A mundet që diçka aq e bukur sa të duash dikë të kthehet papritur në një sprovë? Po, kur lidhemi me një person në një mënyrë që nuk duhet. Dashuria, në format e saj të ndryshme të lidhjes dhe në manifestimet e saj më pozitive dhe më të shëndetshme, përfaqëson një aftësi të rëndësishme dhe, në të njëjtën kohë, një nevojë të natyrshme dhe të thellë të çdo njeriu. Akoma nuk e kemi kuptuar faktin që askush nuk na përket edhe sikur të na mësonin që fëmijë se ekziston një lloj “prone”: tani unë jam e jotja dhe ti je e imja dhe anasjelltas. Ky është një qëndrim që duhet të fillojmë ta ndryshojmë.
Kur dashuria bëhet një lidhje që lidh….
Kur një marrëdhënie emocionale bëhet një “lidhje detyruese” ose, edhe më keq, një “obsesion i dhimbshëm” në të cilin ekuilibri i nevojshëm midis “dhënies” dhe “marrjes” ndryshon përgjithmonë, dashuria mund të kthehet në një zakon vuajtjeje derisa të bëhet vërtet një “dehje sentimentale”, një siklet psikologjik që mund të jetojë i fshehur në hije edhe gjatë gjithë jetës së një personi, por duke e vendosur veten si rrënjë të dhimbjes së vazhdueshme dhe shpesh duke nxitur probleme të tjera serioze psikologjike, fizike dhe marrëdhëniesh.
Jeta jonë nuk mund të varet nga askush
Në të gjitha çiftet dhe në të gjitha marrëdhëniet mes dy njerëzve, konfliktet lindin gjithmonë. Kjo është krejtësisht normale ndërsa marrëdhënia përparon. Kur partneri ynë fillon të jetë në qendër të gjithçkaje tonë, kur ne zhvillojmë një varësi të tillë që nuk na lejon të vazhdojmë jetën tonë në mënyrë normale, do të thotë se jemi përballë një problemi të vërtetë.
Fakti që dy njerëz vendosin të ndajnë jetën e tyre, të duan, të respektojnë dhe të jetojnë së bashku, nuk do të thotë se ata duhet të varen nga njëri-tjetri. Sigurisht, ata duhet të vazhdojnë të respektojnë hapësirat e tyre dhe nëse lidhja nuk funksionon, nuk është fundi i botës!
Karakteristikat e një marrëdhënieje shkatërruese
Kur flasim për “marrëdhënie patologjike” i referohemi një tendence psikologjike dhe të sjelljes që mund të përkojë me varësinë emocionale: një gjendje negative e marrëdhënieve që karakterizohet nga një mungesë kronike e reciprocitetit në jetën emocionale dhe në manifestimet e tij brenda çiftit, e cila tenton të stresojë dhe krijojë shqetësime psikologjike dhe fizike te “dashuruesit e njëanshëm” dhe jo mirëqenie dhe qetësi. Kjo gjendje, në rastin më të mirë, mund të ndërpritet për të kërkuar një gjendje të re qetësie. Nëse kjo rezulton e pamundur, zakonisht flitet për “varësi emocionale”. Jeta është vetëm e jona, dhe ta besosh atë plotësisht në duart e dikujt tjetër do të ishte vetëvrasje. Për këtë arsye, është e rëndësishme që të merrni parasysh karakteristikat e një marrëdhënieje shkatërruese:
-Vetëvlerësimi juaj varet gjithmonë nga ajo që mund të thotë ose jo partneri juaj
-Ju merrni përsipër përgjegjësi që shkojnë përtej plotësimit të nevojave të partnerit tuaj.
-Ekziston një mungesë e kufijve midis egos së dikujt dhe tjetrit, pra partnerit.
-Asnjëherë mos e kundërshtoni partnerin tuaj nga frika e refuzimit
-Bëheni shumë mospërfillës ndaj tij
-Hiqni dorë nga shumë
-Kur një marrëdhënie përfundon, filloni menjëherë një tjetër.
Sido që të jetë modaliteti apo konteksti në të cilin shprehet, një marrëdhënie shkatërruese bazohet në dy karakteristika që e bëjnë atë “të pakundërshtueshme”: mënyra asimetrike e të menduarit për marrëdhënien dhe përsëritshmërinë.
Çfarë do të thotë “marrëdhënie asimetrike”?
Do të thotë se në bazë ekziston një mënyrë e veçantë e të jetuarit, e të menduarit, e kuptimit të mënyrës së të qenët me tjetrin që mund ta përkufizojmë si “asimetrike” sepse në imagjinatë njëri mbizotëron mbi tjetrin, njëri nuk është në i njëjti plan, për sa i përket respektit, krahasimit, marrëdhënies. Mbizotëron dinamika e “pushtetit”, e “posedimit”. Një veçori tjetër, thamë, është “përsëritja” e sjelljes denigruese. Ndjekja e modeleve të përsëritura që përsëriten dhe forcohen me kalimin e kohës do të thotë të filloni me gjëra të vogla, gjeste të vogla, si telefonata këmbëngulëse për të zbuluar se ku është partneri juaj dhe me kë, nëse është në shtëpi apo jo, për të ushtruar më pas kontroll gjithnjë e më të madh ( xhelozi shumë e fortë, përndjekje, por edhe akses në telefonin apo kompjuterin e partnerit, sa për të përmendur disa), deri në denigrim dhe poshtërim verbal.
Frekuenca dhe përsëritja e këtyre sjelljeve krijojnë pasiguri dhe minon vetëvlerësimin e tyre. Mund të mendoni se i meritoni ato përgjigje, të besoni në atë që thuhet, të fajësoni veten. Dhe pikërisht në këtë kuptim sjellja bëhet “dhunë”. Sepse “shkel” një kufi, shkon përtej, prek dhe qetëson aspekte të thella të personit.
Pse atëherë është kaq e vështirë të “dalësh”? Si vallë nuk prishen marrëdhëniet që (për të huajt) duken qartë kaq toksike dhe të dëmshme? Përgjigja mund të gjendet në një karakteristikë tjetër të këtyre modaliteteve relacionale: rrethore. Momentet e poshtërimit dhe ofendimit të madh shpesh pasohen nga faza pajtimi, ekuilibri, një kërkesë për “falje” (që gjithashtu përkufizohet si “muaj mjalti”) të cilat shkojnë për të rikonsoliduar një lidhje që bëhet gjithnjë e më e vështirë për t’u shpërbërë ose për t’u bërë njihet si e pashëndetshme.
A ia vlen të pranosh një dashuri që të dhemb?
Shpesh, në mënyrë paradoksale, është “shpresa” ajo që e bën marrëdhënien të mbijetojë: shpresa në një ndryshim të pamundur, mbi të gjitha në një kontekst relacional në të cilin rolet dhe skenarët janë konsoliduar, madje edhe të ngurtësuar, nga i cili është pak a shumë e pamundur të dalësh jashtë. Të presësh dhe të shpresosh për një ndryshim tek partneri nuk është gjithmonë mënyra e duhur. Të presësh, të shpresosh se ai/ajo do të ndryshojë dhe të përpiqesh ta kënaqësh, të gjesh pak qetësi në çift, nuk është gjithmonë gjëja e duhur.
Gjëja që na bën të buzëqeshim kur flasim për këto dinamika dashurie, në të cilat një person ndjek dhe dëshiron të përmirësojë tjetrin, është se nëse do të pyesnim një palë të tretë, me një histori të ndryshme pas tyre nga protagonistët, ajo menjëherë do të ishte në gjendje të thotë se kjo situatë është e pajetueshme, është e frikshme dhe nuk ka ndërmend të vazhdojë kështu apo atë histori.
Por shumë gra dhe burra, kur gjërat në një lidhje nuk shkojnë mirë, nuk arrijnë ta shohin situatën në mënyrë racionale, deri në atë pikë sa të fajësojnë veten se nuk kanë bërë ende mjaftueshëm ose nuk kanë provuar ende gjithçka. Kjo është një sjellje klasike që shpesh na bën të jetojmë për periudha të gjata shumë të pakënaqur dhe të frustruar.
Mbërrin, herët a vonë, momenti i rilindjes, i pushtimit të lirisë nga dhimbja
Tani e keni parë objektivitetin, thjesht duhet të vendosni nëse jeni gati të hiqni dorë përgjithmonë nga të qenit një person i lumtur, i plotë dhe i përmbushur apo të luftoni për t’i pasur këto gjëra. Nuk jeni gjithmonë me fat që gjeni shpirtin tuaj binjak, shpesh i takoni në moshë madhore dhe pas kaq shumë zhgënjimesh. Në fakt, me moshën dhe vuajtjet e duruara mësojmë të jemi më të kujdesshëm, më të vëmendshëm dhe deri në shenjat më të vogla negative se diçka nuk është në rregull, madje jemi gati të ikim. Sepse ju siguroj se ia vlen të jeni të lumtur, nëse gjeni një person ideal, të duhurin për ju, kjo është e mrekullueshme. Përndryshe, ju siguroj se është gjithashtu e mrekullueshme të shijoni jetën vetëm dhe të bëni gjithçka që ju pëlqen pa qenë nevoja të vareni nga askush dhe pa kërkuar askënd.
Dhe pse jo…ndoshta një ditë personi i duhur për ju do të trokasë në derën tuaj. Por mos kini frikë të prisni. Jini të durueshëm, mos i kaloni ditët duke numëruar kohën që kalon, jetoni këtë kohë, kushtojini vetes, duke bërë atë që ju pëlqen, duke bërë atë që nuk keni guxuar të bëni. Dashuria e vërtetë vjen kur jemi të qetë dhe të lumtur me veten, jo kur jemi të dëshpëruar, të zhgënjyer dhe të hidhëruar. Këto janë qëndrime që do të largonin këdo, përkundrazi duhet të besoni në vlerën tuaj, duhet ta doni jetën për atë që ju ofron dhe duhet të shijoni vendin tuaj në botë vetëm, pa u varur nga askush. Vetëm atëherë do të jeni vërtet gati për të takuar shpirtin tuaj binjak.
Dhe gjithmonë mbani mend, dashuria mund të vijë atëherë kur nuk e prisni. Edhe pas pesëdhjetë, gjashtëdhjetë, shtatëdhjetë…sepse nuk ka datë skadence për të rënë në dashuri. Thjesht duhet të dini si ta mirëprisni atë, të dëshironi të përfshiheni dhe të hapni zemrën tuaj, me guxim dhe kuriozitet.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
