Një nga shkaqet më të mëdha të sëmundjes psikologjike është se ne identifikohemi me përvoja të caktuara në atë masë sa vjen një moment kur nuk mund ta dallojmë më spektatorin nga spektakli. Rastësisht, e identifikojmë veten më shpesh me përvoja të dhimbshme: ato më intensivet, ato që kanë pasur një ndikim më të madh fizik dhe psikologjik tek ne. Duhet ta shmangim këtë sjellje nëse duam të bëhemi ata që duam: nuk jemi ne ajo që na ndodh, por gjurma që lë tek ne ky fakt. Ne nuk jemi përvojat që jetojmë, por ajo që mësojmë prej tyre.
Shpjegimi qëndron te evolucioni
Njeriu ishte i ekspozuar ndaj rreziqeve që kërcënonin vazhdimisht integritetin e tij fizik. Kjo gjurmë eksitimi dhe frike e tepërt ka mbetur aktive dhe latente, edhe nëse nuk shfaqet vazhdimisht. Prandaj, në një nivel individual, ne e trajtojmë dhimbjen si diçka që do të na shkatërrojë, gjë që na dobëson dhe na bën të mos kemi besim shoqëror.
Ky rreth vicioz nuk shëron asnjë plagë: duhet të ndalosh vuajtjet për të filluar të rrjedhësh; për këtë qëllim, ju duhet të keni një kuptim të qartë të dy koncepteve të dallueshme: “vetëkonteksti” dhe “përmbajtja e vetvetes”.
Kavanozi dhe substanca
“Imagjinoni një kavanoz qelqi. Ka një pamje të qëndrueshme dhe të fortë, por ne e dimë se, në kushte të caktuara mjedisore, mund të bjerë dhe të thyhet, si dhe për shkak të mungesës së vëmendjes ose qëllimit të të tjerëve. Ky kavanoz ka zënë një vend të rëndësishëm në dhomën e ndenjes për shumë vite. Ka diçka të veçantë: kur mbaroi reçeli që përmbante fillimisht, dikush vendosi të mbulonte kapakun për ta bërë më të bukur dhe të shkruante mbi të shprehjen “kavanoz për gjithçka”.
Me kalimin e viteve, banorët e shtëpisë, fëmijët që luanin, madje edhe të ftuarit kanë derdhur në të sende dhe lëndë të ndryshme. Ata futën monedha brenda dhe ngjitën kartëmonedha postare në sipërfaqen e tij. Përdorej për të gjuajtur buburrecat, përmbante shkrepëse, konfeti dasmash, gozhdë, hala. E lanë me detergjent, dikush i fuste temjan dhe po të mbetej pak, grumbullohej shumë papastërti.
Kavanozi është ende aty. Nëse do të shkonit në atë shtëpi dhe do t’ju pyesin se çfarë shihni kur e shikoni atë, çfarë do të përgjigjeshit? Sigurisht, do të përgjigjeshit me bindje se shihni një kavanoz qelqi. Tani mund të pyesni veten se çfarë dobie ka kjo histori për të mos u trishtuar aq shumë për gjërat e këqija që kanë ndodhur në jetën tuaj ose për fundin e të mirave. Epo, nuk është thjesht historia e një kavanozi qelqi, por një metaforë për jetën.
Shumë gjëra më kanë ndodhur, por ka një që vazhdon të ekzistojë: UNË
Ashtu si me kavanozin e qelqit, edhe ju keni një thelb të pandryshueshëm dhe të brendshëm. Do të keni përjetuar zhgënjime, braktisje, indiferenca, tradhti dhe plagë të qëllimshme. Pjesa më e madhe e kësaj vuajtjeje është ende brenda jush; për këtë arsye jeni kthyer në njerëz mosbesues dhe mjaft të rezervuar.
Elementet negative vazhdojnë të mbërrijnë brenda jush, por këtë herë nuk ka kush t’i depozitojë përveç jush: shtoni frikën, humbjen e interesit, kujtimet që sjellin dhimbje dhe lot pa fund. Nëse vazhdoni ta mbingarkoni këtë kavanoz, mund të prishet, ndaj ndaloni. Merrni mbrapsht thelbin tuaj dhe veten tuaj të vërtetë, jini të vetëdijshëm për faktin se, çfarëdo që të ndodhë, do të rijetoni të mirat dhe të këqijat dhe do të vazhdoni të jeni në këtë botë.
Merrni kontrollin e ngjarjeve tuaja të së kaluarës dhe filloni të jeni përsëri vetvetja
Është jashtëzakonisht e rëndësishme që të jeni të vetëdijshëm për faktin se jeni vetëm përgjegjës për zgjedhjet që bëni gjatë gjithë jetës suaj, por është një përgjegjësi që shijon lirinë.
Si fëmijë, nuk e dinit se çfarë do të ndodhte me ju, por e dinit qartë se çfarë doje të bëheshe. Me siguri, nuk e imagjinonit veten frikacak dhe të paaftë për të falur veten dhe të tjerët.
Përdorni të gjitha përvojat që keni për të mësuar dhe nxirrni mësime të rëndësishme nga jeta. Harrojini disa ngjarje, transformoni një tjetër, kapërceni të tjerat dhe qeshni me to. Rigjenerim ose vdekje.
Rigjeneroni veten për të rimarrë egon tuaj, një ego që mirëpret përvoja të ndryshme, por nuk i lë ato ta transformojnë atë. Lejojini vetes luksin e shkrirjes me gjithçka që ju ndodh, në mënyrë që thelbi juaj të ushqehet nga gjërat pozitive; kështu, ju do të afroheni çdo ditë me gjendjen që dëshironi të arrini. Hidhni poshtë çdo gjë që nuk ia vlen të reflektoni gjatë gjithë kohës, pasi është diçka që sapo ju ka ndodhur, por nuk ka të bëjë me ju.
E gjithë kjo është mençuri, është të dish të pohosh veten para botës, është të thuash hapur se ke shkuar përtej gjykimeve, stereotipave apo komenteve thumbuese. Do të kthehet në të qenit vetvetja, pasi të jeni ribashkuar me thelbin tuaj. Tani do ta keni kuptuar që nuk jeni përvojat që jetoni, por thelbi që i mirëpret dhe që kur të vijë koha, i lë të shkojnë.
* Cristina Roda Rivera, psikologe
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
