Një zakon tradicional skandinav dhe mënyrë shoqërimi. Fika është një pauzë kafeje e shoqëruar me një ëmbëlsirë për t’u shpenzuar rreptësisht në shoqëri, e cila madje duket se largon stresin.
Përkthimi i fjalëpërfjalshëm është pushim për kafe, por në realitet shkon shumë më tej se çfarë nënkuptojmë ne italianët me këto dy fjalë. Fika është një moment i veçantë i ditës, një ritual, një mënyrë shoqërimi dhe jo një ndalesë e shpejtë vetëm në lokal, mundësisht me nxitim në banak.
Çfarë është fika suedeze?
Ky është një zakon i vërtetë kulturor që mund të krahasohet me aperitivin italian apo çajin anglez të pasdites. Fika është një ritual gastronomik tradicional suedez i lidhur me një aspekt thellësisht social, si shumica e ritualeve të kuzhinës. Prandaj, nuk ndalemi në zgjedhjen e një filxhani kafeje të mirë dhe një ëmbëlsirë shoqëruese, sepse qëllimi përfundimtar është të qenit bashkë.
Në fakt, ashtu si aperitivi, është një kohë për të dalë, për t’u takuar me miqtë, familjen dhe kolegët, për të biseduar dhe për t’u çlodhur. Mund të bëhet në çdo kohë të ditës nga mesi i mëngjesit deri në mbrëmje dhe mund të zgjasë edhe disa orë. Është e zakonshme ta bëni këtë disa herë në ditë dhe madje edhe kur jeni në zyrë; ne fakt ne shume kompani behen dy pauza ne dite (pervec drekes) qe ndonjehere jane edhe te detyrueshme, zakonisht nje rreth ores 10 dhe nje pasdite rreth ores 15. Nje moment shume i rendesishem ne jeten e suedezeve, qe sipas studimeve rrit produktivitetin dhe mban larg stresin.
Pse pushimi i kafesë në Suedi quhet fika dhe si lindi?
Suedia është ndër konsumatorët më të mëdhenj të kafesë në botë, por gjatë historisë së vendit konsumimi i saj është ndaluar në më shumë se një rast. Në vitin 1764 u lëshua një dekret nga Mbreti Gustav III i cili zgjati deri në vitin 1820, pavarësisht se kjo kafe vazhdoi të pihej ilegalisht. Dhe fjala fika duket se rrjedh pikërisht nga këtu, pra nga fjala e krijuar në shekullin e 19-të ku rrokjet e fjalës kaffi – termi i lashtë për kafe, sot kaffe – janë përmbysur në një metatezë (dhe hiqet një f). duke u bërë fika pikërisht.
Fillimisht duket se përbëhej nga një degustim i 7 biskotave të bëra vetë, aq sa rreth vitit 1940 libri i recetave Sju Sorters Kakor (Shtatë lloje biskotash), një nga librat më të famshëm dhe më të konsultuar të kuzhinës në vend, u përhap në shtëpitë suedeze, madje ai thotë se çdo familje duhet të mbajë të paktën 4 kopje. Suedeze Isabella Wallgren, menaxhere e kafenesë Wild Buns në Firence, shpjegon pse ajo është bërë kaq e njohur: “Për mendimin tim është bërë një zakon shumë i zakonshëm në kulturën tonë edhe për shkak të klimës së ashpër dhe orëve të pakta të ditës që kemi gjatë Dita. Këto kushte padyshim që favorizuan lindjen e kësaj mënyre shoqërimi: mbyllja në shtëpi apo në kafene qoftë edhe për orë të tëra, për të folur e për të konsumuar diçka të ngrohtë dhe një ëmbëlsirë”.
Çfarë hani dhe çfarë pini?
Në këtë rast ushqimi vjen pas shoqërisë dhe shoqërimit, ndaj të kesh një kafe vetëm me një pastë në lokal nuk është fika si të thuash. Por në të njëjtën kohë nuk mund ta quash fika nëse nuk pi një kafe apo diçka të nxehtë të shoqëruar me një ëmbëlsirë. Pra, çfarë hani dhe çfarë pini sot me këtë rast? Fillojmë me kafen, e cila sigurisht nuk është ekspresi ynë, i cili mishëron në mënyrë të përsosur shpejtësinë me të cilën e zvogëlojmë, në këtë rast është një kafe e filtruar, e errët dhe zakonisht pa sheqer, e derdhur në filxhanë të mëdhenj për t’u pirë me qetësi. Përndryshe mund të pini një kapuçin, një çokollatë të nxehtë ose një çaj të nxehtë, ndonjëherë edhe një pije freskuese. Shoqërimi super klasik është simite e ëmbël tradicionale, në veçanti kanelbulle me kanellë, ose një kifle, biskota ose një fetë tortë si kladdkaka tipike me çokollatë ose kladdkaka me karrota. Të gjitha këto përgatitje janë pjesë e të ashtuquajturit kaffebröd ose fikabröd, pra shoqëruesja e ëmbël për t’u ngrënë me kafe.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
