Pas pikës së kthesës së shpallur nga qeveria australiane për ndalimin e rrjeteve sociale për fëmijët nën 16 vjeç (hipotezë që po shqyrtohet prej disa kohësh edhe në Mbretërinë e Bashkuar) dhe padisë së ngritur kundër TikTok nga një grup familjesh në Francë, debati mbi nevojën për të vendosur me ligj një kufi moshe për përdoruesit e platformave sociale është kthyer sërish në një çështje jashtëzakonisht aktuale. Në fakt, nëse përdorimi i telefonave inteligjentë, tabletëve dhe pajisjeve online tashmë është miratuar që në moshë të vogël, ekspertët dhe studimet shkencore bëjnë thirrje të vazhdueshme për kundërindikacionet dhe efektet negative që përdorimi i gabuar i teknologjisë mund të shkaktojë tek të rinjtë.
Por, cilat janë arsyet që po i shtyjnë eksponentët e botës së politikës dhe shoqërisë civile të kërkojnë rregulla më të rrepta për të hequr mediat sociale tek moshat nën 16 vjeç? Pse kufizime të ngjashme mund të mbrojnë më mirë si fëmijët ashtu edhe prindërit e brezave të rinj? Fanpage.it pyeti pedagogun Daniele Novara, eseist dhe themelues i Qendrës Psiko-Pedagogjike për Edukimin dhe Menaxhimin e Konflikteve, i cili shtatorin e kaluar nënshkroi një propozim së bashku me kolegun Alberto Pellai dhe eksponentë të shumtë të botës së kulturës për ndalimin e telefonave celularë për fëmijët nën 14 vjeç dhe rrjetet sociale për ata që nuk kanë mbushur 16 vjeç.
Daniele Novara, eseist dhe pedagog
Profesor, pse gjithnjë e më shumë vende po mendojnë për vendosjen e ndalimeve të moshës në mediat sociale?
Ardhja e telefonave inteligjentë dhe përhapja e tyre e gjerë mes të rinjve ishte një situatë e papritur për prindërit, krejtësisht të papërgatitur për këtë përdorim të ri konsumator të sugjeruar nga strategjitë e vazhdueshme të reklamave dhe marketingut që synonin drejtpërdrejt të vegjlit. Sot, një dekadë pas shfaqjes së këtyre pajisjeve, brezat e lindur me celularin në dorë kanë filluar të tregojnë efektet e para të dëmshme të ekspozimit të hershëm ndaj mediave sociale dhe madje politikanët dhe klasat më me ndikim shoqëror po kuptojnë se si është situata, duke dalë jashtë kontrollit.
Cilat janë këto dëme?
Para së gjithash izolimi. Mediat sociale u krijuan për të ofruar liri më të madhe për të folur dhe shkëmbyer mendime midis përdoruesve, megjithatë përdorimi joadekuat dhe i pavetëdijshëm – si ai i fëmijëve dhe adoleshentëve – mund të rrisë vetminë, në vend që ta zvogëlojë atë. Le të shohim rritjen eksponenciale të rasteve të hikikomorit në botë, djem dhe vajza që pushojnë së paturi kontakt me botën e jashtme dhe mbyllen në dhomat e tyre të gjumit për të humbur veten në botën virtuale. Përdorimi i natës, pra, mund të ketë një ndikim të fortë në shëndetin fizik dhe pjesëmarrjen në klasë, duke ndikuar kështu edhe në të ardhmen dhe karrierën shkollore të një të riu.
A janë efektet më të mëdha për fëmijët më të vegjël?
Absolutisht po. Përdorimi i zgjatur i ekraneve me prekje në vitet e para të jetës redukton komponentët psikomotorikë të fëmijëve, komprometon proceset e të mësuarit të leximit dhe shkrimit dhe pengon stimujt e dobishëm për të bërë aktivitete të reja dhe për të krijuar miq të rinj. Telefonat inteligjentë dhe tabletët në fakt veprojnë në zonat dopaminergjike të trurit, ato të dedikuara për kënaqësinë, kështu që fëmijët në vend që të kërkojnë bashkëmoshatarët e tyre për të luajtur dhe për t’u argëtuar, mbeten me shikimin e fiksuar në ekran, duke privuar veten nga shumë përvoja të dobishme për rritjen e tyre.
Disa shtete po lëvizin gjithashtu për të frenuar fenomenin e influencuesve të bebeve, fëmijë që jo vetëm kalojnë jetën në rrjetet sociale, por edhe bëhen protagonistë të tyre. Çfarë mendoni ju?
Dhe ata kanë një arsye të mirë për këtë. Përveç çështjeve të dukshme të privatësisë , këta fëmijë të varfër janë të privuar nga pronësia e trupave të tyre dhe ushqehen nga prindërit e tyre me miliona të huaj. Ashtu siç ka ligje në Evropë dhe në mbarë botën që ndalojnë keqtrajtimin e të miturve, duhet të ketë rregulla strikte kundër përdorimit të pahijshëm dhe manipulues të trupit të fëmijës. Gjithashtu për shkak se përmbajtjet me njerëz shumë të rinj shpesh ushqejnë një kulturë të objektivizimit të trupit, e cila, përveçse gjeneron të rritur “të kompromentuar”, bëhet material që tërheq vëmendjen e pedofilëve dhe grabitqarëve seksualë. Si komunitet arsimor ne absolutisht nuk mund t’i lejojmë të gjitha këto.
A nuk do të mjaftonte të edukonim prindërit që të kufizojnë përdorimin e mediave sociale dhe t’i mësojnë fëmijët ta përdorin atë me vetëdije?
Ju nuk mund t’i braktisni prindërit tuaj dhe t’ua delegoni atyre vendime të tilla. Ashtu si prindërit nuk kanë të drejtë t’u japin fëmijëve të tyre alkool ose çelësat e makinës para moshës 18 vjeç, shteti duhet të vendosë rregulla të qarta për aksesin në një botë, si ajo e mediave sociale, ku një fëmijë mund të gjejë lehtësisht përmbajtje të dhunshme. , skena seksuale dhe mesazhe shqetësuese për rritjen e tij. Pa një kornizë adekuate legjislative, e cila ndër të tjera duket në përputhje me Konventën e 1989 për të Drejtat e Djemve dhe Vajzave, nuk mund të mendojmë se prindërit mund të marrin përsipër këtë përgjegjësi të madhe. Në këtë rast është shteti që duhet të jetë polici, jo mami apo babi.
Në pritje të një ligji që vazhdon të mungojë, çfarë mund të bëjë një prind për ta trajtuar këtë çështje?
Para së gjithash, ne mund të largohemi nga këndvështrimi se përdorimi i mediave sociale është një përvojë e cila, nëse mohohet, do ta bënte fëmijën të ndryshëm ose të izoluar. Deri në një moshë të caktuar, përdorimi i mediave sociale është një rrezik, një kërcënim. Pika. Natyrisht, nuk është e lehtë, edhe sepse sektori i marketingut, shpesh sadist dhe kërcënues, dhe gjigantët dixhitalë përdorin pretendime shumë efektive që fajësojnë prindërit se i mbajnë fëmijët e tyre larg rrjeteve sociale. Ata që fituan para nga fatkeqësitë e një brezi tani nuk duan të heqin dorë nga kocka.
Mendoni se këto ligje do të mbërrijnë përfundimisht, ndoshta edhe në Itali?
Nuk pres rezultate konkrete menjëherë, por terreni është shumë pjellor dhe provat shkencore janë gjithnjë e më shumë nën sytë e të gjithëve. Në fund të fundit, edhe politikanët më tekno-optimistë kanë fëmijë dhe shohin se çfarë do të thotë të kesh një para-adoleshent që e kalon gjithë jetën e tij të ngjitur pas një smartphone.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
