Zemërimi është një emocion shumë i dobishëm dhe funksionon paksa si një ombrellë: kur diçka na kërcënon, del për të na mbrojtur. Ai mban larg oportunistët, njerëzit që nuk na respektojnë dhe duan të shkelin kufijtë tanë. Kjo është arsyeja pse zemërimi është kaq i zhurmshëm. Përmbush një funksion mbrojtës dhe është e drejtë për t’u vënë re. Prandaj, zemërimi është i dobishëm kur përballemi me kërcënime konkrete, por kur shfaqet kot? Dhe kur bëhet kronike?
Ja si na e shpjegon Anna De Simone, Doktore në Biologji dhe Psikologji, këtë situacion: Nëse zemërimi bëhet kronik dhe ju shpërndaheni nga mendjelehtësia, dijeni se ende po mbroni veten nga diçka që ju ka lënduar në të kaluarën. Po, sepse zemërimi është gjithashtu një emocion zëvendësues . Është një lloj “karta e egër emocionale” që ne e ushqejmë në vend të ndjesive më të pakëndshme si trishtimi, zhgënjimi dhe dhimbja e humbjes. Si të kuptoni nëse zemërimi që mbani është funksional apo shkatërrues? Zemërimi është një emocion që drejton veprimin. Kur shfaqet në një mënyrë funksionale, ai ushtron këto efekte:
Ofron një ndjenjë kontrolli
Jep energji
Motivon për të zgjidhur problemet
Të bën të vetëdijshëm për një padrejtësi
Ju shtyn drejt qëllimeve tuaja, ju bën të kaloni nga pozicioni i inercisë në pozicionin e dëshiruar
Ju ngjall kurajë, këmbëngulje dhe optimizëm
Mbron vlerat tuaja
Është një mjet negocimi
Përkundrazi, nëse zemërimi është i lidhur me ndjenjën e tërheqjes, tërheqjes sociale, humbjes së kontrollit, ndjenjës së fortë të refuzimit, izolimit dhe braktisjes , dijeni se ai po luan një rol mbrojtës jofunksional. Ju po vuani nga një ” mbrojtje e tepruar” sepse një pjesë e juaja është shumë e frikësuar dhe nuk dëshiron të vuajë. Në thelb, në një përpjekje të kotë për të mbrojtur veten, përfundoni duke lënduar edhe ata që ju duan dhe nuk ju kërcënojnë fare. Në mënyrë tipike, zemërimi jofunksional shfaqet tek ata me probleme të forta besimi.
Pra, për të përmbledhur: zemërimi ju mbron nga dhimbja, por kush ju mbron nga zemërimi? Aftësitë tuaja reflektuese! Por le të arrijmë atje hap pas hapi.
E vërteta do t’ju çlirojë… edhe nga zemërimi
Zemërimi është një emocion shumë i vetëdijshëm (ju e dini shumë mirë që ndiheni të zemëruar!), është përçarës dhe gjithashtu shumë sipërfaqësor (ju pengon të ndjeni emocione më të thella). Ky emocion mund t’ju mësojë shumë për veten dhe “gënjeshtra” që i keni thënë vetes prej kohësh. Ne kemi supozimin e njohjes së vetvetes, por në realitet, ne njohim vetëm sipërfaqen tonë, gjithçka që del në sipërfaqe… por në realitet, ne jemi shumë më tepër se kaq.
E dini, zemërimi shpërbëhet lehtësisht sapo të identifikoni emocionet e vërteta që po mbulon dhe ndonjëherë, për të qenë i sinqertë, jo vetëm që mbulon emocionet, por edhe “lëndon pjesë të vetes”. Kjo është arsyeja pse në hyrje shkrova se ata që zemërohen shumë lehtë, “ende e mbrojnë veten”, sepse po mbrojnë një pjesë të vuajtur të vetes që është lënduar shumë thellë. Kur ” ndjeni ” atë që fshihet pas saj, do të jeni në gjendje të riposedoni një pjesë të vetes që po ia mohoni vetes. Kjo është arsyeja pse ky emocion i fortë mund të bëhet pikënisja juaj. Këtu mund të filloni të mësoni rreth nesh. Herën tjetër që do të reagoni me zemërim, përpiquni t’i bëni vetes më shumë pyetje.
Pyetje për t’i bërë vetes
Çfarë ndodhi kur u zemërove?
Çfarë ju bëri të shënoni?
A mund të përqendroheni në hendekun, frazën ose veprimin e saktë?
Cilat mendime lidhen me zemërimin?
Nëse i bëni vetes këto pyetje sa herë që zemëroheni, mund të jeni në gjendje të identifikoni një emërues të përbashkët, një temë qendrore në jetën tuaj. Për shembull, nëse zemëroheni kur mendoni se keni të drejtë, por nga ana tjetër kjo “arsye” e juaja as nuk ndahet dhe as nuk kuptohet, zemërimi shfaqet sepse ndiheni të kërcënuar në pohimin tuaj personal. Sigurisht, është normale të ndihemi të frustruar kur nuk ndihemi të kuptuar, por zhgënjimi është një gjë, “të reagosh me zemërim” është krejt tjetër. Nëse një kritikë, një mosmarrëveshje ose një ndryshim mendimi ju zemëron, në të kaluarën nuk jeni ndjerë i konsideruar dhe në të tashmen, sa herë që dikush nuk merr parasysh mendimin tuaj dhe nuk pajtohet me ju, kërcënon vetëvlerësimin tuaj.
Ju nuk e përjetoni atë mosmarrëveshje si një divergjencë të thjeshtë, në fakt zemërimi shfaqet për t’ju lejuar të mbroni pozicionin tuaj dhe të afirmoni identitetin tuaj. Në realitet, zemërimi shfaqet për të mbrojtur një pjesë të brishtë tuajën që – gjatë fëmijërisë suaj – shpesh është shtypur, poshtëruar, pa marrë parasysh. Një pjesë e vogël nga ju që e shpërfillët, me të cilën nuk mund të vini kurrë në kontakt.
Problemi është se zemërimi fshin veten dhe lidhjet që krijojmë. Përveç dallimeve në mendime, zemërimi jofunksional mund të shkaktojë në nuhatjen e padrejtësisë më të vogël. Pra, nëse jemi në makinë dhe dikush na kapërcen me paturpësi, ne tërbojmë! Nëse jemi në radhë dhe arkëtari bën muhabet dhe ngadalëson, diçka e fortë dhe e tmerrshme vlon brenda nesh. Ky zemërim po mbulon plagën e padrejtësisë. Edhe në këtë rast është një pjesë jotja që ka vuajtur më shumë seç duhet, që ka “gëlltitur” shumë gabime pa mundur të mbrohet dhe të gjitha padrejtësitë e vogla të përditshme sillen si pikat që bëjnë një mijë enë të vërshojnë tashmë në kulmin. Po atëherë, ç’të themi për zemërimin që mbulon plagën e refuzimit? Në këto kontekste, zemërimi shfaqet sa herë që tjetri na bën të ndihemi të tepruar. Zemërimi shpërthen këtu, na bën të mbyllemi, na bën të largohemi, shkatërron shpresën dhe besimin.
Gjithçka sepse nuk ia kemi lejuar vetes luksin për të përjetuar dhimbjen tonë, dhimbjen e fëmijëve të padashur, të lënë pas dore, të pa konsideruar, të trajtuar padrejtësisht. Fëmijë të lënë mënjanë, të cilët ishin “të pafavorizuarit” apo “mbipërgjegjësit” e familjes… dhe që, ngaqë ishin shumë të vegjël, ishin VËRTETË të pafuqishëm.
Çfarë lidhje ka fëmijëria me zemërimin që ndjen sot?
Mënyra se si i përjetojmë emocionet tona është zhvilluar gjatë viteve të para të jetës. Fëmijëria është një periudhë vendimtare, shumë shpesh e idealizuar, e konceptuar si e shkujdesur, por nëse e mendon për një moment, fëmijëria e një fëmije është gjithçka tjetër veçse e shkujdesur: ai është gjithmonë në mëshirën e të tjerëve (dhe shpesh edhe të emocioneve të prindit). duhet të mësojë të ecë, të flasë, të kontrollojë sfinkterët e tij (d.m.th. të lërë pelenën mënjanë dhe të mësojë të bëjë biznesin e tij fillimisht në tenxhere dhe më pas në banjën e të rriturve)… E thënë kështu, ato mund të duken si detyra të thjeshta, por nuk janë aspak! Ne thjesht nuk e mbajmë mend sot zhgënjimin që ndjemë duke i mësuar të gjitha. Pa marrë parasysh, pra, presionet e prindërve. Pak kuriozitet: a e dini se statistikisht i dyti i lindur mëson të ecë më shpejt se i pari? Kjo nuk është aspak rastësi, duke qenë se tashmë ka një vëlla/motër të vogël në shtëpi me të cilin do të konkurrojë për kujdesin dhe vëmendjen prindërore. I parëlinduri është i vetmi që ka përjetuar veçantinë e një fëmije dhe do të dëshirojë të ruajë status quo-në në familje dhe të shkaktojë aleanca me prindërit. E gjithë kjo ndodh kur jetoni me prindër që nuk kanë pjekurinë emocionale ose aftësitë për të menaxhuar ardhjen e një fëmije të dytë.
Në fëmijëri, mes njëmijë vështirësish, kishim një nevojë: të mbronim lidhjen prindërore. Ne erdhëm në botë të programuar gjenetikisht për të krijuar lidhje të lidhjes për të siguruar mbijetesën tonë. Gjatë rritjes sonë, ne duhej të përshtateshim me mjedise që nuk ishin gjithmonë të përshtatshme për zhvillimin tonë. Herë kërcënues, herë armiqësor… për të mbrojtur lidhjen e lidhjes (ajo që do të na mbante të sigurt dhe do të mbijetonim) i thamë vetes shumë gënjeshtra. Ne kemi përjetuar shumë iluzione dhe jemi distancuar nga vetja, madje duke i mohuar vetes lirinë për të përjetuar plotësisht atë që jemi.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
