Sigurisht që keni përjetuar ankth shumë herë. Është e natyrshme gjatë një interviste pune, një provimi të rëndësishëm ose kur vozitni për herë të parë. Mund të shfaqet edhe kur kemi një takim me dikë që na pëlqen shumë ose kur prezantojmë një ekspozitë në publik. Në rreshtat e mëposhtëm paraqesim disa pyetje rreth ankthit për të mësuar më shumë rreth këtij realiteti.
Në varësi të intensitetit dhe kohëzgjatjes së tij, ankthi mund të jetë përshtatës ose keqpërshtatës. Me fjalë të tjera, mund të bëhet aleati ose armiku ynë. Ju ftojmë të vazhdoni të lexoni për të sqaruar dyshime të tjera.
Pyetje rreth ankthit
Çfarë është ankthi?
Është një sinjal alarmi që na paralajmëron për rrezik. Një mekanizëm mbrojtës që shfaqet si një përgjigje ndaj një situate që ne e perceptojmë si kërcënuese, pavarësisht nëse është apo jo.
Na duhet që të reagojmë shpejt dhe të përshtatemi me ngjarjet që vënë në rrezik integritetin tonë fizik ose stabilitetin emocional. Funksioni i tij është të mobilizojë organizmin, ta mbajë atë vigjilent dhe ta përgatisë atë për t’u mbrojtur, duke sulmuar, duke ikur ose duke u përshtatur.
Si e dëmton trupin dhe mendjen?
Edhe pse ankthi shfaqet në mënyra të ndryshme tek çdo person, ai është gjithmonë i pakëndshëm. Simptomat kryesore janë si më poshtë:
Takikardi
Djersitje
Dhimbje koke
Frymëmarrje e shkurtër
Frikë
Merak
Mendime katastrofike
Nervozizëm
Pasiguri
Pesha.
Si e dini nëse ankthi është i keqpërshtatshëm?
Gjatë vlerësimit të funksionalitetit (ose mosfunksionimit) të ankthit, është thelbësore të merren parasysh disa çështje të rëndësishme. Para së gjithash, ne mund të pyesim veten nëse po na ndihmon të përgjigjemi siç duhet apo nëse, në vend të kësaj, po ndikon negativisht në vendimet tona.
Le të imagjinojmë sa vijon: po ecim në rrugë dhe dikush papritmas na afrohet për të na vjedhur telefonin. Ndoshta do të ndjejmë ankth. Kjo mund ta vendosë sistemin tonë nervor në një gjendje alarmi, gjë që do të na lejonte të reagojmë shpejt dhe të arratisemi, ose mund të na paralizojë.
Ndërsa në rastin e parë ankthi kryen funksionin e tij adaptues, në rastin e dytë ai është jopërshtatës. Po kështu, nëse intensiteti i manifestimeve është në disproporcion me intensitetin e stimulit, kjo tregon ankth jo-përshtatës.
Çfarë është një sulm ankthi?
Një gjendje shqetësimi të tepruar që ndodh për disa minuta dhe mund të çojë në një sulm paniku, niveli më i lartë që mund të arrijë ankthi. Interpretimi katastrofik, simptomat fiziologjike dhe aktivizimi i sistemit të paralajmërimit funksionojnë si një rreth vicioz që vazhdimisht ushqehet dhe e bën të vështirë t’i japë fund situatës.
Frika nga frika (ankthi parashikues) bëhet një çështje qendrore e problemit sepse bën që shqetësimi të vazhdojë dhe madje të intensifikohet. Është kur keni frikë të ndjeni frikë të tepruar, mendimet bëhen obsesive.
Nëse keni vuajtur nga kriza ankthi në të kaluarën, është shumë e rëndësishme të informoheni sa më shpejt për mjetet dhe strategjitë që ofron psikologjia për këto situata. Ju mund t’u drejtoheni burimeve dhe librave të ndryshëm për të mësuar se si t’i zotëroni ato.
Pyetje rreth ankthit: A mund të bëhet një problem më serioz?
Po, bëhet problem serioz kur të pengon të shijosh jetën dhe të kryesh aktivitetet e përditshme. Nëse ankthi juaj po ndërhyn negativisht në jetën tuaj të përditshme, është një kohë e mirë për të kërkuar ndihmë nga një profesionist i shëndetit mendor, pasi mund të zhvilloni një çrregullim ankthi që kërkon trajtim.
DSM 5 paraqet ankthin si një simptomë diagnostikuese për disa çrregullime. Ndër këto, më të shpeshtat janë çrregullimi i ankthit të përgjithësuar, çrregullimi obsesiv-kompulsiv, agorafobia, fobia sociale dhe sulmet e panikut.
A mund ta kapërcejmë ankthin?
Patjetër që po. Ankthi është një sinjal alarmi, një paralajmërim. Na paralajmëron se diçka nuk është në rregull në një situatë specifike ose në jetën tonë në përgjithësi. Kjo do të thotë se ai shfaqet për të na paralajmëruar.
Terapia konjitive e sjelljes, e shoqëruar nga psikoedukimi dhe mjete të tilla si ndërgjegjja, është dëshmuar efektive për trajtimin e çrregullimeve të ankthit. Këto qasje ju lejojnë të rikuperoni gradualisht ndjenjën e kontrollit mbi trupin dhe gjendjen tuaj mendore, ndërkohë që merrni mjetet për t’i adoptuar në momentet e duhura.
Pyetje rreth ankthit: a duhet të merrni ilaçe?
Është një opsion, por jo gjithmonë i nevojshëm. Ilaçet përshkruhen herë pas here për çrregullime të rënda ankthi, në kombinim me psikoterapi. Çdo anksiolitik duhet të merret nën mbikëqyrjen e një specialisti dhe në asnjë rrethanë nuk sugjerohet vetë-mjekimi.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
