Gjysma e popullsisë së botës ka menstruacione dhe megjithatë produktet për t’i “menaxhuar” ato janë të shtrenjta. Por ajo e varfërisë së periudhës është një koncept që përfshin edhe varfërinë kulturore me të cilën flasim për ciklin menstrual. Dhe ne të gjithë e përjetojmë atë.
Për shumë prej nesh, tamponët, pecetat higjienike apo gotat e menstruacioneve janë vetëm një pjesë e jetës, një domosdoshmëri që ndodh çdo muaj dhe nga e cila nuk mund të shpëtojmë. Por edhe për këtë nuk mendojmë shumë. Për shumë prej nesh është krejtësisht normale të shkojmë në farmaci dhe supermarket për të blerë gjithçka që nevojitet për tamponizuar, absorbuar, përmbajtur, pastruar gjakun menstrual dhe ndoshta ilaçe që na ndihmojnë të mos përjetojmë të gjitha pasojat e bezdisshme të menstruacioneve: që nga diarreja. Ka nga ata që nga ana tjetër i konsiderojnë të gjitha këto produkte si produkte luksi. Sepse ato janë.
TË KENI MENSTRUKSIONE NUK ËSHTË ZGJEDHJE
Gratë – dhe njerëzit me mitër – kanë menstruacione që kur ekzistojnë qeniet njerëzore, por ato ende nuk janë normalizuar dhe për këtë arsye ende trajtohen sikur të ishin një sëmundje. Gjithashtu për t’u turpëruar. Në fakt, varfëria menstruale ekziston në të gjithë botën, diçka që për shumë prej nesh nuk do të thotë absolutisht asgjë, por që për shumë prej nesh, në botë, do të thotë të mos kesh mundësi për të përballuar sapunët dhe peshqirët higjienikë. Prandaj, ata nuk mund ta trajtojnë ciklin në mënyrë absolute, më pak të sigurt dhe dinjitoz.
PERIUDHA E VARFËRISË
Përkufizimi që ofron Action Aid për Varfërinë periodike, ose varfërinë menstruale, është si vijon: një realitet që prek nga afër shumë gra dhe vajza, në ato zona të botës ku të kesh një periudhë do të thotë të përballesh me shumë probleme. Nga pamundësia për të garantuar higjienën personale deri te mungesa e parave për të blerë peceta higjienike, nga vështirësitë për të ndjekur shkollën e deri te stigmatizimi dhe tabutë që ekzistojnë ende rreth kësaj çështjeje. Është gabim të kufizosh varfërinë periodike në vendet e largëta: në vitin 2020 Gazeta Zyrtare e Bashkimit Evropian deklaroi se “Beson se periudha e varfërisë e është një problem i vazhdueshëm në BE, në lidhje me të cilin Plan International UK vlerëson se një vajzë në dhjetë nuk mund të përballojë produktet sanitare”.
Pasojat e periudhës së varfërisë janë të gjera: për shumë njerëz, mungesa e prodhimeve do të thotë se ata humbasin shkollën ose ditët e punës, gjë që vë në rrezik arsimimin ose pavarësinë e tyre ekonomike, e cila nga ana tjetër vë në rrezik ekonominë e vendit. Vendi ku ato banojnë. Dhe po: aksesi i grave në tregun e punës rrit GDP-në e vendeve.
Për shumë vajza – dhe ne nuk po mendojmë për Afrikën apo Indinë, por për periferitë tona, periferitë në një kuptim social jogjeografik – të braktisësh shkollën ose të mos jesh në gjendje të garantosh një punë të sigurt do të thotë të përballesh me martesat e hershme, përjashtimin social dhe dhunën dhe shtatzënitë e hershme.
Në këtë kuptim, dhe me dinamika të ndryshme për çdo vend, periudha e varfërisë është një problem global i shkaktuar nga stigma e menstruacioneve dhe nga kultura e turpit.
NËSE MESHKUJVE DO T’U NEVOJITEJ TAMPONI DO TA KISHIN FALAS
Po si nuk ndalet? Në të gjithë botën, gratë dhe vajzat kanë më pak fuqi sociale, ekonomike dhe politike. Në nivel global, gratë paguhen mesatarisht 24% më pak se burrat, gjë që i vendos ato në një pozicion për të zotëruar më pak pushtet. Në shtëpi dhe në hapësira publike. Në fakt, shumë meme aktiviste fokusohen në faktin se nëse meshkujt do të kishin periodat e tyre – ose në çdo rast një domosdoshmëri mujore që zgjat gjithë jetën – tamponët do të kishin qenë gjithmonë falas. Aq sa letra higjienike, sapuni dhe sediljet e tualetit njëpërdorimshme ofrohen pa pagesë në banjat e çdo hapësire publike, por produktet menstruale nuk ofrohen. Vendi i parë në botë që i dha falas, për rreth një vit, gusht 2022, ishte Skocia. Të tjerët, duke përfshirë Zelandën e Re dhe Kenian, shpërndajnë produkte falas vetëm në shkollat publike.
Në vend të kësaj, me më pak para, më pak dukshmëri dhe më pak fuqi politike për të ndryshuar mënyrën se si janë gjërat, gratë dhe vajzat mund të përjetojnë me kënaqësi varfërinë e periudhës me gjithçka që ajo përfshin, nga sëmundjet tek përdorimi i zgjatur i të njëjtit bllok deri tek përjashtimi social.
MBROJTJA E MESHKUJVE NGA MENSTRUACIONET
Stigma menstruale është një term i gjerë që përfshin të gjitha llojet e diskriminimit të përjetuar nga njerëzit që kanë menstruacione. Nga çështjet fizike të tilla si mungesa e mundshme e aksesit në kanalizime, te turpërimi i njerëzve me menstruacione të cilësuara si ‘të pista’ ose ‘të papastra’. Stigma e menstruacioneve është në rrënjë të kostos së lartë të produkteve të përdorura zakonisht për të kontrolluar menstruacionet dhe rezulton në një cilësi më të ulët të jetës për të gjithë njerëzit me mitër. Menstruacionet, nga ana tjetër, janë normale dhe natyrale, ndodhin çdo muaj për më shumë se 40 vjet, por, siç u përmend, në një shoqëri të drejtuar nga burrat nuk është as normale dhe as e natyrshme t’i kesh ato.
SI TË NORMALIZOHEN MENSTRUACIONET
Vitet e fundit, kultura jonë ka parë një rritje të aktivizmit feminist, i cili gjithashtu kërkon të lërë pas stigmën e periudhës dhe të promovojë një kulturë të mosdiskriminimit dhe barazisë, shoqërore dhe ekonomike, duke filluar me produktet e higjienës femërore falas.
Veprimi më i thjeshtë që një person mund të ndërmarrë për t’i dhënë fund stigmës së periodave është të flasë hapur për menstruacionet, shqetësimin fizik dhe koston e produkteve, pa përdorur fjalë kodike ose një zë të ulët.
Menaxhimi i menstruacioneve në mënyrë të sigurt dhe higjienike nuk duhet të jetë një luks apo shpenzim. Ka njerëz të pasur për të cilët 150 euro në muaj nuk janë asgjë, nuk do të thotë se duhet t’i shpenzojnë. Në çdo rast, ndërsa presin që ato të bëhen falas, ata mund t’u dhurojnë produkte atyre që kanë vështirësi t’i përballojnë ato.
Burimi Alfemminile/ Revista Psikologjia
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
