Pse gratë jetojnë më shumë se burrat? Ky fenomen ndodh në të gjitha llojet e kafshëve. Në fakt, komuniteti shkencor ka përpjekur të gjejë një përgjigje për këtë pyetje për shumë vite. Ata kanë marrë parasysh shumë faktorë biologjikë dhe psikosocialë. Edhe pse aktualisht është një fakt statistikisht i provuar, hulumtuesit ende nuk kanë zbuluar arsyet pse.
Një studim i kryer në Universitetin e Kalifornisë, San Francisco (UCSF) sapo ka publikuar të dhëna që vënë në pah rëndësinë e kromozomit të dytë X. Mund të jetë ky sekreti i jetëgjatësisë dhe, për pasojë, arsyeja pse gratë jetojnë më shumë.
Ky studim tregon rëndësinë e kromozomeve X, pa të cilat jeta, siç e njohim, nuk do të ishte e mundur. Kromozomet Y përmbajnë gjene të kufizuara dhe nuk janë të nevojshme për mbijetesën. Në fakt, funksioni kryesor i tyre është të krijojnë karakteristika fizike të caktuara, siç janë organet gjenitale mashkullore dhe mjekra. Siç mund ta imagjinoni, ky faktor mund të fillojë të shpjegojë pse jetëgjatësia është më e lartë te gratë.
Studimi
Autori kryesor i studimit është një profesoreshë e neuroshkencës në Universitetin e Kalifornisë, San Francisco, dhe revista shkencore Aging Cell ka publikuar rezultatet e saj. Grupi kryesor i hulumtimit e ka kryer kërkimin në një grup miqsh të krijuar në laborator që ishin eksperimentale. Grupi i miqve, të cilët ishin gjenetikisht identikë, përveç kromozomeve seksuale, u ndanë në katër grupe të ndryshme. Grupi i parë kishte kromozom XX me vezore dhe grupi i dytë kishte kromozome XY me testikuj. Ndërkohë, grupi i tretë dhe i katërt ishin krijuar artificialisht për të pasur një kombinim të kromozomeve XX me testikuj dhe kromozomeve XY me vezore, përkatësisht.
Studimi tregoi që miqtë me kombinimin XX jetuan më gjatë se homologët e tyre me kromozome XY, pavarësisht nëse kishin vezore apo testikuj. Po ashtu, u vërtetua se, nga të gjithë bartësit e kromozomeve XX, ata që jetuan më gjatë ishin ata që kishin vezore. Jo vetëm kaq, por ata jetuan shumë më tepër se mosha mesatare e miqve. Kështu, kombinimi më i gjatë jetësor ishte ai i miqve me kromozome XX dhe vezore. Ky është kombinimi më i zakonshëm në rendin natyror. Kombinimi i dytë më jetëgjatë ishte ai i miqve me kromozome XX dhe testikuj. Ky grup miqsh nuk jetoi shumë më tepër se mosha mesatare e një miku. Megjithatë, të dy grupet jetuan më gjatë se ata me kromozoma XY.
Mosha e jetës së miqve me kromozome XX dhe vezore ishte rreth 30 muaj. Duhet të mbani parasysh që mosha mesatare e jetës së një miku me kromozome XY zakonisht nuk kalon 12 muaj.
“Miqtë duhet të kenë vezore me dy kromozome XX për të pasur një jetëgjatësi më të gjatë, sipas rendit natyror,” përfundoi Iryna Lobach. Ajo është asistente profesoreshë e epidemiologjisë dhe biostatistikës në UCSF dhe bashkëautore e studimit.
Gratë jetojnë më gjatë falë mekanizmit gjenetik të kromozomit X
Kromozomi X, e cila mbartet nga të dy gratë dhe burrat, është thelbësore për mbijetesë. Ajo përmban shumë gjene që lidhen me trurin. Më tepër, prania e mutacioneve patologjike recesive në një gen të kromozomit X e bën mashkullin më të ndjeshëm ndaj një sëmundjeje të trashëguar. Kjo ndodh sepse një femër ka nevojë për dy kopje të një gjeni të kromozomit X me një mutacion patologjik për të zhvilluar një patologji recesive, ndërsa për një mashkull mjafton vetëm një kopje.
Kromozomi X duket se ka gjashtë herë më shumë gjene që lidhen me inteligjencën sesa kromozomi Y. Kështu, kromozomi e dytë X plotëson mungesën kur një gen dështon. Siç mund ta shihni, kjo nuk është e mundur në kundërshtarin e saj XY.
Studime të mëparshme, para atij të Dr. Dubal, kanë argumentuar se kjo mund të shpjegojë pse ka nga 30% deri në 50% më shumë paaftësi intelektuale te burrat. Ky përfundim u arrit kohët e fundit nga Gillian Turner dhe Michael Partington, të dy nga Spitali i Fëmijëve Prince of Wales dhe Spitali i Perëndimit të Australisë.
Askush nuk e di me siguri se çfarë kontribuon kromozomi i dytë X për jetëgjatësinë. Megjithatë, ajo është shumë e përfshirë në jetëgjatësinë e qenieve njerëzore që e mbartin atë. Po ashtu, hulumtuesit pohuan se ky zbulim nuk hedh poshtë ndikimet mjedisore dhe sociokulturore që ndikojnë në jetëgjatësinë.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
