Prekja nga njerëzit që duam është shumë më tepër se një nevojë biologjike. Është pjesë e gjuhës sonë, do të thotë të ushqejmë nevojat emocionale dhe të vërtetojmë dashurinë, të shuajmë frikën dhe të na japësh oksitocinë. Kur e gjithë kjo mungon, lëkura bëhet e uritur, rritet stresi dhe madje edhe shqetësimi fizik.
Lëkura është organi ynë më i madh shqisor. Prekja, nga ana e saj, është shqisa e parë që fitojmë së bashku me nuhatjen. Nuk është rastësi që kontakti lëkurë më lëkurë me fëmijët, veçanërisht të porsalindurit para kohe, nxit zhvillimin e zonës somatosensore të trurit, duke optimizuar kështu zhvillimin kognitiv, perceptiv dhe social, si dhe fizik. Ashtu si kafshët, edhe njerëzit kanë nevojë për këtë kontakt, dhe jo vetëm në fazat e hershme të jetës së tyre. Për shembull, proceset e vëmendjes dhe të komunikimit pësojnë një përmirësim të dukshëm tek të moshuarit që marrin përqafime, përkëdhelje dhe që gëzojnë kontakt fizik të shprehur me gjeste dashurie. Përveç kësaj, ata ndjehen më pak të lodhur dhe përjetojnë më pak dhimbje kyçesh.
Truri ynë ka nevojë për kontakt fizik me njerëz të rëndësishëm për të gjetur ekuilibrin emocional që nxit qetësinë psikologjike. Vitet e fundit, shkenca ka zbuluar shumë procese të tjera të lidhura me prekjen, për të cilat ne nuk ishim në dijeni. Le të thellohemi më thellë në temë në rreshtat e mëposhtëm.
Prekja, jo thjesht një nevojë biologjike
Të gjithë kanë nevojë të prekin dhe të preken për të komunikuar dashuri, për të ndihmuar, për të marrë ose për të dhënë ngushëllim… Është e njohur dhe shkenca e ka demonstruar në mënyrë empirike ndër vite. Por tani është zbuluar një aspekt edhe më interesant. Matthew Hertenstein, një psikolog në Universitetin DePauw, Indiana (Shtetet e Bashkuara), kreu një studim mbi kontaktin njerëzor dhe zbuloi se prekja madje na lejon të perceptojmë emocionet. Eksperimenti u krye në vitin 2009 në një grup prej 248 personash, të cilët, një herë me sy të lidhur, u përkëdhelën nga të huajt për 5 sekonda.
Edhe pse befasuese, 75% e këtyre njerëzve ishin në gjendje të dallonin shqetësimin, frikën, trishtimin, zemërimin, simpatinë apo edhe lumturinë e atyre që po i preknin. Studimi hodhi themelet për kërkime të reja, si ai i mëvonshëm i kryer nga Dr. Tiffany Field, drejtore e Institutit të Kërkimeve Tektike në Universitetin e Majamit. Field arriti në konkluzionet që parashtruam në paragrafin vijues.
Ne jemi të aftë të dërgojmë, marrim dhe interpretojmë sinjale emocionale përmes prekjes
Një fizioterapist i përdor duart jo vetëm si një mjet pune: përmes tyre ai mund të lexojë edhe shqetësimet, tensionet, emocionet e pafavorshme, kontraktimet intensifikuara. Nga ana tjetër, ato duar eksperte jo vetëm që qetësojnë dhimbjen dhe përmirësojnë lëvizshmërinë, por gjithashtu kanë aftësinë e mrekullueshme për të përcjellë mirëqenien tek ne. Autorët e këtij studimi nënvizojnë nevojën për t’u thelluar në temë duke analizuar një kampion më të madh të popullsisë. Sidoqoftë, hipoteza e mëposhtme është krijuar tashmë:
Nevoja për të prekur dhe për t’u prekur shkon përtej ofrimit të dashurisë. Nga pikëpamja evolucionare, ne kemi fituar aftësinë për të perceptuar gjendjen emocionale të të tjerëve përmes prekjes. Kjo na lejon t’u japim lehtësi atyre që vuajnë nga një përqafim ose një përkëdhelje.
Korteksi somatosensor primar dhe përfshirja e tij në kontakt
Deri kohët e fundit, neurologët mendonin se korteksi somatosensor na lejonte të dekodojmë cilësitë themelore si të dimë nëse një sipërfaqe është e lëmuar apo e ashpër, nëse temperatura e saj është e lartë apo e ftohtë etj. Falë zbulimeve të reja në lidhje me marrëdhënien midis shqisës së prekjes dhe emocioneve, ne e dimë se funksionet e saj shkojnë përtej kësaj.
Kjo zonë e trurit tonë është gjithashtu e lidhur me komponentët socialë dhe emocionalë. Për shembull, na ndihmon të perceptojmë tensionin ose shqetësimin tek fëmijët tanë dhe të kërkojmë afërsinë e tyre për t’i përqafuar. Nëpërmjet këtij kontakti, ne ofrojmë rehati, siguri dhe sigurisht dashurinë tonë.
Michael Spezio, psikolog në Scripps College dhe autor i këtij studimi, na thotë se prekja nuk është vetëm një përvojë fizike: është një përvojë emocionale dhe një formë komunikimi. Është një mekanizëm përmes të cilit ne jemi në gjendje t’i kuptojmë të tjerët dhe t’u përgjigjemi atyre pa pasur nevojë për fjalë.
Gjuha e prekjes është brenda mundësive tona
Gjatë gjithë jetës suaj nuk merrni kurrë aq shumë përvoja shqisore përmes prekjes sa kur jeni fëmijë. Në të njëjtën mënyrë, kultura dhe edukimi i marrë lehtësojnë ose ngadalësojnë këtë formë komunikimi, pra dhënia e përkëdheljeve dhe përqafimeve në moshë madhore. Edhe atletët përdorin prekjen (një prekje, një përkëdhelje, një përqafim) për të mbështetur njëri-tjetrin në një moment emocional intensiv si një lojë. Këto janë momente kur duhet diçka më shumë se një fjalë. Dhe funksionon. Prandaj jemi të bindur se përdorimi i kësaj gjuhe është thelbësor. Sepse prekja dhe prekja shkon përtej një nevoje të thjeshtë biologjike. Është një bazë sociale që na lejon të përmirësojmë universin tonë emocional.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
