Studimet e fundit në neuroshkencë po ndryshojnë mënyrën se si i kuptojmë proteinat që ndihmojnë komunikimin mes qelizave të trurit. Tradicionalisht, proteinat sinoptike, ato që ndodhen në nyjet e sinapsave ku neuronet komunikojnë mes tyre, janë parë si komponente pasive që ndihmojnë vetëm në transmetimin e sinjaleve elektrike. Por kërkime të reja kanë zbuluar se këto proteina kanë role shumë më komplekse dhe të ndryshme nga sa mendohej më parë.
Një nga zbulimet më të rëndësishme lidhet me proteinën neuroliginë, e cila është parë prej kohësh si një strukturë që ndihmon në ngjitjen e dy neuronëve në sinapsë. Tani shkencëtarët po kuptojnë se neuroliginat kanë ndikim të madh në mënyrën si formohen dhe modifikohen lidhjet nervore gjatë jetës. Ato nuk janë thjesht “ngjitëse”, por luajnë rol në përzgjedhjen e sinjaleve që kalojnë në tru, duke ndikuar drejtpërdrejt në kujtesë, të mësuarit dhe sjelljet emocionale.
Një tjetër proteinë që po rishikohet është synapsin, e cila më parë mendohej se vetëm organizonte depozitat e neurotransmetuesve në fundin e neuroneve. Tani dihet se ajo ndihmon në rregullimin e ritmit dhe intensitetit të transmetimit sinaptik, duke ndikuar në mënyrë aktive në komunikimin ndërmjet qelizave nervore dhe në fleksibilitetin e rrjeteve neuronale.
Këto zbulime kanë rëndësi të madhe jo vetëm për të kuptuar funksionimin e trurit në mënyrë më të detajuar, por edhe për trajtimin e sëmundjeve neurologjike. Disa çrregullime si autizmi, skizofrenia dhe sëmundja e Alzheimerit lidhen ngushtë me keqfunksionimin e këtyre proteinave. Kjo do të thotë se duke kuptuar rolet e tyre të reja, mund të zhvillohen terapi më të targetuara dhe efektive.
Në përfundim, truri është një sistem shumë kompleks, dhe studimi i vazhdueshëm i proteinave sinaptike po zbulon se ato janë shumë më aktive dhe të specializuara se sa është menduar më parë. Ky ndryshim paradigme në neuroshkencë mund të hapë rrugë për ndërhyrje të reja mjekësore dhe për një kuptim më të thellë të vetëdijes dhe funksionimit të mendjes njerëzore.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
