Kur shikojmë një ndeshje, duket se ndihemi personalisht të përfshirë: jemi të lumtur nëse skuadra jonë fiton dhe të trishtuar nëse humbet. Në realitet, kjo varet nga neuronet e pasqyrës, të cilat na lejojnë të identifikohemi me veprimet dhe emocionet e të tjerëve. Falë tyre edhe ata që nuk e ndjekin futbollin emocionohen kur luan kombëtarja e tyre.
Në realitet, dukuria ku duke parë një ndeshje sportive, jo vetëm një ndeshje futbolli, por edhe një ndeshje tenisi, ndihemi sikur të ishim vetë në fushë ka një shpjegim shkencor: gjithçka varet nga disa mekanizma që ato aktivizohen në trurin tonë dhe nga i cili askush nuk është i imunizuar.
Roli i neuroneve të pasqyrës
Tifozët e dinë mirë këtë. Kur shikoni ekipin tuaj të preferuar duke luajtur, ju ndjeni empati deri në pikën që ndiheni të përfshirë personalisht. Është pothuajse sikur po e luanit vetë atë lojë. Kjo u ndodh tifozëve, por edhe të gjithëve kur luan kombëtarja. Nuk ka nevojë të jesh tifoz futbolli për të qëndruar i mbërthyer pas ekranit kur kombëtarja jote luan një ndeshje në Kampionatin Evropian ose Kupën e Botës. Por çfarë na shtyn të ndjehemi kaq shumë me ekipin tonë?
Përgjigja qëndron në mekanizmat që aktivizojnë neuronet tona të pasqyrës. Siç sugjeron emri, kjo kategori e veçantë e neuroneve luan një rol themelor në aktivizimin e ndjeshmërisë, domethënë në atë ndjenjë që konsiston në aftësinë për të “vënë veten në vendin e tjetrit” dhe për të ndjerë atë që tjetri ndjen sikur të ishim duke u përpjekur vetëm. Zbulimi i këtyre qelizave të trurit, i cili ndodhi vetëm disa dekada më parë, në vitet 1990 nga një grup studiuesish italianë të udhëhequr nga Giacomo Rizzolatti, shënoi një pikë kthese në fushën e Neuroshkencës, shkruan një artikull i dedikuar në Fanpage.it. Neuronet pasqyrë luajnë gjithashtu një rol vendimtar në mekanizmat e imitimit dhe në marrëdhëniet shoqërore.
Edhe ata që nuk e ndjekin futbollin emocionohen duke parë kombëtaren
Në fakt, është falë neuroneve pasqyrë që ne përjetojmë emocione kur vëzhgojmë dikë tjetër duke i përjetuar ato. Është e qartë se sa më e madhe të jetë lidhja që kemi me personin në fjalë, aq më i madh do të jetë veprimi i neuroneve të pasqyrës: kjo është arsyeja pse një tifoz emocionohet kur shikon lojën e ekipit të tij, sigurisht më shumë se sa mundet dikush që nuk ndjek futboll. Po kështu, kjo shpjegon pse edhe ata që normalisht nuk mbështesin asnjë ekip emocionohen, si një tifoz, kur shikojnë kombëtaren e tyre: në këto rrethana ata ndjejnë një lidhje me lojtarët, por edhe me të gjithë bashkatdhetarët e tjerë. nga përkatësia kulturore – gjë që i shtyn neuronet e tij të pasqyrës të aktivizohen dhe ta bëjnë atë të empatizojë me ta.
Ajo që na bën të ndihemi të lumtur
Ndërsa neuronet pasqyrë na lejojnë të identifikohemi me ekipin tonë, neurotransmetuesit rregullojnë emocionet tona: agjitacionin, tensionin, por edhe gëzimin dhe trishtimin. Të gjithëve u ka ndodhur – si mbrëmë – të ndihen të lumtur nëse ekipi i tyre fiton dhe të zhgënjehen nëse rezultati nuk është ashtu siç shpresohet. Roli i neurotransmetuesve është në fakt ai i kontrollit të emocioneve: konkretisht – siç shpjegoi psikologu klinik Richard Shuster për NBC NEWS – kur ndeshja shkon ashtu siç donim, zona dopaminergjike në trurin tonë aktivizohet, domethënë rajoni përgjegjës për prodhimin. i dopaminës, neurotransmetuesi i kënaqësisë. Ky është i njëjti kimikat që prodhon truri ynë kur luajmë sport, hamë ushqimin tonë të preferuar dhe madje edhe kur biem në dashuri.
Përkundrazi, nëse ndeshja shkon keq, skuadra jonë nuk është në gjendje të shënojë gola, ose më keq vetëm i pranon, trupi ynë prodhon kortizol, hormonin e stresit të shkëlqyer, të cilin sistemi nervor e aktivizon në situata të tensionit të lartë si mekanizmi i reagimit ndaj na përgatit të përballemi me atë që ajo e percepton si rrezik.
Foto Federata Shqiptare e Futbollit
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
