Truri i njeriut përpunon përvojën e ndjeshmërisë – aftësinë për të kuptuar dhimbjen e një personi tjetër – në një mënyrë të ngjashme me përvojën e dhimbjes fizike. Kjo ishte gjetja e një dokumenti që hetoi posaçërisht llojin e ndjeshmërisë që njerëzit ndiejnë kur shohin të tjerët me dhimbje, por që mund të zbatohet edhe për forma të tjera të ndjeshmërisë. Rezultatet ngrenë një numër pyetjesh intriguese, të tilla si nëse qetësuesit e dhimbjeve ose dëmtimi i trurit mund të zvogëlojnë aftësinë tonë për të ndjerë ndjeshmëri.
Studiuesit përdorën një skemë të ndërlikuar eksperimentale, e cila përfshinte përdorimin e rezonancës magnetike funksionale (fMRI), e cila mat ndryshimet e rrjedhës së gjakut në tru. Sidoqoftë, vetëm imazhi i trurit nuk mund të provojë një lidhje midis dhimbjes dhe “ndjeshmërisë së dhimbjes”. Kjo sepse të njëjtat zona të trurit aktivizohen në secilin rast, pjesërisht sepse ka shumë mbivendosje midis zonave të trurit të përdorura për ndjenjat dhe emocionet. Një faktor tjetër është që fMRI nuk është një masë e drejtpërdrejtë e aktivitetit të trurit – masa e rrjedhjes së gjakut është diçka që ne nxjerrim si përfundim për të shoqëruar aktivitetin e trurit.
Prandaj autorët morën një qasje të re. Ata hetuan nëse mënyra se si një ilaç ndryshon se si truri përpunon dhimbjen dhe ndjeshmërinë për ata që kanë dhimbje mund të përdoret për të kuptuar ngjashmëritë dhe ndryshimet midis këtyre dy përvojave. Studimi bazohet në dy eksperimente në një total prej rreth 150 pjesëmarrësish – i cili është një numër jashtëzakonisht i madh për këtë lloj studimi. Shpenzimi financiar dhe shqetësimi i përgjithshëm i drejtimit të studimeve të fMRI, do të thotë që shkencëtarët zakonisht përfshijnë vetëm rreth 20 ose 30 njerëz.
Mashtrimi për qetësimin e dhimbjeve
Të gjithë pjesëmarrësve në studim iu dha një tabletë për të cilën u tha se ishte një ilaç kundër dhimbjeve, shumë efektiv, i shtrenjtë, pa recetë (për të siguruar që kishte shansin maksimal për të punuar). Sidoqoftë, asnjë nga pjesëmarrësit nuk kishte një ilaç qetësues të vërtetë, por një placebo. Ky efekt, i quajtur “analgjezi placebo”, është treguar të jetë shumë efektiv në uljen e sasisë së dhimbjes që dikush percepton. Sidoqoftë autorët donin të dinin nëse kjo ndikonte në mënyrën se si dhimbja dhe ndjeshmëria e dhimbjes përpunohen në tru.
Një grupi të dytë të njerëzve iu dha gjithashtu kjo analgjezi placebo, dhe 15 minuta më vonë një tabletë e dytë – një ilaç që përmbys veprimin e një qetësuesi të dhimbjeve. Sidoqoftë, pjesëmarrësve u tha se kjo tabletë do të përmirësonte veprimin e ilaçit kundër dhimbjes, kështu që ata nuk prisnin që ajo të kundërvepronte me ndonjë ilaç të mëparshëm që iu dha. Autorët donin të dinin nëse “analgjezia placebo” mund të vepronte në të njëjtën mënyrë si qetësuesit e vërtetë.
Pasi pritën që ilaçet qetësuese të placebo-s të “hynin në fuqi” dhe të kontrollonin që ajo kishte “funksionuar” te të gjithë njerëzit, pjesëmarrësit iu nënshtruan eksperimenteve të ndryshme. Këto përfshinin marrjen e një goditje të shkurtër elektrike të dhimbshme në pjesën e pasme të dorës (forca e kësaj ishte krahasuar më parë për ndryshimet në nivelet individuale të pragut të dhimbjes – ne do ta quajmë këtë dhimbje vetjake) dhe shikimin dikujt që kishin takuar më parë duke marrë stimulin e dhimbshëm (këtë dhimbje do ta quajmë ndjeshmëri).
Pjesëmarrësit u ndanë në dy grupe: disa morën një tronditje të vërtetë dhe të dhimbshme (ose panë dikë që e merrte atë), ndërsa të tjerët morën një stimulim pa dhimbje. Stimuli pa dhimbje u administrua në të njëjtën mënyrë si stimuli elektrik, por në një rrymë më të ulët.
Pjesëmarrësve iu kërkua të vlerësonin sasinë e dhimbjes që ndienin gjatë vetë-dhimbjes dhe u kërkua të vlerësonin nivelin e parehatisë që ndienin ndërsa shikonin një person tjetër që merrte dhimbje. Dhe ata iu nënshtruan gjithashtu fMRI gjatë dhimbjes së vetvetes dhe ndjeshmërisë së dhimbjes.
Rezultatet?
Në eksperimentin e parë vetëm me një tabletë (ilaç qetësues placebo), 53 njerëz përjetuan dhimbje të vërtetë dhe 49 njerëz morën (shtirje) stimuj dhimbjeje. Ilaçet kundër dhimbjes placebo zvogëluan sasinë e dhimbjes që pjesëmarrësit raportuan se ndjenin dhe gjithashtu zvogëluan sasinë e parehatisë që ata raportuan se ndienin ndërsa shikonin dikë tjetër që përjetonte dhimbje. Në të njëjtën kohë, skanimi fMRI zbuloi se rrjeti i rajoneve që zakonisht përpunojnë dhimbjen tregoi një zvogëlim të aktivitetit për dhimbjen e pretenduar në krahasim me dhimbjen reale.
Në eksperimentin e dytë, ku 50 pjesëmarrës morën një tabletë shtesë – 25 kishin ilaçin e vërtetë që përmbys veprimin e një qetësuesi dhe 25 të tjerë një placebo. Nga eksperimenti rezultoi se ilaçi i vërtetë ndryshonte efektet e analgjezisë placebo në dhimbjen në vetvete dhe gjithashtu në ndjeshmërinë e dhimbjes, secila me një sasi të ngjashme. Kjo konfirmon që efekti i ilaçit kundër dhimbjes ” së shtirur” mund të jetë i njëjtë me atë të një qetësuesi të vërtetë.
Burimi / https://neurosciencenews.com/
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
