Ka shumë konfuzion rreth fatit: disa besojnë se edhe para se të lindim, të gjitha gëzimet dhe hidhërimet tona janë hartuar tashmë, duke mohuar pothuajse ekzistencën e vullnetit të lirë. Pastaj ka nga ata që e krijojnë vetë fatin e tyre çdo ditë përmes zgjedhjeve dhe veprimeve të tyre. A mund ta shkruajmë vërtet komplotin e jetës sonë, apo gjithçka është e paracaktuar dhe a nuk mund të bëjmë gjë tjetër veçse t’i durojmë në mënyrë pasive ngjarjet e ekzistencës sonë?
Fatet e ndryshme të jetës sonë
Sandra “Eshewa” Saporito, autore dhe praktikuese në disiplinat Bio-Natyrale ka një shpjegim të detajuar mbi këtë: Kur mendojmë për fatin, mund të ndihemi sikur nuk kemi kontroll mbi jetën tonë : nëse gjithçka është vendosur që në fillim, a duhet t’i lëmë ngjarjet të rrjedhin me ne pa rezistencë? Duhet të sqarojmë se çfarë nënkuptojmë me fat.
Paracaktimi i jashtëm
Sipas enciklopedisë Treccani, fati është paracaktimi fatal i ngjarjeve; radha e ngjarjeve të konsideruara të paracaktuara dhe të nevojshme, përtej aftësisë njerëzore për vullnet dhe fuqi. Ngjarjet do të ndodhnin pavarësisht nga vullneti dhe veprimi i një personi. Për shembull, gjuha që flas do të varet nga vendi ku jetoj atë ditë. Nëse kam lindur në Itali, do të flas italisht. Nëse jam pasiv në lidhje me këtë fakt, do të flas vetëm atë gjuhë gjatë gjithë jetës sime. Megjithatë, nëse vendos që dua të flas një gjuhë të huaj dhe veproj konkretisht për ta bërë këtë (duke aktivizuar vullnetin tim të lirë), do ta tejkaloj këtë paracaktim.
Kam përdorur një shembull shumë bazik, por i njëjti model mund të zbatohet edhe për aspekte të tjera të jetës: arsimin, mirëqenien ekonomike, marrëdhëniet ndërpersonale, familjen dhe ” lulëzimin ” e përgjithshëm . Ne mund ta ndryshojmë këtë lloj fati. Natyrisht, do të duhet kohë, energji dhe përkushtim, por përmirësimi është i mundur dhe i dëshirueshëm. Pastaj, ekziston një lloj tjetër paracaktimi me të cilin lindim: natyra jonë.
Paracaktimi i brendshëm
Kjo natyrë përfaqëson atë që jemi thellë-thellë dhe të cilën nuk mund ta ndryshojmë pa ushtruar dhunë ndaj vetes, pasi përfaqëson një domosdoshmëri për ne. Për shembull, nëse që kur isha i vogël pasioni im më i madh ka qenë piktura dhe unë jam artist në zemër dhe shpirt, nëse për mua shprehja artistike është ” imazhi im i lindur ” (i ilustruar në Teorinë e Lisave të James Hillman), përpjekja për ta mohuar se do të jetë një akt dhune kundër meje, do të shkoj kundër natyrës sime. Megjithatë, të dyja këto fate kanë një gjë të përbashkët: ato përfaqësojnë një pikënisje. Ato janë ” paketa jonë e mirëseardhjes në botë ” (me disa gjëra të mira dhe disa më pak të mira, të trashëguara nga familja, kushtet e lindjes, etj.). Gabimi është të mendosh se e gjithë jeta jonë përmbahet në atë paketë; në realitet, ato janë mjete për të na ndihmuar të manifestojmë identitetin tonë më të thellë, ” kush jam ” tonë dhe ” pse jam këtu “.
Disa mund të lindin me një avantazh më të mirë se të tjerët, por ajo që do të bëjë vërtet ndryshimin nuk do të jetë paketa fillestare e mirëseardhjes, por aftësia jonë për të përdorur mjetet që ajo përmban për të jetuar më mirë, ndoshta duke zgjeruar, falë përvojave tona, mjetet që kemi në dispozicion. Ky është vullneti i lirë.
Vullneti i lirë është çelësi i fatit tuaj
Vullneti i lirë jo vetëm që na flet për lirinë për të zgjedhur dhe vepruar, por mbi të gjitha, na flet për përgjegjësinë. Shpesh e përdorim fatin si kurban kur nuk duam të veprojmë për të ndryshuar gjërat ose kur nuk duam të marrim përgjegjësi për veprimet tona; megjithatë, vullneti i lirë qëndron në anën e kundërt të kësaj dinamike, pasi përfaqëson manifestimin e fuqisë sonë personale për të drejtuar jetën tonë në një drejtim dhe jo në një tjetër. Nëse vullneti i lirë është i aftë të na i kthejë frenat e jetës sonë në duart tona, pse i dorëzohemi kaq me dëshirë fatit? Frikës. Mund të jetë frika që lidhet me margjinalizimin dhe braktisjen, izolimin nga një grup bashkëmoshatarësh, ose mund të jetë më shumë frikë e brendshme: a jemi vërtet të aftë ta bëjmë këtë? Po sikur të bëjmë zgjedhjen e gabuar dhe më vonë të pendohemi? Këto janë frikëra që na bllokojnë midis një të kaluare të palumtur dhe një të ardhmeje të pasigurt , duke na penguar të jemi të pranishëm në të vetmen kohë dhe hapësirë ku mund të veprojmë pa iu nënshtruar shtypjes së Fatit: këtu dhe tani. Prandaj, duhet të shkojmë përtej kufizimeve të imponuara nga ajo që kemi marrë në lindje dhe të krijojmë një jetë sipas shëmbëlltyrës sonë nëse duam vërtet të jemi në gjendje të themi se kemi qenë arkitektët e fatit tonë. Apo jo. Në fund të fundit, fuqia e vullnetit të lirë është liria për të zgjedhur.
Guximi për të ndryshuar
Për të qenë në gjendje të ndjekim rrugën që duam vërtet të ndjekim, është thelbësore të mësojmë të heqim dorë nga e kaluara, duke e kthyer shikimin tonë nga e tashmja dhe e ardhmja. Për të ndërmarrë këtë hap të rëndësishëm evolucionar, le të përpiqemi të vëzhgojmë se çfarë nuk shkon në ditën tonë: çfarë na shqetëson? Cila situatë na ndryshon menjëherë humorin? Pse ai person na bën të reagojmë në atë mënyrë? Cilat janë mendimet që përsërisim? Ne duhet të bëhemi vëzhgues të vëmendshëm të vetes sonë të brendshme , duke e kthyer shikimin nga brenda, të gatshëm të depërtojmë në errësirën tonë të brendshme. Ne mund ta bëjmë këtë çdo ditë, falë një ditari të përditshëm, momenteve të heshtjes së brendshme dhe momenteve krijuese ku arti mund të flasë për ne. Ne jemi të thirrur të krijojmë hapësirë brenda vetes për të mirëpritur qartësinë, risinë dhe hapat përpara në rrugën drejt vetëdijes.
Pra, le ta mirëpresim ndryshimin – llojin e shëndetshëm, konstruktiv dhe thelbësor. Le të jetë një lëvizje jetësore dhe e vërtetë, që synon përmirësimin e vetes dhe të botës!
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
