Studimet e reja kanë treguar se gjendjet emocionale negative, të tilla si ndjenja e pakënaqur ose vetmia e zgjatur me kalimin e kohës, mund të përshpejtojnë plakjen dhe të shkurtojnë jetën.
Mendoni për një 40-vjeçar që duket si një 60-vjeçar ose një 60-vjeçar që duket si një 40-vjeçar. Kjo shumëllojshmëri ndodh për faktin se secili prej nesh ka një moshë kronologjike dhe një biologjike, dhe këto nuk shkojnë gjithmonë paralelisht. Ndërsa e para përcaktohet nga data e lindjes, e dyta varet nga intensiteti i procesit të plakjes dhe mund të ndikohet nga gjenetika, mënyra e jetesës dhe konteksti mjedisor. Për vite me radhë, kërkimet kanë testuar inteligjencën artificiale me synimin për të krijuar një mjet të ri, të aftë për të matur moshën biologjike të një personi bazuar në parametrat e shëndetit fizik. Megjithatë, ekziston një komponent kyç i shëndetit të njeriut që nuk është marrë parasysh në këto përpjekje: gjendja mendore dhe emocionale. Në vitin 2021, një studim dhjetëvjeçar i 2.3 milionë zelandezëve zbuloi një lidhje të fortë midis çrregullimeve mendore dhe fillimit të sëmundjeve fizike dhe vdekjes. Një studim tjetër nga i njëjti vit zbuloi se një histori e problemeve të shëndetit mendor lidhej me plakjen e përshpejtuar në moshën e mesme. Për më tepër, ky efekt i plakjes ndodhi shumë vite përpara se sëmundjet e tjera të lidhura me moshën të prireshin të shfaqeshin.
Nisur nga këto rezultate, një ekip studiuesish kinezë dhe amerikanë, i koordinuar nga Universiteti Kinez i Hong Kongut, më në fund ka arritur të “ndërtojë” një “orë plakjeje”. Është një algoritëm kompjuterik i të mësuarit të thellë që llogarit moshën biologjike të një personi bazuar në tregues të caktuar të shëndetit të tij fizik, si mikrobioma e zorrëve ose shënuesit e inflamacionit në gjak dhe gjendjen e tij mendore. Në këtë mënyrë, studiuesit shpresojnë që një ditë të parashikojnë se sa biologjikisht “i ri” apo “i moshuar” është një person. Rezultatet fillestare të studimit, të publikuara në revistën Aging, sugjerojnë se të qenit i pakënaqur mund të ketë një ndikim edhe më të keq se sëmundja dhe një mënyrë jetese të keqe. “Nëse parashikimi është i saktë, ora mund të ndihmojë ekspertët të kuptojnë pse disa individë plaken më shpejt se të tjerët dhe cilët faktorë të stilit të jetesës kontribuojnë në këtë proces të plakjes”.
Bazuar në ritmin me të cilin plaken, njerëzit mund të ndahen në njerëz që plaken ngadalë, normalisht dhe shpejt. Disa studime kanë treguar se rritja e moshës biologjike shoqërohet me vdekshmëri më të lartë nga të gjitha shkaqet, vulnerabilitetin ndaj infeksioneve dhe një sërë sëmundjesh jo të transmetueshme. Anasjelltas, një shkallë e ngadaltë e plakjes shoqërohet me shëndet më të mirë sesa bashkëmoshatarët e së njëjtës moshë. “Meqenëse orët e vjetra mund të zbulojnë kushte të ndryshme shëndetësore, si p.sh. plakja e përshpejtuar, ora që testuam mund të bëhet një mjet diagnostik dhe prognostik për të gjitha qëllimet për përfitimin e më shumë sektorëve afër kujdesit dhe shëndetit, si siguria dhe ushqimi”.
Algoritmi parashikoi gjithashtu se, ndërsa ndihesh i pakënaqur (ose i vetmuar) i vetëm kontribuon në shkurtimin e jetës me 0.35 vjet (përkundrazi, të kesh probleme me gjumin e zgjat atë me 0.44 vjet), vetëm pirja e duhanit plak me rreth 1.25 vjet. Kjo nuk do të thotë se duhani është më pak i rrezikshëm për shëndetin sesa depresioni apo vetmia, sepse ai mbetet një faktor rreziku kryesor për shumë kancere dhe sëmundje të zemrës, por se shuma e variablave të shumtë negativë psikologjikë (si një person i pamartuar (faktor që redukton jetëgjatësinë me 0,59 vjet), rrallë i lumtur (faktor që ul jetëgjatësinë me 0,59 vjet), i cili shpesh ndihet i pashpresë (faktor që redukton jetëgjatësinë me 0.28 vjeç) dhe ka probleme me gjumin (faktor që redukton jetëgjatësinë me 0.44 vjet) mund të ketë një ndikim më të madh në shëndetin e tyre kundrejt duhanpirjes si një faktor i vetëm. Si përfundim, një nivel i ulët i mirëqenies psikologjike ndikon negativisht në moshën biologjike ashtu si edhe në sëmundjet serioze dhe mënyrat e këqija të jetesës, por akumulimi i më shumë gjendjeve emocionale negative mund të përshpejtojë më shumë procesin e plakjes.
Burimi Today.it
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
