Periudha e jetës që quhet fëmijëri është një fazë vendimtare për ne. Ajo është pikërisht nëpërmjet modelit të lidhjes që fëmija ndërton identitetin e tij: Ai mëson të interpretojë informacione nga bota e jashtme dhe zhvillon një lloj “skenari” rreth modaliteteve të tij relacionale. Ja përse traumat dhe plagët e fëmijërisë mbeten te ne, na lënë të papërshtatshëm dhe shohim ndikimin e tyre edhe gjatë moshës së rritur.
Sigmund Frojdi, pohoi se përvojat traumatike të jetuara në fëmijëri përcaktojnë në të ardhmen prirjen për t’u mbrojtur nga përsëritja e situatave të ngjashme, në mënyrë që të mos ndiejnë më shumë dhimbje psikike.
Humbja e fëmijërisë – “Nuk kam pasur fëmijëri”
Kur njerëzit përjetojnë një fëmijëri veçanërisht stresuese, zakonisht nuk mund të kujtojnë shumë nga vitet e tyre të hershme. Këta njerëz shpesh thonë: “Nuk kam pasur fëmijëri” ose “Nuk mbaj mend shumë për kohën kur isha fëmijë”. Ata mund të kujtojnë momente veçanërisht të gjalla, të njohura si “kujtime të shndritshme”, por ato momente nuk kanë kontekst, kështu që nuk kanë shumë kuptim për personin. Është normale që ata nuk kanë një histori shumë të qartë të vetes së tyre si fëmijë, derisa të arrijnë adoleshencën apo edhe moshën e hershme të rritur.
Pjesë të humbura të vetes – “Më duket sikur më mungon diçka”
Për shkak të traumave të fëmijërisë, fëmijët shpesh reagojnë duke shkëputur pjesë të rëndësishme të vetes për të mbijetuar, është një lloj mekanizmi i shoqërimit. Këta njerëz shpesh thonë: “Gjithmonë kam ndjerë se më mungon diçka, por nuk e di se çfarë është.” Problemi është se ata priren të shkëputen nga zonat e ndjeshme, duke përforcuar sfera të tjera, si një masë kompensuese për t’i shpëtuar vuajtjeve emocionale.
Shmang veten – “Ndihem i pavlerë”
Shumë njerëz që kanë vuajtur nga traumat e fëmijërisë thonë: “Nuk më pëlqen të mendoj për veten, por më bën të ndihem keq.” Kjo ndjenjë është veçanërisht e fortë kur trauma lidhet me njerëz të rëndësishëm dhe domethënës në jetën e tyre, si prindërit ose vëllezërit e motrat. Këta njerëz mund të mësojnë të jetojnë të shkëputur nga “egoja” e tyre, por kjo shpesh i çon ata në sjellje vetëshkatërruese ose pakënaqësi të thellë, sepse ata nuk e dinë me të vërtetë se çfarë duan dhe nuk mund të ndërtojnë një projekt të qëndrueshëm jetësor.
Marrëdhëniet shkatërruese – “Unë tërheq njerëzit e gabuar”
Nuk është e pazakontë që njerëzit e traumatizuar nga prindërit ose kujdestarët të përfundojnë duke krijuar miqësi, marrëdhënie romantike ose edhe marrëdhënie pune që nuk janë të mira për ta. Shpesh thonë shprehje si “tërheq njerëz që nuk më pëlqejnë”ose “më duket se kam një magnet për njerëzit që më lëndojnë”. Problemi është se këta njerëz takojnë individë që përshtaten me identitetin e tyre traumatik, edhe nëse përpiqen të marrin vendime të ndryshme ose se të tjerët i paralajmërojnë se këto marrëdhënie nuk janë të mira. Kjo krijon një rreth vicioz të ri-traumatizimit nëpërmjet përsëritjes së së kaluarës.Si rezultat, ata mund të përfundojnë të rrethuar nga njerëz emocionalisht të paarritshëm, të dhunshëm ose narcisistë, ose të përfundojnë duke u përpjekur për të shpëtuar dhe “vendosur” njerëzit me të cilët kanë një marrëdhënie, duke marrë rolin e “shpëtimtarit”.
Shkëputja emocionale e identitetit – “Nuk ndjej emocione”
Kur ndjenjat nuk kanë vend në familjen e origjinës, ndjenjat ndahen nga identiteti. Nëse një person është rritur me fraza të tilla si “të qarit është i dobët” ose është ndëshkuar ose qortuar sa herë që ka shprehur emocionet e tij, ai nuk mund të zhvillojë një lidhje të shëndetshme me këtë pjesë të “egos” së tij. Ndjenjat do të vazhdojnë të jenë të pranishme, edhe nëse shumë njerëz besojnë se “nuk janë emocionalë” ose se “ndjenjat janë thjesht një bezdi”. Për këtë arsye, emocionet do të përfundojnë duke krijuar konfuzion dhe kaos, pasi ai person nuk do të jetë në gjendje t’i njohë dhe t’i menaxhojë ato në mënyrë të sigurt, sepse ai vetëm ka mësuar t’i fshehë dhe t’i shtypë ato.
Problemi është se kemi nevojë edhe për ndjenja për të marrë vendime të mira në jetë. Kjo mund të na shtyjë të marrim vendime impulsive dhe të dëmtojmë marrëdhëniet me të tjerët.
Por ka dy çelësa bazë për këtë:
Kuptoje se tani jemi të sigurt dhe nuk jemi më ai fëmijë i frikësuar
Mendoni se, edhe pse të rritur, ka të ngjarë që të vazhdojmë t’i përpunojmë emocionalisht përvojat traumatike kur jemi fëmijë.
Burimi/Psicoadvisor.com
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
