Shpesh kemi dëgjuar njerëz, veçanërisht të moshuarit, të thonë: “Po më dhembin kockat, do bjerë shi!” Edhe pse kjo mund të duket si një mit popullor, shkenca ka zbuluar disa të vërteta interesante pas këtij fenomeni. Trupi i njeriut, në mënyrë të habitshme, ka aftësinë të ndjejë ndryshimet e motit përmes receptorëve të ndjeshëm që ndodhen në lëkurë, kocka dhe nyje.
Si e “parashikon” trupi motin?
Kjo ndjeshmëri lidhet ngushtë me ndryshimet në presionin atmosferik, pra, me peshën e ajrit që na rrethon. Kur një sistem i lagësht dhe me presion të ulët po afrohet, kjo ndryshon mënyrën se si lëkura dhe indet e trupit reagojnë:
Presioni i ulët atmosferik bën që indet të zgjerohen lehtësisht. Ky zgjerim mund të ushtrojë presion mbi nervat në nyje apo mbi zonat e dëmtuara më parë, duke shkaktuar parehati ose dhimbje.
Kockat dhe nyjet, veçanërisht ato që janë dëmtuar nga artriti, janë më të ndjeshme ndaj këtyre ndryshimeve. Prandaj shumë njerëz me probleme reumatike ose me dëmtime të vjetra ndiejnë një “paralajmërim” të dhimbshëm para se të fillojë shiu.
Receptorët e ndjeshëm në lëkurë (si termoreceptorët dhe baroreceptorët) gjithashtu luajnë një rol. Ata regjistrojnë ndryshimet në temperaturë dhe lagështi që shpesh shoqërojnë një stuhi ose një ndryshim të motit.
A është kjo një ndjesi biologjike apo psikologjike?
Studime të shumta kanë treguar se këto perceptime janë reale dhe kanë një bazë biologjike. Megjithatë, faktorë psikologjikë si vëmendja ndaj dhimbjes ose pritshmëritë kulturore gjithashtu mund të luajnë një rol. Në disa raste, njerëzit që kanë përjetuar për vite me radhë dhimbje për shkak të motit, janë bërë më të vetëdijshëm për këto sinjale fizike.
Disa fakte kurioze:
Në Japoni, termi “utsuu” përshkruan depresionin e lidhur me motin – një gjendje që shfaqet kur trupi reagon ndaj ndryshimeve të motit.
Një studim i Universitetit të Harvardit tregoi se mbi 70% e njerëzve me artrit raportojnë dhimbje të shtuara përpara reshjeve.
Jo vetëm njerëzit, por edhe kafshët shpesh ndjejnë ndryshimet e motit. Për shembull, qentë dhe macet shpesh kërkojnë strehë para se të fillojë shiu.
A mund ta përdorim këtë ndjeshmëri si “parashikues të motit”?
Megjithëse nuk është aq i saktë sa një radar meteorologjik, trupi i njeriut mund të jetë një “sensor biologjik” shumë i mirë. Sidomos tek njerëzit me ndjeshmëri të lartë ose me histori të dëmtimeve, sinjalet e trupit janë tregues të vlefshëm të ndryshimeve që po afrohen në atmosferë.
Në përfundim, ajo që shpesh është konsideruar si një mit, ka një themel të fortë shkencor. Trupi i njeriut është një mekanizëm i ndërlikuar që ndjen dhe reagon ndaj ndryshimeve më të imta në mjedis – përfshirë dhe ato që vijnë nga qielli!
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
