Kur dimri troket në derë, muaji i fundit i vitit, me ditët më të shkurtra, natyrën që ftohet, ritmet që presin, mund të sjellë me vete jo vetëm gëzim e bashkësi, por edhe tension, pritshmëri, ndjenja vetmie apo ankthi. Në këtë periudhë, akti i përqafimit merr një dimension të veçantë: ai nuk është vetëm përshëndetje, por mund të shndërrohet në mburojë kundër ankthit.
Psikologët dhe neurologët kanë zbuluar se kontakti fizik, në veçanti përqafimi, të paktën kur është i pranuar, i sinqertë dhe i sigurt, ofron përfitime të rëndësishme për shëndetin mendor.
Për shembull, në një studim me 404 të rritur, u pa se sa më shpesh të merrej një përqafim, aq më ulur ishte probabiliteti për ankth apo depresion. Një tjetër studim eksperimental zbuloi se të marrësh një përqafim ose të bësh një veprim vetëshpërblyes çonte në nivele më të ulëta kortizoli, hormonit të stresit – pas një situate të stresuar.
Pra, përqafimi vepron në disa mënyra: si shprehje të përkrahjes sociale, si stimulim i ndjenjës së sigurisë dhe përkatësisë, dhe edhe si mekanizëm fiziologjik që modifikon reagimin e trupit ndaj stresit.
Si dhe pse përqafimi pakëson ankthin?
1.Ndjenjë përkrahjeje sociale – Kur ndiejmë se jemi të mbështetur nga të tjerët, ankthi bie. Hulumtimi ka treguar se përqafimet përbëjnë një formë shumë konkrete, fizikisht të prekshme të mbështetjes sociale, dhe kjo duket të jetë pjesë e mekanizmit që i mbron njerëzit nga ndikimi i konflikteve apo tensioneve sociale.
2.Largimi i reagimit fiziologjik të stresit – Stresi, veçanërisht ankthi i situatave të panjohura ose pritshmërisë së keqe, shfaqet jo vetëm si ndjenjë, por edhe me aktivizim të sistemit nervor autonom dhe të aksit HPA (hipotalamus-hipofizë-adrenale). Përqafimi duket të ulë nivelin e kortizolit dhe të përshpejtojë rikuperimin pas stresit.
3.Kohëzgjatja dhe frekuenca – Studime të fundit tregojnë se frekuenca e përqafimeve ka rëndësi – për shembull, më shumë përqafime në ditë lidhen me një reagim më të qetë të aksit të stresit ditën tjetër. Përqafimi i thjeshtë mund të mos jetë gjithmonë “zgjidhje” për ankthin e thellë, por është një pjesë e rëndësishme në rrjetin mbështetës.
4.Konteksti i muajit dhjetor – Muaji dhjetor na sjell festa, pritshmëri, por edhe lodhje, mungesë dritash të diellit në disa vende, ditë më të shkurtra – të gjitha këto mund të kontribuojnë në rritjen e ankthit. Në diellin më të pakët, në rutine të ndryshuar, në luksin e pritshmërive – përqafimi mund të jetë veçanërisht i rëndësishëm. Ai i sjell momentet e ngrohtësisë, të prekjes, të pranisë – gjëra që shtyjnë larg ndjenjën e izolimit dhe të ankthit. Kështu, në këtë kohë të vitit, vëmendja ndaj përqafimeve – si një ritual – mund të jetë një strategji mbështetëse.
Rekomandime praktike
Përpiqu të shkosh për të paktën një përqafim të sinqertë çdo ditë me dikë që ndjen siguri: familjar, mik(i) i mirë, partner.
Në ditët kur je vetëm/e ose mungon përqafimi nga të tjerët, provo vetështrëngim: përqafimi i vetes të qetëson trupinrezulton të jetë tërësisht efektive sipas studimeve.
Jepi vetes dhe të tjerëve kohë të qëndrueshme për përqafim jo vetëm një përshëndetje të shpejtë, por të qëndrueshëm (ndoshta 10-20 sekonda) nëse është i mundur, për ta bërë përqafimin sa më të thellë dhe të efektshëm.
Krijo ritual të përqafimit në muajin dhjetor: p.sh., çdo mbrëmje para se të flini, ose çdo ditë kur takoheni – që të forcosh lidhjen dhe të reduktohesh ndjesinë e vetmisë ose ankthit.
Kombino përqafimin me fjalë mbështetëse: “Jam këtu për ty”, “Më vjen mirë që je”, etj. Kjo rrit përfitimin social dhe emocional.
Kufizime dhe kujdes
Natyrisht, përqafimi nuk është zgjidhje për çdo lloj ankthi – për persona me çrregullime ankthi klinike, për shembull, mund të jetë një pjesë e ndërhyrjes, por jo e vetme. Disa njerëz kanë barrierë për kontakti fizik – për historinë e tyre, për preferencat personale – dhe këtu duhet respektuar hapësira dhe zgjedhja. Gjithashtu, duhet pasur kujdes që përqafimi të bëhet në një ambient të sigurt dhe të dëshiruar nga të dy palët. Studime të mëdha paralajmërojnë se jo çdo përqafim është efektiv: cilësia, sinqeriteti, marrëdhënia me personin tjetër luajnë rol.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
