Përgatiti Orjona Tresa
Të gjithë kemi hasur në jetën tonë persona që janë të vrazhdë, të mbyllur në vetvete, që reagojnë ashpër ndaj të tjerëve, ndihen gjithnjë të sulmuar, kritikojnë pa pushim dhe janë të pakënaqur me gjithçka. Ata nuk dinë të falenderojnë, nuk e njohin bashkëpunimin, madje nuk dinë kurrë të fusin dorën në xhep, dhe shpesh krijojnë tensione të panevojshme. Por çfarë fshihet pas kësaj sjelljeje? A janë vërtet “njerëz të këqij”, apo ka një shpjegim më të thellë psikologjik?
1.Kuptimi i këtyre individëve: Rrënjët psikologjike
a.Mekanizmat mbrojtës të egos – Shpesh, individët që sillen në mënyrë të ashpër e mbrojtëse janë duke përdorur mekanizma psikologjikë për të mbrojtur veten nga dhimbje të mëparshme. Ata janë rritur ndoshta në një ambient ku janë ndier të refuzuar, të nëpërkëmbur apo të pavlerësuar. Tani, në moshën e rritur, e vetmja mënyrë për të mos u ndjerë sërish të lënduar është të sulmojnë para se të sulmohen.
b.Sindroma e refuzimit të vazhdueshëm
Këta individë kanë ndjenja të brendshme të mosvlerësimit dhe frikë se nuk janë të dashur për askënd. Prandaj çdo kritikë, sugjerim apo edhe sjellje neutrale nga të tjerët interpretohet si sulm personal. Reagimi? Sulm mbrojtës, agresion verbal, largim emocional.
c.Paranoja sociale dhe mungesa e besimit
Për shkak të përvojave të hidhura ose personalitetit të formuar nën stres dhe mosbesim, ata e shohin botën si një vend ku “gjithkush është kundër tyre” dhe mendojnë se të tjerët kanë gjithmonë një qëllim të fshehtë. Kjo paranojë sociale i bën të vështirë komunikimin e sinqertë dhe ndërtimin e marrëdhënieve të shëndetshme.
d.Narcizizmi i mbrojtur
Në disa raste, individi krijon një maskë superioriteti (duke u ankuar, duke kritikuar, duke mos falënderuar) për të fshehur vetëvlerësimin e ulët. Ata e përbuzin ndihmën, nuk pranojnë të japin apo të qerasin, sepse në thelb ndihen të varfër emocionalisht.
2.Si të përgjigjemi pa u konfliktuar?
Në vend që të biem në të njëjtën kurth emocional, mund të përdorim disa teknika komunikimi që ndihmojnë në ruajtjen e qetësisë sonë dhe vendosjen e kufijve pa krijuar konflikt:
a.Mos merr gjithçka personale
Mbaje mend: sjellja e tyre flet më shumë për ta sesa për ty. Në vend që të reagosh emocionalisht, përpiqu të kuptosh motivimin e tyre të brendshëm.
Shembull përgjigjeje: “Po e kuptoj që ndihesh keq për këtë situatë. Do mundohem të të dëgjoj më mirë.”
b.Vendos kufij të qartë, por me ton të butë
Nuk është e nevojshme të bërtasim për t’u dëgjuar. Një “jo” e thënë me qetësi ka më shumë fuqi sesa një “po” e thënë me zemërim.
Shembull përgjigjeje: “Më vjen keq, por nuk më duket e drejtë të flitet në atë mënyrë. Le ta provojmë ndryshe.”
c.Përdor komunikim pasiv-aktiv (jo agresiv)
Ky lloj komunikimi është kur e shpreh mendimin tënd pa fyer, pa sharë, por edhe pa e nënvlerësuar veten.
Shembull përgjigjeje: “Kur flitet në atë mënyrë, më bëhet e vështirë të bisedoj. Do doja një mënyrë më të qetë.”
d.Teknikat e jo përshkallëzimit
Nëse ndjen që po fillon një konflikt, përpiqu të mos reagosh menjëherë. Merr frymë thellë, ndalo për një sekondë dhe pastaj përgjigju me një fjali që ul tensionin.
Shembull: “Po ndjej që po flasim me nerva. Le të kthehemi te kjo bisedë pak më vonë kur të jemi më të qetë.”
e.Mos i jep gjithmonë “karburant” reagimit të tyre
Ndonjëherë, më e mençura është të mos reagosh fare. Refuzimi për t’u përfshirë në provokim është formë e fuqishme mbrojtjeje.
Shembull përgjigjeje me humor ose neutralitet: “Eh, secili ka ditët e veta të vështira. S’po e marr personale.”
3.Në vend të përfundimit: Empati me kufij
Nuk duhet të bëhemi psikologë të gjithë, por duhet të jemi njerëz që i kuptojnë të tjerët pa lejuar që të lëndohen vetë. Nëse ke të bësh shpesh me këta individë, mbaje mend tre fjalë kyçe: kuptim – kufij – qetësi. Të kuptosh nuk do të thotë të tolerosh gjithçka. Vendosja e kufijve është domosdoshmëri për shëndetin tënd mendor. Dhe ruajtja e qetësisë është fuqi.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
