Rritja e vazhdueshme e çmimeve për mallrat dhe shërbimet thelbësore, si ushqimet, pijet, karburantet, energjia elektrike, uji, veshmbathjet dhe medikamentet, po ndikon drejtpërdrejt në jetën dhe mirëqenien e njerëzve anembanë globit. Megjithatë, ky fenomen është veçanërisht i rëndë për popullsinë e shteteve të vogla si Kosova dhe Shqipëria, ku pasiguria ekonomike dhe kufizimet e resurseve krijojnë sfida të jashtëzakonshme për jetesën e përditshme dhe shëndetin e qytetarëve. Këto rritje çmimesh kanë ndikime të shumta në shëndetin fizik dhe mendor të popullsisë, duke përkeqësuar cilësinë e jetës dhe duke rritur barrën sociale dhe ekonomike mbi qytetarët.
Ndikimi i rritjes së çmimeve në shëndetin e njerëzve
Niveli i ushqyerjes dhe shëndeti fizik
Kur çmimet e ushqimeve dhe pijeve rriten, shumë familje me të ardhura të ulëta përballen me vështirësi në sigurimin e një diete të shëndetshme dhe të balancuar. Kjo çon në kequshqyerje, mungesë të vitaminave dhe mineraleve të nevojshme, dhe rrit rrezikun për sëmundje kronike si diabeti dhe sëmundjet kardiovaskulare. Për shkak të kostove të larta, njerëzit shpesh detyrohen të zgjedhin ushqime më të lira, por më pak të shëndetshme, që përkeqësojnë më tej gjendjen shëndetësore.
Stresi dhe shëndeti mendor
Rritja e kostove të jetesës krijon një barrë të rëndë psikologjike për shumë familje, duke shkaktuar pasiguri dhe stres të vazhdueshëm. Ky stres kronik është një faktor kyç në zhvillimin e problemeve të shëndetit mendor, si ankthi dhe depresioni, dhe mund të përkeqësojë gjendjen fizike, duke dobësuar sistemin imunitar dhe duke shkaktuar probleme të tjera shëndetësore.
Qasja e kufizuar në kujdesin shëndetësor
Rritja e çmimeve të medikamenteve dhe shërbimeve mjekësore bën që shumë individë të humbasin qasjen në kujdesin shëndetësor të nevojshëm. Kjo sjell përkeqësimin e sëmundjeve që mund të trajtoheshin me ndërhyrje të hershme dhe një rritje të ndjeshme të rasteve të padiagnostikuara, duke përkeqësuar më tej gjendjen shëndetësore të popullatës.
Përkeqësimi i kushteve të jetës
Rritja e çmimeve të energjisë elektrike dhe ujit detyron shumë familje të kufizojnë përdorimin e këtyre burimeve të domosdoshme. Për shembull, gjatë dimrit, shumë njerëz nuk mund të përballojnë ngrohjen e shtëpive të tyre, duke i bërë më të ndjeshëm ndaj sëmundjeve si gripi apo pneumonia. Përveç kësaj, mungesa e qasjes në ujë të pastër dhe higjienë të duhur rrit rrezikun për sëmundje infektive dhe përkeqëson kushtet e përgjithshme sanitare.
Pse këto fenomene vazhdojnë në shtete të vogla si Kosova dhe Shqipëria?
Ekonomitë e dobëta dhe varësia nga importet
Ekonomitë e këtyre shteteve janë të vogla dhe shumë të ndjeshme ndaj ndryshimeve në tregjet ndërkombëtare. Shumë nga produktet bazë importohen, dhe kur çmimet globale rriten, kjo rritje përçohet menjëherë në tregjet vendase, duke e bërë të vështirë për popullsinë përballimin e kostove të jetesës.
Politikat ekonomike dhe qeverisja
Shpesh, politikat ekonomike në këto vende janë të ndikuara nga faktorë të jashtëm dhe të brendshëm, siç janë kushtëzimet e organizatave ndërkombëtare financiare dhe korrupsioni. Menaxhimi i dobët ekonomik dhe mungesa e politikave të qëndrueshme e bëjnë të vështirë frenimin e rritjes së çmimeve dhe mbrojtjen e qytetarëve nga pasojat negative.
Mungesa e mbështetjes sociale
Në krahasim me vendet më të zhvilluara, këto shtete kanë sisteme të dobëta të mbështetjes sociale. Shpesh, ndihma financiare për familjet në nevojë është e pamjaftueshme, dhe qasja në kujdes shëndetësor publik falas është e kufizuar, duke e bërë edhe më të vështirë përballimin e sfidave të përditshme.
Andaj mendoj se, rritja e çmimeve në këto shtete ka pasoja të rënda për shëndetin e popullsisë, dhe përmirësimi i kësaj gjendjeje kërkon ndërhyrje të qëndrueshme në politikat ekonomike dhe sociale për të mbrojtur qytetarët nga ndikimet negative të inflacionit dhe rritjes së kostove të jetesës.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
