Në psikologji, ëndrrat, jo ato që përjetohen gjatë gjumit, por ato që lidhen me dëshirat, aspiratat dhe qëllimet jetësore, konsiderohen si elementë të rëndësishëm të vetë-realizimit. Por ashtu siç shprehet autori dhe motivuesi John C. Maxwell, “Ëndrrat nuk funksionojnë nëse nuk punon ti.” Kjo thënie ngërthen në vetvete një të vërtetë themelore të psikologjisë së zhvillimit personal: motivimi dhe qëllimet pa përpjekje konkrete nuk mjaftojnë për të sjellë rezultate.
1.Nga ëndrra tek qëllimi i realizueshëm
Sipas psikologut Albert Bandura, koncepti i vetë-efikasitetit luan një rol thelbësor në aftësinë e individit për të përmbushur qëllimet e veta. Vetë-efikasiteti është besimi që ka individi në aftësinë e tij për të kryer veprime që çojnë drejt suksesit. Një individ mund të ketë ëndrra të mëdha, por nëse nuk beson se është i aftë t’i realizojë ato përmes veprimeve të tij, atëherë ato mbeten thjesht dëshira pa bazë reale. Bandura argumenton se “njerëzit që besojnë se kanë aftësi për të ndikuar në jetën e tyre kanë më shumë gjasa të jenë të motivuar dhe të këmbëngulës në përballjen me sfidat.” Kjo tregon se për t’i dhënë jetë një ëndrre, duhet jo vetëm ta kesh atë, por edhe të veprosh në drejtim të saj me vetëbesim dhe përkushtim.
2.Teoria e vetë-aktualizimit
Një tjetër qasje psikologjike që e mbështet këtë ide është teoria e hierarkisë së nevojave nga Abraham Maslow. Në nivelin më të lartë të kësaj piramide qëndron vetë-aktualizimi, domethënë përmbushja e potencialit personal dhe realizimi i ëndrrave. Maslow pohon se individët ndihen më të plotësuar kur arrijnë të bëhen “ajo që mund të jenë”. Por ky proces nuk ndodh automatikisht, ai kërkon punë të vetëdijshme dhe zhvillim të qëndrueshëm personal. Ëndrrat janë, në këtë këndvështrim, shprehje e potencialit të brendshëm, por për t’u aktualizuar ato kërkojnë përkushtim, plane konkrete, dhe vendosmërinë për të tejkaluar pengesat.
3.Disiplina dhe qëndrueshmëria
Psikologia Angela Duckworth ka studiuar gjatë rolin e “grit”, që në shqip përkthehet si kombinim i pasioneve afatgjata dhe këmbënguljes. Në librin e saj Grit: The Power of Passion and Perseverance, Duckworth argumenton se suksesi nuk varet vetëm nga talenti, por më së shumti nga aftësia për të punuar vazhdimisht drejt një qëllimi për një kohë të gjatë, edhe kur shfaqen vështirësi. Sipas saj, ata që arrijnë të realizojnë ëndrrat e tyre janë ata që nuk dorëzohen lehtë dhe që janë të gatshëm të bëjnë sakrifica të përditshme për të ecur përpara. Kjo mbështet drejtpërdrejt thënien e Maxwell: një ëndërr pa punë është thjesht një iluzion.
4.Motivimi i brendshëm
Në teorinë e motivimit vetë-determinues, psikologët Edward Deci dhe Richard Ryan theksojnë rëndësinë e motivimit të brendshëm, i cili lidhet me dëshirën për të arritur diçka për kënaqësinë personale, zhvillimin individual apo përmbushjen shpirtërore. Ky lloj motivimi është më i fuqishëm dhe më i qëndrueshëm sesa ai i jashtëm (si shpërblimet apo njohja sociale). Një individ i motivuar nga brenda është më i predispozuar të punojë me pasion për të arritur ëndrrat e tij. Motivimi i brendshëm e bën punën jo barrë, por pjesë të natyrshme të procesit drejt realizimit të një qëllimi të rëndësishëm personal.
Në përfundim, në dritën e psikologjisë moderne, ëndrrat nuk janë të mjaftueshme. Ato janë pika fillestare, inspiruese dhe të nevojshme, por kërkojnë punë të vazhdueshme, vetëbesim, qëndrueshmëri dhe motivim të brendshëm për t’u kthyer në realitet. Thënia e John C. Maxwell nuk është thjesht një motivim i përditshëm, por një përmbledhje e shkurtër e asaj që psikologët kanë studiuar për dekada: Puna personale është ura mes ëndrrës dhe realizimit.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
