Pabarazia është një fenomen veçanërisht i pranishëm në shoqërinë tonë. Në disa aspekte është më evidente, në të tjera më pak dhe ky fenomen vlen si për paratë, ashtu edhe për mundësitë. Me sa duket, kjo ndikon në stilin tonë të jetesës dhe cilësinë e tij. Pabarazia ka pasoja të ndryshme edhe në planin psikologjik.
Konteksti aktual, i karakterizuar nga vështirësi dhe paqëndrueshmëri ekonomike, tenton të përforcojë dallimet midis klasave shoqërore. Ka tre klasa të mirëpërcaktuara: të pasurit (që zotërojnë pothuajse gjithçka), klasa e mesme (që zotërojnë pak kapital në krahasim me atë të të pasurve) dhe të varfërit (që nuk zotërojnë asgjë). Ekonomia dhe klasa shoqërore së cilës i përket përcaktojnë efektet psikologjike që do t’ju tregojmë.
Pabarazi në jetën e përditshme
Klasa shoqërore së cilës i përkasim përcakton mënyrën se si ne e perceptojmë realitetin, mënyrën se si ndihemi dhe sjelljen tonë. Njerëzit që i përkasin klasës së varfër mendojnë se ngjarjet që ndodhin rreth tyre varen nga forca të jashtme që janë jashtë kontrollit të tyre. Ata janë zakonisht më empatikë dhe të dhembshur, janë altruistë; me fjalë të tjera, ata priren të kryejnë veprime më pozitive ndaj të tjerëve, pa kërkuar asgjë në këmbim. Kjo, të paktën, kur krahasohet me klasën e pasur.
Nga ana tjetër është ekonomia, paraja. Diferenca midis sasisë së parave që zotërojnë më të pasurit dhe më të varfërit përcakton pabarazinë ekonomike të një shoqërie. Nëse në një kontekst social të pasurit kanë njëzet herë më shumë para se të varfërit dhe në një tjetër një mijë herë më shumë, shembulli i parë i shoqërisë do të paraqesë më pak pabarazi ekonomike se i dyti.
Njerëzit që i përkasin shoqërive në të cilat pabarazia është më e fortë do të jenë më mosbesues ndaj drejtësisë sociale dhe ekonomike.
Pabarazia dhe klasat sociale
Ne të gjithë rritemi brenda një klase të caktuar shoqërore dhe shumica prej nesh do të jetojnë gjithmonë në një klasë shumë të ngjashme me klasën tonë origjinale. Për këtë arsye, ne zhvillojmë një mënyrë të menduari, ndjenja dhe të vepruari shumë të ngjashme me atë të njerëzve përreth nesh; kjo përcakton edhe mënyrën se si ne lidhemi me të tjerët.
Njerëzit që i përkasin një klase të ulët shoqërore priren të jetojnë në kontekste pasigurie, në të cilat ndihen veçanërisht të prekshëm dhe të karakterizuar nga kërcënime të vazhdueshme të jashtme. Kjo i shtyn ata të mendojnë se veprimet dhe mundësitë e tyre nuk varen nga vetja, por nga elementë të jashtëm, të cilët nuk mund t’i kontrollojnë. Kjo bën që ata të jenë më të ndjeshëm ndaj kontekstit përreth. Ata që i përkasin një klase të lartë shoqërore do të kenë burime më të mëdha ekonomike dhe vendi i tyre në hierarki do të jetë më i lartë. Ai jeton në kontekste sociale shumë të sigurta, në të cilat spikat liria më e madhe e zgjedhjes dhe karakterizohen nga stabiliteti.
Për këtë arsye, këta njerëz perceptojnë se kanë një ndikim të konsiderueshëm në kontekstin social dhe – ndryshe nga ajo që ndodh në klasën e ulët – janë më të ndjeshëm ndaj opinioneve të të tjerëve. Edhe pse ata që i përkasin klasës së ulët zhvillojnë ndjeshmëri më të madhe, ata që i përkasin klasës së lartë janë më të aftë të njohin emocionet e njerëzve me të cilët ndërveprojnë (empatia kognitive).
Pabarazia ekonomike
Është e qartë se pabarazia ekonomike është pasojë e mënyrës në të cilën burimet ekonomike shpërndahen brenda një shoqërie. Mund të jetë pak a shumë homogjen. Siç mund ta shohim, shoqëritë e karakterizuara nga pabarazia janë më problematike për më të varfërit. Disa mund të përballen me probleme shëndetësore, obezitet, shtatzëni të padëshiruara dhe abuzim me drogën , si dhe më shumë krim. Por kjo nuk është e gjitha; Ka edhe probleme psikologjike. Njerëzit që jetojnë në kontekste sociale me një shkallë të lartë pabarazie janë më të demotivuar dhe, për rrjedhojë, të pakëndshëm ndaj të tjerëve dhe marrin pjesë më pak në aktivitete shoqërore.
Ka më pak ndërveprim, veçanërisht kur jetoni në lagje të ndryshme. Nga ana tjetër, shoqëritë në të cilat dallohet pabarazia janë më konkurruese. Kjo çon në një frikë të fortë për t’u nënçmuar, veçanërisht në mesin e njerëzve me një status veçanërisht të ulët; kjo pavarësisht se individi tenton të mbivlerësojë veten për ta shmangur atë.
Njerëzit jetojnë më mirë në kontekste sociale ku pabarazia është më e ulët, pasi përfitimet materiale dhe psikologjike janë më të mëdha. Megjithatë, dallimet ndërmjet klasave shoqërore janë më të vogla. Së fundi, sa më e madhe të jetë pabarazia në një vend, aq më shumë ka gjasa që banorët të pranojnë një shoqëri të përbërë nga pabarazi ose të kujdesen pak ose aspak për të.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
