Teoria e guximit, një koncept që synon të parashikojë suksesin, shkon përtej asaj që mendohet zakonisht për inteligjencën. A është talenti i lindur apo i fituar? Kjo është një nga pyetjet kyçe që ka nxitur krijimin e teorisë së “Grit”, zhvilluar nga shkrimtarja dhe psikologia amerikane Angela Duckworth. Teoria e saj thekson se pasioni dhe këmbëngulja janë çelësat për të arritur çdo qëllim, duke ofruar një udhëzues për zhvillimin personal dhe profesional.
Në librin e saj, “Grit: The Power of Passion and Perseverance”, Duckworth paraqet idetë e saj se si këmbëngulja mund të ndikojë në sukses, duke fituar një reagim të fortë nga media dhe shkencëtarët e fushës. Ky fenomen është shtrirë globalisht dhe ka zgjuar një interes të madh për psikologjinë e suksesit dhe vendosmërinë.
Një studim i klasit të përsosur, eksperimenti i West Point
Në vitin 2004, Duckworth realizoi një hulumtim për të analizuar faktorët që ndikojnë në suksesin e kadetëve të rinj në Akademinë Ushtarake West Point. Ky institut është i njohur për kërkesat ekstreme dhe stërvitjet fizike dhe intelektuale të tij. Duckworth zhvilloi një test të veçantë që vlerësonte karakteristikat e individëve, duke përfshirë këmbënguljen dhe guximin për të arritur qëllime afatgjata. Pas studimeve dhe matjeve të saj, ajo konkludoi se këmbëngulja (ose Grit) ishte një nga faktoret më të rëndësishëm që përcaktonte suksesin e një personi, duke tejkaluar inteligjencën apo talentin natyror. Ky rezultat i dha Duckworth një platformë për të zhvilluar më tej teorinë e saj dhe për të argumentuar se aftësitë dhe sukseset e individëve varen më shumë nga puna e palodhur dhe këmbëngulja sesa nga ndihma e faktorëve të tjerë si arsimi apo pasuria.
Pasioni dhe përpjekja, formula e suksesit
Një nga idetë më të fuqishme të teorisë së Grit është se suksesi nuk është një çështje e thjeshtë e natyrës apo fatit. Duckworth thotë se suksesi është një formulë e thjeshtë: Talent + Përpjekje = Aftësi; Aftësi + Përpjekje = Sukses. Ajo beson se përpjekja është ajo që e shndërron talentin në aftësi, dhe qëndrueshmëria në përpjekje e kthen atë në sukses. Sipas saj, çdo individ mund të mësojë dhe zhvillojë aftësi të reja për sa kohë që është i gatshëm të investojë mundin dhe energjinë për të arritur qëllimet e tij. Në këtë kontekst, Duckworth argumenton se karakteri është një faktor kyç, dhe jo faktorët tradicionalë të suksesit si arsimi apo situata financiare. Ajo e mbështet këtë bindje me një ekuacion të famshëm: Talent + Përpjekje = Aftësi; Aftësi + Përpjekje = Sukses. Ky koncept nënkupton se çdo individ mund të arrijë sukses, pavarësisht nga pasuria e tij fillestare, duke investuar përpjekje të vazhdueshme.
Kritika dhe kufizime të teorisë
Pavarësisht nga ndikimi dhe tërheqja që ka pasur teoria e Duckworth, ajo nuk ka shpëtuar nga kritikët. Disa argumentojnë se teoria mund të jetë klasiste dhe raciste, duke marrë parasysh se Duckworth ka zhvilluar hulumtimet e saj në grupe privilegjuar, si kadetët e West Point dhe studentët në universitete të Ivy League. Ky fakt mund të shtrojë pyetje nëse këto parime mund të jenë gjithsesi të përshtatshme për të gjithë, veçanërisht për ata që nuk kanë një fillim të rehatshëm.
Në përfundim, teoria e Grit mbetet një koncept fuqizues që thekson rëndësinë e këmbënguljes dhe pasionit në përpjekjen për të arritur sukses, duke sfiduar idenë se inteligjenca dhe talenti janë ato që përcaktojnë fatin e individëve. Megjithatë, është e rëndësishme të merren parasysh edhe kufizimet dhe faktorët e tjerë që ndikojnë në mundësitë reale të individëve për të arritur sukses.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
