ndihmon në përballimin e sfidave në shkollë dhe shoqëri.
Konkluzion
Thënia e Gandhit përmbledh thelbin e rëndësisë së familjes si institucioni bazë i formimit të njeriut dhe shoqërisë. Ajo na kujton se edukimi formal, edhe pse thelbësor, nuk mund të jetë efektiv në mungesë të një shtëpie të mirë, ku mbizotëron dashuria, kujdesi, siguria dhe vlerat humane.
Në një shoqëri ku familjet shpesh ballafaqohen me sfida të shumta ekonomike, sociale dhe psikologjike, është domosdoshmëri që politikat sociale dhe edukative të synojnë përkrahjen dhe fuqizimin e familjeve. Vetëm kështu mund të sigurojmë zhvillimin e plotë të individëve dhe përparimin e qëndrueshëm shoqëror.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
